Remove ads
Clinton Richard Dawkins (Nairobi, Kenya, 1941eko martxoaren 26a - ) idazle, biologo ebolutibo, dibulgatzaile eta etologo britainiarra da.
| Richard Dawkins | |||
|---|---|---|---|
 (2022) | |||
Ahotsa | |||
| |||
| Bizitza | |||
| Jaiotzako izen-deiturak | Clinton Richard Dawkins | ||
| Jaiotza | Nairobi, 1941eko martxoaren 26a (83 urte) | ||
| Herrialdea |  Erresuma Batua | ||
| Bizilekua | Nairobi Oxford | ||
| Familia | |||
| Aita | Clinton John Dawkins | ||
| Ama | Jean Mary Vyvyan Ladner | ||
| Ezkontidea(k) | Marian Dawkins (1967ko abuztuaren 19a - 1984) Eve Barham (en)  (1984ko ekainaren 1a - Lalla Ward (en) (1992 - | ||
| Hezkuntza | |||
| Heziketa | Balliol College 1962) Oxfordeko Unibertsitatea 1966) Doktoretza Chafyn Grove School (en) Oundle School (en) (1954 - 1959) | ||
| Hezkuntza-maila | Doktoretza | ||
| Tesi zuzendaria | Nikolaas Tinbergen | ||
| Doktorego ikaslea(k) | Mark Ridley (en) Alan Grafen (en) | ||
| Hizkuntzak | ingelesa | ||
| Irakaslea(k) | Nikolaas Tinbergen | ||
| Ikaslea(k) | ikusi
| ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | evolutionary biologist (en) , etologoa, zientzia idazlea, zientzia-dibulgatzailea, saiakeragilea, theoretical biologist (en) , epistemologoa, sociobiologist (en) , gidoilaria, biologoa, unibertsitateko irakaslea, idazlea, zoologoa, aktorea, autorea, genetista, zinema aktorea, telebista-aktorea, zinema gidoilaria, video game actor (en) eta ahots-aktorea | ||
| Enplegatzailea(k) | Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn (1967 - 1969) Oxfordeko Unibertsitatea (1970 - 1995) Oxfordeko Unibertsitatea (1995 - 2008) Northeastern University London (en) (2011 - | ||
| Lan nabarmenak | ikusi
| ||
| Jasotako sariak | ikusi
| ||
| Influentziak | Charles Darwin, Ronald Fisher, Bertrand Russell, Daniel Dennett, Nikolaas Tinbergen, Robert Trivers (en) , Douglas Adams, W. D. Hamilton, John Maynard Smith, Christopher Hitchens eta George Christopher Williams (en) | ||
| Kidetza | Royal Society Errege Literatura Elkartea | ||
| Mugimendua | ateismoa Sekularismoa agnostizismoa | ||
| Sinesmenak eta ideologia | |||
| Erlijioa | ateismoa | ||
| richarddawkins.net eta richarddawkins.com | |||
         | |||
 | |||
1976. urtean argitaratutako Gene Berekoia da haren liburu ospetsuena, eta, bertan, geneetan oinarritutako eboluzioa defendatzen du, meme eta memetika bezalako kontzeptuak erabiliz.
Dawkins ateoa da, eta erlijioaren aurkari sutsua izateagatik da ezaguna. Jainkoaren Irudikeria best-sellerrean erlijioaren kritika zorrotza egin zuen, eta 1986. urtean argitaratutako Erlojugile Itsua liburuan jainko batek sortutako diseinu inteligentea mespretxatzen du.
Oxfordeko Unibertsitateko Charles Simony Katedrako titularra izan zen 2008. urtera arte. Richard Dawkins Foundation for Reason and Science (Richard Dawkins Arrazoia eta Zientziaren Fundazioa) delakoa sortu zuen, eboluzioaren ikasketa bultzatu eta ikastetxeetan eboluzioa irakastearen kontrako programei aurka egiteko.
Remove ads
Nairobin jaio zen arren, guraso britainiarrak ditu. Aita soldadu izandako baserritarra zuen, eta gurasoek, natur zientziekiko zuten interesa zela medio, zientziekiko interesa sustatu zioten, erlijioz anglikanoak ziren arren. Familiarekin Britainia Handira itzuli zen 1949. urtean, Oxfordeko Unibertsitatean ikasi, eta doktoratu egin zen, Nikolaas Tinbergen Nobel sariduna irakasle zuelarik.
1967tik 1969ra irakaslea izan zen Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn.
