Erdi Aroko printzerria From Wikipedia, the free encyclopedia
Polotskeko Printzerria (bielorrusieraz: По́лацкае кня́ства, Polackaje kniastva; errusieraz: По́лоцкое кня́жество, translit.: Polotskoye knyažestvo; latinez: Polocensis Ducatus), Polotskeko Dukerria edo Polotskeko Rusa ere deitua,[1] ekialdeko eslaviar zaharren Erdi Aroko printzerria izan zen, Kieveko Rusa osatuko zuen printzerrietako bat izan zena.[2] Polotsk herri zaharraren inguruan ezarri zuten krivitx tribuen elkarketaren ondorioz, eta IX. eta XIII. mendeen artean existitu zen. Bere hedadura handieneko unean, printzerria Bielorrusiako iparraldeko eta erdialdeko zati handi batean eta Letoniako gaur egungo hego-ekialdeko zati txiki batean hedatzen zen, Polotskez gain, Vitebsk, Drutsk, Minsk, Izjaslaw (gaur egun Zaslawyel), Lahojsk, Barysau, Bratxislaw (gau egun Braslaw), Kukeinos (gaur egun, Koknese udalerria) beste herri batzuen artean barne hartuz.
Ez dago bat printzerria noiz sortu zen jakiteko data zehatzik, ziurrenik eboluzio-prozesu bat izan zen. 862an, Nestorren Kronikak Polotsk lehen aldiz aipatu zuen Ruriken erregealdiko herri gisa, Murom eta Belozersk ondoan Novgorodeko Rusean. Hasieran Polotskeko Printzerria bertako dinastia batek gobernatu zuen, eta ez Kievetik izendatutako gobernadore batek. Krivitx tribuen batasunean tokiko bilakaera politikoaren emaitza izan zen hori.
Polatsk aipatzen zen bigarren aldia mende bat geroago izan zen, 980an hain zuzen ere, bere gobernaria Ragnvald edo Rogvolod buruzagi militar baregoa zenean. Kronikak Polatskera itsasoz bestaldetik iritsi zela dio (hau, berez, baregoak izendatzeko esaldi komun bat izan zen). Rogvolod partaide aktiboa izan zen Rusaren boterea lortzeko borrokan: X. mendearen amaieran Polotskeko populazio estimatua 6.000 biztanlera iristen zen, armada batentzako eskulan esanguratsu bat ahalbidetu zuena.
972an, Sviatoslav I.a Kievekoa printzea hil ondoren, bere bi semeen artean -Vladimir Novgorodeko printzea, eta Jaropolk Kieveko printzea- boterea lortzeko borroka hasi zen. Polotsken laguntza politiko eta militarraren zain zeuden biak. Hori lortzeko, Vladimirek Rognedari, Rogvoloden alabari, ezkontzea proposatu zion. Uko egin eta Jaropolkekin aliantza egin zuen. Vladimirek Polotsken aurkako gerra deklaratu zuen. Nestorren Kronikan jasotako kondaira koloretsuen arabera, berak hiria hartu zuen, Rogneda gurasoen aurrean bortxatu, gero familia osoa hil eta hiria erre zuen.[3] Rogneda Kievera eraman zuten Vladimirren emaztea izateko. Horrela akabatu zuten bertako dinastia.
Vladimir kristautasunera bihurtu zen 988an eta Ana Porfirogeneta emaztetzat hartu zuen, aurreko emazte guztiengandik, Rogneda barne, dibortziatuz. Ondoren, Anastasia izena hartu eta komentu batera sartu zen. Bere seme Iziaslav eta bera Polotskeko lurretara erbesteratu zituzten (lehenik Zaslawyera, eta gero Polotskera). Horrela, printzerria berritua izan zen, gainera ruriktar dinastiaren adar zaharrena tokiko tronuan zuela. Denbora horretatik aurrera, ordea, printzerriko lurrak kristautasun ortodoxora bihurtu ziren.
1001ean Briatxislav semeak Iziaslav ordezkatu zuen. Polotsk Kievetik urruntzen saiatu zen. Tentsioak areagotu egin ziren, Ekialdeko eslaviar legearen pean, Iziaslav bere aita baino lehenago hil zenez eta Kieven inoiz errege izan ez zenez, Polotsk etxeko ondorengoek Kieveko tronurekiko eskubideak galdu zituzten. 1020an, Briatxislavek Novgorod arpilatu eta hartu zuen,[4] baina gero bere osaba Jaroslav Jakitsuaren eskuetara galdu zuen. Gainera, beste jabetza batzuk ere eman behar izan zizkion.
Printzerria 1054an independizatu zen, eta ruriktarrek gobernatu zuten.[5] Hurrengo bi mendeetan, Iziaslav printzearen ondorengoek Polotskeko Printzerria kontrolatu zuten. Kieveko Ruseko beste lurralde guztiak Jaroslav printzearen ondorengoen kontrolpean egon ziren. Polotskek krivitxen tribu eslaviarraren eta egungo Letoniako hegoaldean eta Lituaniako ekialdean bizi ziren finlandiar eta Baltikoko tribu batzuen lurrak hartzen zituen.[5]
Erdi Aroko Polotskeko urrezko aroa Briatxislaven seme Vseslav (1044-1101) gobernuarekin lotuta dago. Vseslavek Kieveko gerra zibilak aprobetxatu zituen bere independentzia baieztatzeko eta bere lurrak bere kabuz zuzentzeko. Garai horretan Printzerria Kieveko Ruseko eta Eskandinaviako beste lurralde batzuen artean igarobide izan zen merkataritza-gune bihurtu zen. Funtsean, merkataritza Dvina ibaiaren ibilbideari jarraitzen zion.[5] Polotskek Livoniako bi leku seinalatu gobernatu zituen- Gersika eta Kockenhusen- eta Dvinaren bokalearen zati bat.[5] Horiek 1230eko hamarkadan Livoniako Ordenaren eskuetara pasa ziren.[5]
Kieven, Novgoroden eta baregoen arteko harremanak orekatzean, Polotskek bere independentzia ere aldarrikatu zuen. Orduko sagetan Kieveko Ruseko hiri gotortuena bezala deskribatzen dute. Iziaslaven ondorengoek Polatskeko Printzerria gobernatu zuten denbora gehienean, Ruseko Printze Handia alde batera utziz eta soilik ruriktarren boterea aitortuz. X. mendearen amaieratik aurrera, Printzerriak mendebaldeko bizilagunen lurrak kolonizatzea ere lortu zuen, egungo letoniar eta lituaniarren arbasoak.
Bere printzesetako batek, Sofiak, Valdemar I.a Danimarkakoa erregea ezkondu zuen. Printzerriak independentzia galdu zuen eta 1240ko hamarkadan Lituaniako Dukerri Handian sartu zen.[5] Bere hiriburua Dukerri Handiko hiririk handiena izaten jarraitu zuen XVI. mendera arte.[6]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
