Nikolas Steno

Nikolas Steno (danieraz: Niels Steensen; latinez: Nicolaus Stetonius; Kopenhage, 1638ko urtarrilaren 11 – Schwerin, 1686ko abenduaren 5a) daniar zientzialari, polimata eta apaiz katolikoa izan zen.

Nikolas Steno
Irudi gehiago
apezpiku laguntzaile 1680 - 1683 Elizbarrutia: Roman Catholic Diocese of Münster (en) apezpiku tituludun 1677ko irailaren 13a - Elizbarrutia: Titopolis (en) Apostolic Vicar of Nordic Missions (en) 1677ko abuztuaren 21a - 1686ko abenduaren 5a Elizbarrutia: Apostolic Vicariate of Nordic Missions (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Niels Stensen
Jaiotza	Kopenhage, 1638ko urtarrilaren 11
Herrialdea	Danimarka
Bizilekua	Kopenhage
Lehen hizkuntza	daniera
Heriotza	Schwerin, 1686ko abenduaren 5a (48 urte)
Hobiratze lekua	San Lorenzo basilika
Hezkuntza
Heziketa	Kopenhageko Unibertsitatea
Hizkuntzak	latina daniera alemana antzinako greziera nederlandera hebreera arabiera frantsesa italiera ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	anatomista, paleontologoa, medikua, geologoa, apaiz katolikoa, kristalografoa eta apezpiku katolikoa
Lantokia(k)	Münster eta Florentzia
Kidetza	Accademia della Crusca
Santutegia
Abenduaren 5
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Urregile luterotarren familia batean jaio zen. Medikuntza ikasi zuen Kopenhageko Unibertsitatean eta gero Europan zehar bidaiatu zuen. Zientziekiko interesa piztu zitzaion eta anatomia ikasketak sakondu zituen. 1666an anatomia irakasle izendatu zuten Paduako Unibertsitatean eta ondoren Florentziakoan. Bertan, muskuluen azterketan zentratu zen.

Paleontologiaz, geologiaz, kristalografiaz eta estratigrafiaz ere interesatu zen. Geologiaren eta estratigrafia modernoaren aitzindaria izan zen.

1667an katolizismora bihurtu zen. Apaiz ordenatu zuten eta handik urte batzuetara gotzain izendatu zuten. Joan Paulo II.ak 1988an beatifikatu zuen.

Lanak

• Steensen, Niels / Sténon, Nicolas. Nicolai Stenonis Observationes anatomicae quibus varia oris, oculorum et narium vasa describuntur, novique salivae, lacrymarum et muci fontes deteguntur, et novum nobilissimi Bilsii de lymphae motu et usu commentum examinatur et rejicitur, Lugduni Batavorum: apud J. Chouet, (1662) via Bibliothèque interuniversitaire de médecine (Paris)
• Steensen, Niels /Steno, Nicolas. Nicolai Stenonis De Musculis et glandulis observationum specimen, cum epistolis duabus anatomicis, Hafniae: lit. M. Godicchenii, (1664). via Bibliothèque interuniversitaire de médecine (Paris)
• Nicolai Stenonis Elementorum Myologiae Specimen, seu Musculi Descriptio Geometrica, cui accedunt canis carchariae dissectum caput et dissectus piscis ex canum genere... Florentiae : ex typ. sub signo Stellae, (1667) via Bibliothèque interuniversitaire de médecine (Paris).
• Discours de M. Stenon sur l'anatomie du cerveau..., R. de Ninville (Paris), 1669 via Gallica
• Nicolai Stenonis solido intra solidum naturaliter contento dissertationis prodromus ... Florentiae : ex typographia sub signo Stellae (1669), via Google Books The Prodromus of Nicolaus Steno's Dissertation concerning a solid body enclosed by process of nature within a solid; an English version with an introduction and explanatory notes by John Garrett Winter, New York: Macmillan Company, (1916) via the Internet Archive
• Nicolai Stenonis ad novae philosophiae reformatorem de vera philosophia epistola, Florentiae, 1675 (gutuna Spinozari)
• Nicolai Stenonis Opera philosophica, edited by Wilhelm Maar... vol. I, Copenhagen : V. Tryde, (1910) via Gallica
• Nicolai Stenonis Opera philosophica, edited by Wilhelm Maar... vol. II, Copenhagen : V. Tryde, (1910)

Bibliografia

• N. Steno, Nicolai Stenonis De glandulis oris et novis earundem vasis observationes anatomicæ, 1661
• N. Steno, Nicolai Stenonis Observationes anatomicae, Lyon, 1662
• N. Steno, Nicolai Stenonis De musculis et glandulis observationum specimen. Cum epistolis duabus anatomicis, Amsterdam, 1664
• N. Steno, Nicolai Stenonis Elementorum Myologiae specimen seu musculi descriptio geometrica. Cui accedunt canis carchariae dissectum caput, et dissectus piscis ex canum genere, Florentzia, 1667
• N. Steno, Nicolai Stenonis De solido intra solidum naturaliter contento dissertationis prodromus, Florentzia, 1669
• N. Steno, via Google Books Nicolai Stenonis Prodromus, 1671
• Relación de todas sus obras científicas y teológicas (S. Miniati, 2009, pp. 14)
• Niels Stensen (1638-1686)
• A. Faller, "Niels Stensen, Anatomicus regius-Episcopus Titiopolitanus (1638-1686)", Gesnerus XIV, 1957, 40-50
• A. Faller, "Die philosophischen Voraussetzungen des Anatomen und Biologen Niels Stensen" en Arzt and Christ, Salzburg, 1962
• G. Scherz, Niels Stensen, Wurzburg, 1962
• A. Cutler, The Seashell on the Mountaintop: How Nicolaus Steno (1638-1686) solved an ancient mystery and created a science of the Earth, ed. Plume, Londres, 2004. Tr.: Una Nueva Historia de la Tierra.Un relato sobre la ciencia y Nicolaus Steno, el genio que descubrió la geología, Bartzelona, RBA, 2007
• L. Sequeiros, "Leer las rocas con Nicolás Steno", Kordoba, 2011.
• L. Sequeiros, F. Pelayo López, "Nicolás Steno, los estratos y el Diluvio universal", Madril, 2011.

Kanpo estekak

• Niels Steensen website
• Archivum Nicolai Stenonis

• Datuak: Q151722
• Multimedia: Nicolaus Steno / Q151722