From Wikipedia, the free encyclopedia
Juan de Cartagena, XV eta XVI. mendeko espainiar itsasgizon eta esploratzailea izan zen. Magallaes-Elkano espedizioan parte hartu zuen San Antonio ontziko kapitain eta flotaren ikuskatzaile nagusi bezala. 1520an Fernando Magallaesen aurkako matxinada baten buru izan zen San Juliango portuan, baina altxamenduak porrot egin zuenean bertan behera utzi zuten.[1]
| Juan de Cartagena | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Cartagena, XV. mendea |
| Herrialdea |  Gaztelako Koroa |
| Heriotza | Puerto San Julián (en)  , 1520 ( urte) |
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | esploratzailea, marinela eta Q5495303 |
Ez dago informazio asko bere bizitzari buruz Magallaesen espedizioan parte hartu aurretik. Garai hartako zurrumurruen arabera, Juan Rodriguez de Fonseca artzapezpikuaren eta Indietako Kontseiluaren buruaren iloba edo balizko seme ez-legitimoa zen.
1519ko martxoaren 30ean, Joana erreginak eta bere seme Karlos ikuskatzaile jeneral eta "espekumeriaren aurkikuntzarako armadaren" hirugarren itsasontziaren kapitain izendatu zuten. Fernando de Magallaes eta Ruy Faleiro portugaldarrek zuzendutako armadaren helburua "espezielitate bidea" aurkitzea zen, Espainiako mugen eta mugapearen barruan. Muga hauek 1494ko Tordesillasko Itunean adostu ziren Portugalekin, mundua bi koroen artean banatzen zuen mugape lerro bat ezarriz.[2]
Uztailean, Juan Cartagena Sevillara iritsi zen, Kristobal de Harok eta ontzidiko diruzainarekin batera. Iritsi berriek Magallaesekin liskarrak hasi zituzten armadaren antolakuntzan, eta armadako kide guztien soldatak ordaintzeko agindu zuten, portugaldarrenak izan ezik.
Uztailaren 26an, erregeak, Ruy Falero osasun arazoengatik, armadako kide ez izatea eta beste bidaia batera arte geratzea agindu zuen. Magallaesek, Falero Juan de Cartagenak ordezkatzea eskatu zuen, "Bere pertsona gisa". Juan de Cartagenak San Antonioko kapitain izendatu zuten, Sanlucar de Barramedatik abiatu zen ontzidiko ontzirik handiena.
Kanariar Uharteetan, Juan Cartagenak, beste ofizial batzuekin batera, Magallaesi gogorarazi zion berarekin kontsultatu behar zituela bidaiaren inguruko gauza guztiak, eta beste ofizialekin, erregearen jarraibideen arabera. Honek, nolabait, euren arteko haserrea eragin zuen, Magallaes ez baitzegoen horrekin ados. Cartagenak porrota eskatu zion, eta azkenean eman egin zion.
Beranduago, Gineako kostaldean, Magallaesek eman zien porrota aldatu zuen, eta Cartagenak, itsasontzi batetik bestera, Magallaesi, porrotaren aldaketaren arrazoia galdetu zion. Magallaesen erantzuna, bazekiela zer egiten zuen eta jarraitzeko, berari ez ziola ezer azaldu behar izan zen.
Egun horietan, Victoria itsasontzian marinel bat aurkitu zuten sodomia egiten.[3] Magallaesek txalupa kanpora botarazi eta Cartagenari eta beste ontzietako kapitain eta pilotuei deitzeko agindu zuen, euren artean porrotaz eta agurtzeko moduaz eztabaidatu zuten. Magallaesek Cartagenari bularretik heldu zion, "Preso egizu" esanez. Cartagenak beste kapitain eta pilotuei laguntza eskatu zien Magallaes harrapatzeko, baina ez zuten onartu, Cartagena zepoan preso geratuz. Ofizialek Magallaesi eskatu zioten Cartagena haietako baten zaintzapean entregatzeko, eta horrela Magallaesek Luis Mendozak Victoria itsasontziko kapitainari eman zion, berak eskatuz gero preso itzuliko zela zin eginez.[4]
Magallaesek, Antonio de Coca jarri zuen kapitan bezala San Antonio itsasontzian Cartagenaren ordez. Ondoren, Brasilgo kostaldean, António de Cocaren ordez Alvaro de Mezquita jarri zuen kapitain gisa.
Espedizioa San Julian portura (Argentinako Patagonia) iritsi zen. Han, Magallaesek Juan de Cartagenak Gaspar de Quesadaren zaintzapean utzi zuen, Concepcion-eko kapitaina. Espedizioko kapitain eta ofizialek, kostalde hartan nabigatzea alferrikakoa zela zirudielarik eta Magallesek "Buena Esperanza" lurmuturrerantz jotzen ez zuela ikusirik, Magallaesi errekerimendu bat egitea erabaki zuten. Gau batean, Gaspar de Quesada, Luis de Mendozaren laguntzarekin, bere itsasontziko konpainia batekin San Antonio-ra igaro ziren eta Alvaro de Mezquita atxilotu zuten, ontziaren kontrola hartuz. Horrela, Cartagenak, Quesadak eta Mendozak ontziko bost ontzietako hiru bereganatu zituzten, eta Magallaesi beren eskakizunak aurkeztu zizkioten; Magallaesek Santiago eta Trinidad itsasontzia baino ez zituen kontrolatzen.[5][6] Magallaesek negoziatzeko itxurak egiten ditu, eta isilpean bidaltzen du bere itsasontziaren txalupanan Gonzalo Gómez de Espinosa, bere aguazila, zenbait gizon armaturekin Victoria itsasontzira, non Mendoza ustekabean hiltzen dute eta tripulazioaren aldetik erresistentziarik gabe ontziaz jabetu ziren.[7] Hurrengo egunean, matxinatuen esku geratzen ziren bi ontziak itsasoratzen saiatu ziren, baina Magallaesek blokeatzen zituen, San Julian badiaren irteeran kokatu baitzituen bere ontziak. San Antonio itsasontziak amore ematen du Trinidad itsasontziarekin borroka labur bat egin ondoren, aurrerago Concepcion-ek egiten du erresistentziarik gabe.
Matxinadak porrot egin ondoren, Fernando Magallaesek Gaspar de Quesada hiltzera kondenatu zuen, eta bere gorpua Luis de Mendozarenarekin batera zatitzea agindu zuen. Juan de Cartagena lehorrean abandonatuta utzi zuen, Pedro Sánchez de la Reina klerikoarekin batera, 1520ko abuztuaren 21ean espedizioa San Juliango portutik itsasoratzean, bere zoriaren ondoren ezer jakin gabe.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
