Iruñeko Lehen Zabalgunea

Lehen Zabalgunea (I. Zabalgunea batzuetan; Primer Ensanche, gaztelaniaz eta Primer Ensanche/Lehen Zabalgunea, ofizialki) Iruñeko auzoa bat da, hiriaren erdialdean dago. 1890ko hamarkadan sortutako hirigintza-garapenekin bat dator.

Lehen Zabalgunea
Iruñea,  Nafarroa Garaia
Bandera Armarria
Izen ofiziala	Primer Ensanche/Lehen Zabalgunea[1]
Sorrera	1890ko hamarkada
Kokapena
Udalerria	Iruñea
Probintzia	Nafarroa Garaia
Herrialdea	Euskal Herria
Altuera	447 m
Azalera	0,65 km²
Biztanleria	(2020)
Auzotarra	Iruindar
Posta kodea	31001

Iparraldean Arrotxapea auzoko artean dago, ekialdean Alde Zaharra eta II. Zabalguneko artean, hegoaldean Arrosadia auzoen eta mendebaldean Iturrama eta Donibane auzoen artean.

Kokapena

Lehen Zabalgunea Iruñeko Alde Zaharraren hego-mendebaldean eta Iruñeko Ziudadelaren iparraldean dago. Mendebaldean Zitadela-Takonera parke eremua du, eta ekialdean Iruñeko Bigarren Zabalgunea.

Lehen Zabalgunearen kokapen mapa.

Historia

1888. urtean, Iruñeko lehen zabalgunerako proiektua aurkeztu zen. Egitasmo haren arabera, sei etxalde eraikiko ziren Gotorlekua eta Iruñeko Alde Zaharraren artean, biztanlerik gabeko gune batean. Zabalgunea gauzatu beharreko gunean, debekaturik zegoen inolako eraikuntzarik altxatzea, aspaldiko arrazoi militarrak zirela eta. Dena den, azkenik zabalguneko planoak prestatu eta lehen eraikuntzak altxatzen hasi ziren.

Eraikin gehienak modernismoaren estilo arkitektonikoaren ezaugarriak oinarri hartuta diseinatu ziren, Nafarroako parlamentua, edo Justizia Jauregia esaterako. Erabilera militarrak XXI. mendearen hasierara arte iraun zuen, baina 2001. urtean koartelak bota eta Baluarte Batzar Jauregia eta Nafarroako Auditorioa izeneko eraikina egin zuten.

Ondarea

Eraikin nabarmenak

• Baluarte jauregia
• El Corte Inglés Iruñea
• Eraikin Singularra
• Iruñeko Espainiako Defentsa Ministerioaren egoitza
• Iruñeko zitadela
• Nafarroako Merkataritza Ganbera
• Nafarroako Parlamentua
• Nafarroako Rural Kutxaren eraikina
• Tres Reyes hotela

Monumentuak

• Bakearen monumentua
• Francisco Navarro Villosladaren monumentua

Kaleak

Aita Moret kalea Armada etorbidea Basotxo kalea Chinchilla jenerala kalea Jose Alonso kalea Imaz Anaiak kalea Los Arcos jenerala kalea

Navas de Tolosa kalea Rozalejoko markesa kalea Sandoval kalea Sarasate pasealekua Pio XII.a etorbidea Yanguas Miranda kalea

Plazak

• Baluarte plaza
• Bakearen plaza

Garraioa

Auzo honetan Eskualdeko Hiri Garraioaren 16 linea daude:

Eskualdeko Hiri Garraioa 1. Zabalgunea
Eguneko Zerbitzua	Gaueko Zerbitzua

Argazkiak

• 
  Baluarte eraikina
• 
  Rozalejo Markesaren kalea
• 
  Iruñeko Ziudadela
• 
  Modernismoa

Ikus, gainera

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Iruñea

• Iruñeko Bigarren Zabalgunea