آمین (شیمی)
From Wikipedia, the free encyclopedia
آمینها، مشتقهای آمونیاک هستند و دسته وسیعی از مواد آلی نیتروژن دار را تشکیل میدهند که در آنها، اتم نیتروژن به یک یا دو یا سه گروه آلکیل یا آریل متصل میباشد (هیدروژن به وسیلهٔ گروههای آلکیل یا آریل جانشین شدهاست) که به ترتیب آمین نوع اول، آمین نوع دوم یا آمین نوع سوم ایجاد میگردد. از این رو به همان طریقی که اترها و الکلها با آب رابطه دارند، آمینها به آمونیاک وابسته میباشند.
ترکیبهای نیتروژندار برای زندگی ضروری هستند و منبع اولیه برای تهیه آنها، نیتروژن موجود در جو میباشد که توسط یک فرایند بنام تثبیت نیتروژن، مولکول نیتروژن ()، به امونیاک (
) تبدیل میشود. آمونیاک حاصل سپس به ترکیبهای نیتروژندار آلی تبدیل میگردد.
در آلکیل آمینهای نیتروژن به اتم کربن با هیبریداسیون (sp3) متصل است، آریل آمینها دارای نیتروژنی هستند که به یک کربن sp2 بنزن یا حلقه شبیه بنزن متصل است. آمینها معمولاً از آمونیاک استخراج میشوند که جای هیدروژنها گروه آلکیلی قرار میگیرند.
خاصیت بازی آمین نوع دوم از بقیه بیشتر بوده و این گروه با تأثیر روی سیستم عصبی انسان کاربردهای گستردهای پیدا کردهاند. بعضی از پیکهای عصبی انسان مانند آدرنالین آمیناند، بعضی از جلوگیری کنندهها مانند مورفین نیز در گروه آمینها قرار میگیرند. از دیگر ترکیبهای آمین میتوان به کُدئین و آمینو اسیدها اشاره کرد. آمینها به عنوان اجزاء آمینواسیدها، پپتیدها و آلکالوئیدها، در بیوشیمی حائز اهمیت هستند. بسیاری از ترکیبهای فعال بیولوژیکی حاوی نیتروژن هستند.
همچنین ترکیبهای دیگری از آنها به عنوان ضدتورم، بیهوشکننده، آرامبخش و محرک، کاربرد دارویی دارند. برای مثال آدرنالین (محرک)، پروپیلهگزدرین (ضدتورم بینی)، هگزامتیلنتترآمین (ماده ضدباکتری) اَمفتامین (ضد افسردگی) از جمله آنها هستند.
همه آمینها خصلت بازی دارند (آمینهای نوع اول و دوم میتوانند به عنوان اسید هم عمل کنند)، پیوند هیدروژنی تشکیل میدهند، و در واکنشهای جانشینی به عنوان هسته دوست عمل کنند. پس در بسیاری از جنبهها شیمی آمینها با شیمی الکلها و اترها شباهت دارد؛ ولی تفاوتهایی هم در فعالیت دارند، زیرا الکترونگاتیویته نیتروژن کمتر از اکسیژن است. از این رو آمینهای نوع اول ودوم کمتر اسیدی میباشند و پیوندهای هیدروژنی ضعیف تر از الکلها و تشکیل میدهند اما بازی ترو نوکلئوفیلتر میباشند.