Yangon

Yangon edo Rangun^[1] (birmanieraz: ရန်ကုန်) Myanmarko hegoaldeko hiria da, herrialdeko handiena, eta Yangon estatuko hiriburua izan zen. Hlaing ibaiaren ertzean dago, Martabango golkoaren iparraldean. Myanmarko hiriburua izan zen, 2006an Naypyidawek ordeztu zuen arte. 2014an 4.728.524 biztanle zituen.^[2]

Yangon ရန်ကုန်
hiria
Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Myanmar
Myanmarko eskualde	Yangon
Izen ofiziala	ရန်ကုန် Рангун Янгон Янгон Рангун
Jatorrizko izena	ရန်ကုန်
Geografia
Koordenatuak	16°47′42″N 96°09′36″E
Azalera	576 km²
Altuera	15 m
Demografia
Biztanleria	6.874.000 (2022) 1.444.000 (2016)
Dentsitatea	11.934 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1035
Telefono aurrizkia	01
Ordu eremua	UTC+06:30
Hiri senidetuak	Haikou eta Kunming
ycdc.gov.mm

Klima

Klima montzonikoa du (Am Köppen klima sailkapenaren arabera).

Datu klimatikoak (Yangon (Kaba–Aye) 1981–2010, muturrekoak 1881–1990)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	38.9	38.9	40.0	41.1	42.0	37.8	37.8	34.4	38.9	37.8	38.9	35.6	42.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	33.2	35.2	36.7	37.5	34.2	30.8	30.3	30.0	30.9	32.2	33.1	32.5	33.1
Batez besteko tenperatura (ºC)	24.8	26.5	28.6	31.0	29.2	27.4	26.8	26.9	27.5	27.6	27.3	25.0	27.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	16.7	18.4	21.0	23.8	24.3	23.6	23.2	23.2	23.2	23.1	21.3	17.8	21.6
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	12.2	13.3	16.1	20.0	20.0	20.0	21.1	20.0	20.0	20.0	15.0	9.2	9.2
Euria (mm)	0.4	3.1	12.4	37.8	328.1	565.6	605.8	570.7	393.7	200.3	58.6	6.8	2783.3
Euri egunak (≥ 1 mm)	0.2	0.2	0.4	1.6	12.6	25.3	26.2	26.1	19.5	12.2	4.8	0.2	129.3
Eguzki orduak	300	272	290	292	181	80	77	92	97	203	280	288	2452
Hezetasuna (%)	62	66	69	66	73	85	86	87	85	78	71	65	74
Iturria (1): Norwegian Meteorological Institute[3] World Meteorological Organization (euri-egunak 1961–1990),[4] Deutscher Wetterdienst (muturrekoak)[5]
Iturria (2): Danish Meteorological Institute (eguzkia, hezetasun erlatiboa 1931–1960),[6] Myanmar Times (muturrekoak)[7] Tokyo Climate Center (batez besteko tenperaturak 1981–2010)[8]

Historia

K. a. VI. mendean sortu zuten; oso hiri garrantzitsua izan zen erlijioaren (budisten erromesgunea) eta industriaren aldetik (ontziolak). Alompra erregeak eman zion gaur egungo izena eta, 1753an, Myanmarko hiriburu egin zuen. 1852an, ingelesek hartu zuten; 1942an, berriz, japoniarrek; eta 1945ean, ingelesek berriro ere.

Britainarrek utzitako arkitektura kolonialaren adibideak dira Ministerioen Bukegoak, Auzitegi Nagusiak, Ospitale nagusia eta aduanen etxea. 1948an bilakatu zen Myanmar independentea, Birmania izenarekin, eta hiria estatu burujabe baten hiriburua bilakatu zen orduan.

1989an nazioartean Rangoon izena uzteari uzteko eskatu zuen Myanmarko estatuak, Yangon transliterazioa hobestuz, gertuagokoa birmanieraren ahoskerarekiko^[9].

2006an orduko agintaritza militarrak nazioko hiriburua Naypyidaw izango zela erabaki arren, botere eta ekonomiaren zentro izaten jarraitu du Yangonek 21. mendean.

Ekonomia

Industria (janari-industria, ontziolak, larrugintza, zurgintza, petrolio-findegiak, industria kimikoa), eskulangintza, merkataritza eta finantzak dira ekonomia-jarduera nagusiak. Garrantzitsua da, halaber, portuko jarduera. Arroza, zura, gomak, bolia, tabakoa, espeziak eta lurpeko aberastasunak (beruna, zinka) esportatzen dira, besteak beste.

Ondarea

1850. urtean diseinaturiko plano errektangular baten arabera eraikia dago, urre-koloreko Shwedagon pagoda budista handi eta ikusgarria erdian duela. 1920. urtean sortutako unibertsitatea du.

• 
  Urre-koloreko Shwedagon pagoda.
• 
  Shri Kali Tenplua, indiarren auzoan.
• 
  Hiriko meskita nagusia.
• 
  Maha Wizaya pagoda.
• 
  Hiri erdiguneko trafikoa.
• 
  Bogyoke Aung San merkatua.