Wikimediako zerrenda artikulua From Wikipedia, the free encyclopedia
Eguzki-sistema eta bertako sateliteen aurkikuntzaren kronologiari buruzko lan honetan historian zeharreko Eguzki-sistemaren objektuen aurkikuntzak eman ziren garaietan zehazten da.
Eskemak hobeto ulertzeko ikur batzuen esanahia azaldu behar da:
Historiaurrea | ||||
---|---|---|---|---|
Izena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Erreferentziak/Oharrak | |
Eguzki | Izarra | Ptolomeo teoria geozentrikoaren arabera, Lurra kosmosen erdigunea omen zen. Estoiko greziarraren arabera planeta horiek hauek ziren: Ilargia, Merkurio, Artizarra, Eguzkia, Marte, Jupiter eta Saturno; zerrenda horretan egun planetak bezala aztertzen ez ditugu bi objektu daude: Ilargia eta Eguzkia. | ||
Merkurio | 1. planeta | Nikolas Koperniko Teoria heliozentristaren arabera (De Revolutionibus Orbium Coelestium, 1543) Lurra beste planetak bezala Eguzkiaren inguruan orbitatzen zen. Haren ustez ordena hau zen: Merkurio, Artizarra, Lurra, Marte, Jupiter eta Saturno. Eguzkia ordurako planeta ez zen eta ia erdigunean kokatzen zen. | ||
Artizarra | 2. planeta | |||
Lurra | 3. planeta | |||
Marte | 4. planeta | |||
Jupiter | 5. planeta | |||
Saturno | 6. planeta | |||
Ilargia | Lurra I | Kopernikoren teoriaren arabera, Ilargia ez zen planeta, Lurraren satelite naturala baizik eta Eguzki-sistemaren Eguzki inguruan biratzen ez zen gorputz bakarra. |
XVII. mende | |||||
---|---|---|---|---|---|
Data | Izena | Irudia | Planeta/Izendapen zenbakia | Erreferentziak/Oharrak | |
1610eko hamarkada | |||||
o: 1610eko urtarrilaren 7a p: 1610eko martxoaren 13a |
Kalisto | Jupiter IV | Galileo.[1] Satelite galilearra. Oharra: Historikoki agian ilargi hauetako bat K. a. 364.urtean Gan De astronomo txinatarrak aurkitutakoa izan daiteke. Satelite galilearrak Lurraren inguruan orbitatzen ez zuten zeruko lehenengo objektuak izan ziren. | ||
Io | Jupiter I | ||||
Europa | Jupiter II | ||||
o: 1610eko urtarrilaren 11 p: 1610eko martxoaren 13a |
Ganimedes | Jupiter III | |||
1650eko hamarkada | |||||
o: 1655eko martxoaren 25a p: 1656ko martxoaren 5 |
Titan | Saturno VI Saturno II (1673-1684), Saturno IV (1686-1789) |
Huygens.[2] Hasieran bere aurkikuntza diagrama moduan plazaratu zuen, 1655eko ekainaren 13an. Ondoren, De Saturni luna Observatio Nova panfletoa idatzi zuen eta, azkenik, lan osoa bezala Systema Saturnium (1659ko uztaila). | ||
1670eko hamarkada | |||||
o: 1671ko urriaren 25a p: 1673 |
Japeto | Saturno VIII Saturno III (1673-1684), Saturno V (1686-1789), Saturno VII (1789-1848) |
Cassini[3] | ||
o: 1672ko abenduaren 23 p: 1673 |
Rea | Saturno V Saturno I (1673-1684), Saturno III (1686-1789) | |||
1680ko hamarkada | |||||
o: 1684ko martxoaren 21a p: 1686ko apirilaren 22a |
Tetis | Saturno III Saturno I (1686-1789) |
Cassini.[4] Bi satelite hauek bere beste bi aurreko aurkikuntzekin Sidera Lodoicea izena jaso zuten.
Bere obran Kosmotheôros (1698 ondoren argitaratuta, hau da, hil ondoren), Christiaan Huygens dio: «Jupiterrek lau dituela ikusten da, eta Saturnok bere bost ilargi inguruan, bere orbitetan kokatuta guztiak.» | ||
Dione | Saturno IV Saturno II (1686-1789) | ||||
Data | Izena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Erreferentziak/Oharrak |
XVIII. mende | ||||
---|---|---|---|---|
Data | Izena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Erreferentziak/Oharrak |
1780ko hamarkada | ||||
o: 1781eko martxoaren 13a p: 1781eko apirilaren 26a |
Urano | 7. planeta | Herschelek Uranoren aurkikuntzaz informatu zuena izan zen, 1781ko apirilaren 26an; hasieran kometa bat zela pentsatu zuen.[5] | |
o: 1787ko urtarrilaren 11a p: 1787ko otsailaren 15a |
Titania | Urano III | Herschel.[6][7] Geroago beste lau satelite faltsuen informazioa eman zuen.[8] | |
Oberon | Urano IV | |||
o: 1789ko abuztuaren 28a[9] p: 1789ko azaroaren 12a |
Entzelado | Saturno II | Herschel.[10] | |
o: 1789ko irailaren 17a p: 1789ko azaroaren 12a |
Mimas | Saturno I | ||
Data | Izena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Erreferentziak/Oharrak |
XIX. mendea | ||||
---|---|---|---|---|
Data | Izena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Erreferentziak/Oharrak |
1800ko hamarkada | ||||
o: 1801eko urtarrilaren 1a p: 1801eko urtarrilaren 24a |
Zeres | 8. planeta (1801) Asteroide (1851) Planeta nanoa (2006) | Giuseppe Piazzi. Aurkikuntzaren lehen iragarpena beste astronomei bidalitako gutuneen bidez 1801ko urtarrilaren 24an eman zuen. Formalki lehen berria Monatliche Correspondenzen eman zuen, 1801ko irailaren edizioan. | |
1840ko hamarkada | ||||
o: 1846ko irailaren 23a p: 1846ko azaroaren 13a |
Neptuno | 13. planeta (1846) 8. planeta (1851) |
Galle y Le Verrier.[11][12] | |
o: 1846ko urriaren 10a p: 1846ko azaroaren 13a |
Tritón | Neptuno I | Lassell.[13] | |
o: 1848ko irailaren 16a p: 1848ko urria |
Hiperion | Saturno VII | Bond, Bond,[14] Lassell.[15] | |
1850eko hamarkada | ||||
o: 1851ko urriaren 24a | Ariel | Urano I | Lassell.[16] | |
Umbriel | Urano II | |||
1870eko hamarkada | ||||
o: 1877ko abuztuaren 12a | Deimos | Marte II | Hall.[17][18][19] | |
o: 1877ko abuztuaren 18a | Phobos | Marte I | ||
1890eko hamarkada | ||||
o: 1892ko irailaren 9a p: 1892ko urriaren 4a |
Amaltea | Júpiter V | Barnard.[20] | |
i: 1898ko abuztuaren 16a o: 1899ko martxoaren 17a |
Febe | Saturno IX | Pickering.[21][22] | |
Data | Izena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Erreferentziak/Oharrak |
XX. mendearen hasieran | ||||
---|---|---|---|---|
Data | Izena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Erreferentziak/Oharrak |
1900eko hamarkada | ||||
i: 1904ko abenduaren 3a p: 1905eko urtarrilaren 6a |
Himalia (Hestia 1955-1975) | Jupiter VI | Perrine.[23][24][25][26][27] | |
i: 1905eko urtarrilaren 2a p: 1905eko otsailaren 27a |
Elara (Hera 1955-1975) | Jupiter VII | Perrine.[28][29][27] | |
i: 1908ko urtarrilaren 27a o: 1908ko otsailaren 28a p: 1908ko martxoaren 1-6 |
Pasifae (Poseidon 1955-1975) | Jupiter VIII | Melotte.[30][31] | |
1910eko hamarkada | ||||
i: 1914ko uztailaren 21 p: 1914ko irailaren 17a |
Sinope (Hades 1955-1975) | Jupiter IX | Nicholson.[32] | |
1930eko hamarkada | ||||
i: 1930eko urtarrilaren 23a o: 1930eko otsailaren 18a p: 1930eko martxoaren 13a |
Pluton | 9. planeta (1930) Planeta nano (2006) | Tombaugh.[33] | |
i: 1938ko ekainaren 6a p: 1938ko abuztua |
Lisitea (Demeter 1955-1975) | Jupiter X | Nicholson.[34] | |
i: 1938ko ekainaren 30a p: 1938ko abuztuan |
Karme (Pan 1955-1975) | Jupiter XI | Nicholson.[34] | |
1940k hamarkada | ||||
i: 1948ko otsailaren 16a p: 1949ko ekaina |
Miranda | Urano V | Kuiper.[35] | |
i: 1949ko maiatzaren 1a p: 1949ko abuztua |
Nereida | Neptuno II | Kuiper.[36][37] | |
1950eko hamarkada | ||||
i: 1951ko irailaren 28a p:1951ko abendua |
Ananke (Adrastea 1955-1975) | Jupiter XII | Nicholson.[38] | |
Data | Izena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Erreferentziak/Oharrak |
XX. mendeko bigarren erdia | |||||
---|---|---|---|---|---|
Data | Izena | Izendapena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Aurkitzaileak eta oharrak |
1960. hamarkada | |||||
i: 1966ko abenduaren 15a p: 1967ko urtarrilaren 3a |
Jano* | S/1966 S 2 | Saturno X | Dollfus.[39][40][41][42][43][44] (Dollfus-ek agian Jano edo Epimeteo behatu zuen) | |
i: 1966ko abenduaren 18a p: 1967ko urtarrilaren 6a |
Epimeteo* | S/1980 S 3 | Saturno XI | Walker.[45] | |
1970. hamarkada | |||||
i: 1974ko irailaren 11a p: 1974ko irailaren 20a |
Leda | Fitxategi:Leda (moon).jpg | Jupiter XIII | Kowal.[46][47][48][49] | |
i: 1975eko irailaren 30a p: 1975eko urriaren 3a |
Temisto* | S/1975 J 1 | Júpiter XVIII | Kowal.[50][51][52] (Aurkituta baina ondoren galduta) | |
i: 1978ko apirilaren 13a o: 1978ko ekainaren 22a |
Karonte | S/1978 P 1 | Pluton I | Christy.[53][54] | |
i: 1979ko uztailaren 8a p: 1979ko azaroaren 23a |
Adrastea | S/1979 J 1 | Jupiter XV | Jewitt, Danielson / Voyager 2.[55][42][56][57][58][59] | |
1980. hamarkada | |||||
Data | Izena | Izendapena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Aurkitzaileak eta oharrak |
i: 1980ko otsailaren 26a p: 1980ko martxoaren 6a |
Epimeteo* | S/1980 S 3 | Saturno XI | [60][61][62][44][63] (Voyager 1 baieztatu zuen) | |
i: 1980ko martxoaren 1a p: 1980ko martxoaren 6a |
Helena | S/1980 S 6 | Saturno XII | Laques, Lecacheux[60][61][62][63] | |
i: 1980ko apirilaren 8a p: 1980ko apirilaren 10a |
Telesto | S/1980 S 13 | 50px|center | Saturno XIII | Smith, Reitsema, Larson, Fountain, Voyager 1.[64][63] |
i: 1979ko martxoaren 5a p: 1980ko apirilaren 28a |
Tebe | S/1979 J 2 | Jupiter XIV | Synnott, Voyager 1.[56][57] | |
i: 1980ko otsailaren 19a p: 1980ko ekainaren 6a |
Jano* | S/1980 S 1 | Saturno X | [42][61][62][44][63] (Voyager 1ak baieztatuta) | |
i: 1980ko martxoaren 13a p: 1980ko uztailaren 31a |
Kalipso | S/1980 S 25 | Saturno XIV | Pascu, Seidelmann, Baum, Currie[62][63] | |
i: 1979ko martxoaren 4a p: 1980ko abuztuaren 26a |
Metis | S/1979 J 3 | Jupiter XVI | Synnott, Voyager 1.[57] | |
o: 1980ko urria p: 1980ko urriaren 31a |
Prometeo | S/1980 S 27 | 50px|center | Saturno XVI | Collins, Voyager 1.[65] |
Pandora | S/1980 S 26 | 50px|center | Saturno XVII | Collins, Voyager 1.[65] | |
o: 1980ko urria p: 1980ko azaroaren 13a |
Atlas | S/1980 S 28 | Saturno XV | Terrile, Voyager 1.[66] | |
i: 1981ko maiatzaren 24a p: 1981eko maiatzaren 29a |
Larisa* | S/1981 N 1 = S/1989 N 2 | Neptuno VII | Reitsema, Hubbard, Lebofsky, Tholen, Voyager 2.[67][68] | |
i: 1985eko abenduaren 30a p: 1986ko urtarrilaren 9a |
Puck | S/1985 U 1 | Urano XV | Synnott, Voyager 2.[69] | |
i: 1986ko urtarrilaren 3a p: 1986ko urtarrilaren 16a |
Julieta | S/1986 U 2 | Urano XI | Synnott, Voyager 2.[70][71] | |
Portia | S/1986 U 1 | Urano XII | Synnott, Voyager 2.[70][71] | ||
i: 1986ko urtarrilaren 9a p: 1986ko urtarrilaren 16a |
Kresida | S/1986 U 3 | Urano IX | Synnott, Voyager 2.[70][71] | |
i: 1986ko urtarrilaren 13a p: 1986ko urtarrilaren 16a |
Desdemona | S/1986 U 6 | Urano X | Synnott, Voyager 2.[70][71] | |
Rosalinda | S/1986 U 4 | Urano XIII | Synnott, Voyager 2.[70][71] | ||
Belinda | S/1986 U 5 | Urano XIV | Synnott, Voyager 2.[70][71] | ||
i: 1986ko urtarrilaren 20a p: 1986ko urtarrilaren 27a |
Kordelia | S/1986 U 7 | Urano VI | Terrile, Voyager 2.[72] | |
Ofelia | S/1986 U 8 | Urano VII | Terrile, Voyager 2.[72] | ||
i: 1986ko urtarrilaren 23a p: 1986ko urtarrilaren 27a |
Bianka | S/1986 U 9 | Urano VIII | Smith, Voyager 2.[72] | |
i: 1989ko ekainaren 16a p: 1989ko uztailaren 7a |
Proteo | S/1989 N 1 | Neptuno VIII | Synnott, Voyager 2.[73] | |
i: 1989ko uztailaren 28a p: 1989ko abuztuaren 8a |
Despina | S/1989 N 3 | Neptuno V | Synnott, Voyager 2.[68] | |
Galatea | S/1989 N 4 | Neptuno VI | Synnott, Voyager 2.[68] | ||
i: 1989ko irailaren 18a p: 1989ko irailaren 22a |
Thalassa | S/1989 N 5 | Neptuno IV | Terrile, Voyager 2.[74] | |
Naiad | S/1989 N 6 | Neptuno III | Terrile, Voyager 2.[74] | ||
1990. hamarkada | |||||
Data | Izena | Izendapena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Aurkitzaileak eta oharrak |
i: 1981eko abuztuaren 22a p: 1990eko uztailaren 16a |
Pan* | S/1981 S 13 | Saturno XVIII | Showalter, Voyager 2.[75] | |
i: 1981eko abuzutuaren 23a p: 1995eko apirilaren 14a |
Palene* (ikus behean) | S/1981 S 14 | Gordon, Murray eta Beurle.[76][77] | ||
i: 1997ko irailaren 6a p: 1997ko urriaren 31a |
Kaliban | S/1997 U 1 | Urano XVI | Gladman, Nicholson, Burns, Kavelaars.[78] | |
Sicorax | S/1997 U 2 | Urano XVII | Gladman, Nicholson, Burns, Kavelaars.[78] | ||
i: 18 de enero de 1986 p: 18 de mayo de 1999 | Perdita* | S/1986 U 10 | Urano XXV | Karkoschka, Voyager 2.[79] | |
i: 1999ko uztailaren 18a p: 1999ko uztailaren 27a |
Setebos | S/1999 U 1 | Urano XIX | Kavelaars, Gladman, Holman, Petit, Scholl.[80] | |
Stefano | S/1999 U 2 | Urano XX | Gladman, Holman, Kavelaars, Petit, Scholl.[80] | ||
i: 1999ko uztailaren 18a p: 1999ko irailaren 4a |
Prospero | S/1999 U 3 | Urano XVIII | Holman, Kavelaars, Gladman, Petit, Scholl.[81] | |
2000. urtea | |||||
Data | Izena | Izendapena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Aurkitzaileak eta oharrak |
i: 1999ko urriaren 6a p: 2000ko uztailaren 20a |
Callirrhoe | S/1999 J 1 | Jupiter XVII | Scotti, Spahr, McMillan, Larsen, Montani, Gleason, Gehrels.[82][83] | |
i: 2000ko abuztuaren 7a p: 2000ko urriaren 25a |
Ymir | S/2000 S 1 | Saturno XIX | Gladman.[84][85] | |
Paaliaq | S/2000 S 2 | Saturno XX | Gladman.[84][85] | ||
i: 2000ko irailaren 23a p: 2000ko urriaren 25a |
Siarnaq | S/2000 S 3 | Saturno XXIX | Gladman, Kavelaars.[86][87] | |
Tarvos | S/2000 S 4 | Saturno XXI | Kavelaars, Gladman.[86][87] | ||
i: 2000ko abuztuaren 7a p: 2000ko azaroaren 18a |
Kiviuq | S/2000 S 5 | Saturno XXIV | Gladman.[88][87] | |
i: 2000ko irailaren 23a p: 2000ko azaroaren 18a |
Ijiraq | S/2000 S 6 | Saturno XXII | Kavelaars, Gladman.[88][87] | |
i: 2000ko azaroaren 21a p: 2000ko azaroaren 25a |
Temisto* | S/2000 J 1 | Júpiter XVIII | Sheppard, Jewitt, Fernández, Magnier (Berraurkitua)[89][90] | |
i: 2000ko irailaren 23a p: 2000ko abenduaren 7a |
Thrymr | S/2000 S 7 | Saturno XXX | Gladman, Kavelaars.[91][85] | |
Skadi | S/2000 S 8 | Saturno XXVII | Kavelaars, Gladman.[91][85] | ||
Mundilfari | S/2000 S 9 | Saturno XXV | Gladman, Kavelaars.[91][85] | ||
Erriapo | S/2000 S 10 | Saturno XXVIII | Kavelaars, Gladman.[92][87] | ||
i: 2000ko azaroaren 9a p: 2000ko abenduaren 19a |
Albiorix | S/2000 S 11 | Saturno XXVI | Holman, Spahr.[93][94] | |
i: 2000ko irailaren 23a p: 2000ko abenduaren 22a |
Suttungr | S/2000 S 12 | Saturno XXIII | Gladman, Kavelaars.[95][96] | |
Data | Izena | Izendapena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Aurkitzaileak eta oharrak |
2010 | |||||
---|---|---|---|---|---|
Data | Izena | Behin-behineko izendapena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Aurkitzaileak eta oharrak |
i: 2010eko irailaren 7a |
(izendatu gabeko Jupiterren ilargiak) | S/2010 J 1 | — | — | Jacobson, Brozovic, Gladman eta Alexandersen[97] |
i: 2010eko irailaren 7a |
S/2010 J 2 | — | — | Veillet[97] | |
i: 2011ko ekainaren 28a |
Kerberos | S/2011 P 1 | — | Showalter[98][99] | |
i: 2012ko ekainaren 26a |
Styx | S/2012 (134340) 1 | - | - | Hubble espazio teleskopioa, Showalter |
Data | Izena | Behin-behineko izendapena | Irudia | Planeta/Izendapenaren zenbakia | Aurkitzaileak eta oharrak |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.