From Wikipedia, the free encyclopedia
Talka bi gorputz edo gehiagoren arteko elkarrekintza bat da, non gutxienez horietako bat mugimenduan dagoen.
Talka fisikoa edo mekanikoa bat-bateko azelerazio edo desazelerazio baten ondorioz hautematen da. Ukitze-denbora da talka gehien bereizten duena, gehienetan txikia da eta momentu horretan transmititzen da energia kantitate handiena bi gorputzen artean.
Talka azelerometroarekin neurtzen da. Talka baten magnitudea, azelerazioaren eta grabitatearen (g) arteko biderkadurarekin neurtzen da, non grabitatearen balioa itsas mailan 9,80665 m/s2 den. Hau da, 15 g-ko talka batek, 147 m/s2-ko balioa izango du gutxi gorabehera.
Zenbait zientzialarik, elkarrekintza fisikoak talka bat direla kontsideratzen dituzte zientzialari batzuk. Hona hemen zenbait adibide:
Zenbait erabilera arrunt:
Objektuak oso hurbil edo ukipenean daudenean, elkarrekintza gogor bat dago denbora-tarte motz batean. Kanpo-indarrak mespretxagarriak dira, ekintzan barne-indarrak nagusiak bihurtzen baititu. Mota horretako indarraei indar oldarkorrak deitzen zaie eta haien modulu handiarengatik eta akzio-tarte motzarengatik bereizten dira. Elkarrekintza horren adibidea talka bat da, kolpe-leungailu magnetikoa duten bi autoren artean gauzatzen dena. Auto horiek, elkar ukitu gabe izaten dute elkarrekintza, eta horri kontaktu gabeko talka deitzen zaio.
Elkarreragiten duten indarrak berdinak dira moduluz, baina noranzko ezberdinarekin. Talka elastikoki perfektua bada, momentu lineala zein sistemaren energia zinetikoa kontserbatzen dira. Ez dago masa trukaketarik gorputzen artean. Talka erabat inelastikoa bada, energia zinetikoa ez da kontserbatzen eta ondorioz, talka izaten duten gorputzek deformazioa eta tenperatura igoera jasan dezakete.
Newtonen bigarren legeak esaten du, indarra momentu linealaren aldakuntzaren berdina dela denborarekiko. Indar erresultantea zero bada, momentu lineala konstantea izango da. Hori beti gertatuko da, fisikaren arau orokor bat baita.
Horrek gauza bat suposatzen du. Talkan elkarrekintzaren aurreko momentu lineala () eta bukaerakoa () berdinak direla. Newtonen mekanikan itzulpen-koefizientea definitzen da. Hori bi masen arteko talkaren elastikotasuna neurtzeko erabiltzen da.
Koefiziente horren balioa zero eta baten tartean dago. Zero balio duten talkak, guztiz inelastikoak dira, aldiz bat balioa dutenak, guztiz elastikoak.
Talka-mekanikak, deformatzeko, hondatzeko, eta abarreko potentziala dauka:
Material bat laborategi batean aztertu ondoren, talka baten ondorioz hondatu daitekeela ondorioztatzen bada, kontuz ibili behar da gauza batzuekin:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.