Gene Berekoiarekin, 1975ean argitaratutako liburuarekin, ospea eskuratu zuen. Genei buruzko ikuspegi ebolutiboa ezagutarazi zuen lan horretan, eta "memetika" eta "meme" bezalako kontzeptuak aurkeztu zituen. 1982an zientzia ebolutiboari ekarpen bat eskaini zion, Fenotipo Zabalduan. Handik aurrera, eboluzioari buruzko hainbat liburu ospetsu idatzi ditu, eta zenbait telesaiotan agertu da, biologia ebolutiboa, erlijioa edo kreazionismoa bezalako gaiez hitz egiteko.
Remove ads
Biologia ebolutiboa
Dawkinsek ikuspegi genozentrikoa defendatzen du. Zeinaren arabera, genea eboluzioaren unitate garrantzitsu eta oinarrizkoena den, nahiz eta eboluzioa indibiduo eta poblazioetan azter daitekeen. Altruismoaren zergatia ere geneen ikuspegitik azaltzen du. Izan ere, altruismoa eboluzioaren paradoxatzat hartu izan da, indibiduoak bere biziraupena arriskuan jarriz beste indibiduo bati laguntzeak ez baitu zentzurik, bakoitzaren biziraupena biologia ebolutiboaren oinarri bada. Dawkinsek eta William Donald Hamiltonek berriz, ikuspegi genezentrista batetik altruismoa aztertuz, ahaidetasun hautespena terminoa erabiltzen dute. Hau da, indibiduoek bere antzeko indibiduoenganako jarrera altruista dute, gene asko partekatzen dituztelako. Ondorioz, eboluzioaren helburua ez da egokien prestaturiko indibiduoen biziraupena, geneena baizik.
Kritikoen arabera, baina, genea ez da hautespenaren oinarria, eboluzioarena baizik. Gainera, gene batek beste gene batzuen beharra du bizirauteko eta organismo bat sortzeko. Dawkinsek, ordea, errekonbinazio genetikoa eta ugalketa sexualaren ondorioz, gene baten ikuspuntutik gainerako geneak bera egokituta dagoen ingurua besterik ez direla dio.
Eboluzioaren interpretazioak egiterakoan, aipatu beharra dago Dawkinsen arerio ospetsua: Stephen Jay Gould, oreka taidunaren teoriaren egilea.
Memetika
Richard Dawkinsek meme (genearen analogoa) kontzeptua erabiltzen du, Darwinen printzipioak ideia eta fenomeno kulturalen difusioa azaltzeko erabil daitezkeela azaltzeko. Horrek memetikaren teoria deritzona sortu zuen. Ideia hori Gene Berekoia liburuan azaldu zuen, baina Mary Midgley filosofoaren kritika zorrotzak jaso ditu erredukzionistegia dela esanez.
Kreazionismoa
Lehen esan bezala, Dawkins krezionismoaren aurkako kritiko ezaguna da; izan ere, kreazionismoa "faltsukeria barregarri eta memelogarria" dela dio.
Bere liburu askotan hitz egiten du gai honi buruz, eta, orokorrean, kreazionistekin debateak egiteari uko egiten badio ere (horrek errekonozimendua emango liekeelako eta eboluzionismoaren malia berean ipini), 1986.urtean Oxford Unioneko Huxley Memorial Debatean hartu zuen parte John Maynard Smithekin batera, eta kreazionistak garaitu zituzten 198 boto lortu zituztelarik 115en kontra.
Remove ads
- The Selfish Gene (1976) ISBN 0-19-286092-5
- The Extended Phenotype (1982) ISBN 0-19-288051-9
- The Blind Watchmaker (1986) ISBN 0-393-31570-3
- River Out of Eden (1995) ISBN 0-465-06990-8; Audio (2000) ISBN 0-7528-3985-3
- Climbing Mount Improbable (1996) ISBN 0-393-31682-3
- Unweaving the Rainbow (1998) ISBN 0-618-05673-4
- A Devil's Chaplain (2003) ISBN 0-618-33540-4
- The Ancestor's Tale (2004) ISBN 0-618-00583-8; Audio (2005) ISBN 0-7528-7321-0
- The God Delusion (2006) ISBN 0-618-68000-4; Audio (2006) ISBN 1-84657-037-9
- The Greatest Show on Earth: The Evidence for Evolution (2009) ISBN 978-1-4165-9478-9
Remove ads
- Gene berekoia (2008) ISBN 9788496455313
- Azurmendi, Joxe 2016: "Gene berekoiaz" in Gizabere kooperatiboaz, Donostia: Jakin ISBN 978-84-95234-96-4
- (Ingelesez) Webgune ofiziala
Datuak: Q44461
Multimedia: Richard Dawkins / Q44461
Espezieak: Richard Dawkins
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads