Oxidazio-egoera

Kimikan, oxidazio-egoera konposatu bateko atomo baten oxidazio-mailaren adierazle bat da.^[1] Oxidazio-egoera formala da atomo batek edukiko lukeen karga hipotetikoa elementu guztietako atomoen loturak %100 ionikoak balira. Oxidazio-egoerak zenbaki arabiarren bidez adierazten dira eta positiboak, negatiboak edo zero izan daitezke.

Oxidazio egoeraren aldaketa ulertzeko bideoa.

---

Bideo hau Jakindun elkarteak egin du. Gehiago dituzu eskuragarri euren gunean. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen.

Plutonio ioiak oxidazio-egoeraren arabera ordenatuak, Pu³⁺ erreduzituena izanik (ezkerrean) eta Pu⁷⁺ oxidatuena (eskuinean).

Atomo baten oxidazio-egoera handitzen denean, atomoa oxidatu egin dela esan ohi da; oxidazio-egoera txikitu bada, atomoa erreduzitu egin da. Erreakzio hauek elektroien transferentzia eragiten dute: elektroiak irabaztean oxidazioa gertatzen da eta elektroiak galtzean erredukzioa.

Oxidazio-egoera formalen kalkulua

Atomo batek konposatu batean duen oxidazio-egoera kalkulatzeko bi bide daude. Lehena erabiltzen da molekula batek Lewis egitura duenean, adibidez molekula organiko askotan; bigarrena konposatu sinpleetan erabiltzen da eta ez du Lewis egiturarik behar.

Kontuan izan behar da atomo baten oxidazio-egoerak ez duela atomo horren karga "erreala" ordezkatzen. Izan ere, oxidazio-egoera altuetan ioi positibo anitz bat ekoizteko behar den ionizazio-energia erreakzio kimikoetan eskuragarri dagoen energia baino askoz altuagoa da. Oxidazio-egoera kalkulatzean egiten diren elektroi-esleipenak formalismo hutsa dira, baina oso erabilgarriak dira erreakzio kimiko asko ulertzeko.

Egitura kontuan hartu gabe

Posible da atomo baten oxidazio-egoera kalkulatzea lege hierarkiko batzuen bidez.^[2] Legeen artean kontraesana badago, aurrena dagoena aplikatzen da.

1. Elementu baten oxidazio-egoera 0 da beti.
2. Konposatu molekularretan, atomo bakoitzaren oxidazio-egoeren baturak 0 izan behar du. Konposatu ionikoetan, atomo bakoitzaren oxidazio-egoeren baturak ioiaren karga izan behar du.
3. Konposatuetan, 1. taldeko elementuen oxidazio-egoera +1 da eta 2. taldekoena +2.
4. Konposatuetan, fluorraren oxidazio-egoera −1 da.
5. Konposatuetan, hidrogenoaren oxidazio-egoera +1 da.
6. Konposatuetan, oxigenoaren oxidazio-egoera −2 da.
7. Konposatu bitarretan, 17. taldeko elementuen oxidazio-egoera −1 da, 16. taldekoena −2, eta 15. taldekoena −3.

Jo dezagun oxigenoaren oxidazio-egoera jakin nahi dugula hainbat substantzietan.

• Oxigeno molekularra (O₂). Elementua da, hortaz lehen legea aplikaturik, oxigenoaren oxidazio egoera 0 da.
• Ozonoa (O₃). Elementua da, hortaz lehen legea aplikaturik, oxigenoaren oxidazio egoera 0 da.
• Ura (H₂O). Konposatu molekularra, bigarren legearen arabera, atomo guztien oxidazio-egoeren baturak 0 eman behar du. Bosgarren legearen arabera hidrogeno atomo bakoitzaren oxidazio-egoera +1 da eta seigarren legearen arabera, oxigenoarena −2. Kasu honetan bosgarren eta seigarren legeen artean ez dago kontraesanik.
• Hidrogeno peroxidoa (H₂O₂). Konposatu molekularra. Bosgarren eta seigarren legeen arteko kontraesana konpontzeko bosgarrenari ematen zaio lehentasuna, eta hidrogeno atomo bakoitzaren oxidazio-egoera +1 da. Oxidazio-egoeren baturak 0 izan behar duenez, oraindik premia gehiago duen bigarren legea betetzeko, oxigeno atomo bakoitzaren oxidazio-egoera −1 da.
• Hidroxido ioia (OH⁻). Bigarren legearen arabera, oxidazio-egoeren baturak ioiaren karga izan behar du, −1. Bosgarren legearen arabera hidrogeno atomoaren oxidazio-egoera +1 da, eta oxigenoarena −2, baturak ioiaren karga emanez.
• Oxido ferrikoa (Fe₂O₃). Bigarren legearen arabera, oxidazio-egoeren batura 0 da. Seigarren legearen arabera, oxigenoaren oxidazio-egoera −2 da, orduan, burdin atomo bakoitzarenak +3 izan beharko du.

Ikus, gainera

• Zerrenda:Elementuen oxidazio egoerak
• Oxidazio-zenbakia

Erreferentziak

1. (Ingelesez) Oxidation state - IUPAC. .
2. (Gaztelaniaz) Petrucci, Ralph. (2017). Química general. (11. argitaraldia) Pearson, 85 or. ISBN 978-84-9035-533-6..

Kanpo estekak

• Datuak: Q484152
• Multimedia: Oxidation states / Q484152