ETB 1 Euskal Telebistaren lehen katea da. Euskal Herri osoan ikus daiteke, eta osorik euskaraz emititzen du. 1982ko abenduaren 31n emititu zuen lehenengoz, euskararen normalizazioa helburu nagusi zuela. 1982tik, hainbat saio, telesaio, albistegi, eta lehiaketa eman dira ETB1en.
| ETB 1 | |
|---|---|
 | |
| Jabea | EITB |
| Emisio eremua |  Euskal Herria |
| Hasiera data | 1982ko abenduaren 31 (41 urte) |
| Egoitza | Bilbo (Bizkaia) |
| Baliagarritasuna | LTD, Satelitea, Kablea, ADSL |
| Kate senidea(k) | ETB 2 ETB 3 ETB 4 ETB Basque |
| www.eitb.eus/telebista/etb1 | |
Euskal Telebistak Lurreko Telebista Digitalean (LTD) ETB 1 HD eta ETB 2 HD kanalak eskaintzeari ekin zion 2016ko abenduaren 21ean.
1982tik gaur egun arte euskarazko telebista-kate garrantzitsuenetakoa da, Hamaika Telebistarekin batera, biek ere eskualde maila gainditu eta Euskal Herri osora hedatzen baitira. Esan beharra dago, gainerako euskal telebistak eskualde jakin bat dutela ardatz, hala nola, Erlok (Urola Kosta) Goienak (Debagoiena), dotb-k (Durangaldea), etab. Lur eta kable bidezko estaldurari dagokionean, ETB 1ek Euskal Autonomia Erkidegoko probintzia oro eta Nafarroa hartzen ditu, baina Euskal Herriarekin mugan dauden beste zenbait lurraldeetara ere iristen da (Aragoi, Burgos, Kantabria eta Errioxa). Ipar Euskal Herriko biztanleek ere ETB 1 (ETB 3-rekin batera) sintonizatu dezakete, satelite bidez, Fransat doako paketeari esker. Aipatutako paketeak Europako gainerako lurraldeetan ere euskal telebista sintonizatzeko aukera ematen du, hartarako, Eutelsat 5 West A satelitea baliatuz. Horrez gain, lasai asko esan dezakegu mundu osoak ikusi dezakeela telebista hau, 2018tik bere webgune ofizialean zuzeneko igorpenak ikusteko aukera baitago, uneoro, Nahieran sistemari esker.
ETB 1en sustraiak E.T.B.-n aurki ditzakegu, EITB etxearen telebista zerbitzu bakarra zenean. 90ko hamarkadaren hasieratik aurrera, telebista kate honetan soilik euskal hizkuntza erabiltzen hasi zen. 1986an ordea, bigarren kate bat sortu zen EITB etxearen barnean, ETB 2, edukiak gaztelaniaz baino ez zituena ematen. Hala, garai hartan irratiekin gertatzen zen moduan (Euskadi Irratia eta Radio Euskadi) bi hizkuntzentzako eremua sortu zen telebista kateetan ere. ETB 1 eta ETB 2-k hasieran bi hizkuntzetan igortzen zuten haien programazioa, azkenik, bakoitzean hizkuntza bat gailendu eta bi kateak hizkuntzaren arabera erabat zatitu ziren arte. Egungo ereduaren arabera, ETB 1-k soilik euskaraz igortzen du eta ETB-2k gaztelania hutsean.
ETB 1ek euskara ikustarazteko eta sustatzeko saiakera ugari egin ditu eta egiten ari da, eskaintzen dituen eduki motetan ikus daitekeen bezala. Haren kate senideak ordea, ETB 2k, ez du euskararen aldeko jarrera hain nabarmena, izan ere, eskaintzen duen programazioa Espainiako beste telebista kateenaren antzekoa da, horregatik, bertako telebistekin lehian dabil. ETB 1ek eskaintzen digun eduki bereziak euskal kulturari lekua egiten dio, adibidez, bertsolaritza (Hitzetik Hortzera programaren bidez, adibidez), euskal pilota (ETB Kantxa) edo herri kirolak gaitzat dituzten programak igorriz. Euskal kulturgintzari, euskal idazle eta kantariei eta gure herriko zientzialariei ere lekua egiten die. Ildo beretik, ETB 3-ren sorkuntzaren aurretik, haurrentzako programazio zabala eduki zuen, Betizu bezalako programekin. Aipatzekoa da, kirol munduan egin diren lehiaketa handi eta garrantzitsuenak (ACB Liga edo Txapeldunen Liga) beti euskaraz igorri direla telebista honetan.
2016ko abenduaren 21etik ETB 1-ek bereizmen altuko bertsio bat du erabilgarri EAEn, ETB 1 HD izenekoa. Horrek, aurretik martxan zegoen ETB HD telebista-katea ordezkatu zuen, zeinetan ETB 1 eta ETB 2-ren arteko nahasketa bat igortzen zen.
ETB 1-ek haren historia luzean zehar mota askotako saioak ekoitzi eta igorri ditu, hainbat pelikula eta telesailekin batera. Jarraian dauden azpiataletan saio garrantzitsuenak edo hedapen handiena izan zutenak zerrendatuko dira.[1]
Kultura
EITB Kultura
Artefaktua
Sautrela
2000. urtean abiarazi zuten Sautrela izeneko saioa bereziki garrantzitsua izan zen euskal telebistaren historian.[2] Euskal kultura hizpide hartuz euskal idazle ugari elkarrizketatu baitzituen Hasier Etxeberria kazetari eta idazleak. 12 urtetan zehar etenaldirik gabe eta astero igorri zen saioa, harik eta 2012ko apirilaren 15ean programa berriak ekoizteari utzi zitzaion arte. Etxeberriak programa bakoitzean idazle bat elkarrizketatzen zuen, haren lan berri bat gaitzat hartuz, adibidez. Guztira, laurehun programa inguru sortu ziren eta gaur egun, 2004tik aurrerakoak ikusgai daude EITB Nahieran webgunean.[3] Aipatzekoa da, 2013tik 2017ra beste hainbat programa sortu zituztela, Beñat Sarasola aurkezle eta elkarrizketatzaile zutela.[2]
Azken urteetan sortu den Arte[faktua] saioa Sautrelaren jarraipen gisa defini daiteke, izan ere, antzeko edukiak eskaintzen ditu. Yolanda Mendiolak zuzenduriko saioak, besteak beste, idazleei elkarrizketak egiten dizkie, nobedadeen berri ematen du eta liburuen gomendioak ematen ditu, dena ere, modernitatearekin uztartuz.[4]
Hitzetik Hortzera
Telebistaren saiorik zaharrenetakoa dugu hau, 1988ko abenduan izan baitzuen estreinako saioa eta gaur egun arte iraun baitu.[5] Bertsolaritza hartu izan du beti gaitzat eta haren hedapen eta sustatzean izugarri lagundu du.[6][7] Felix Irazustabarrena Bertsozale Elkarteko Hedapen taldeko arduraduna izan da saioan buru belarri aritu denetako bat, besteak beste, saioak landuko zituen gaiak zehazten eta kamerariak gidatzen. 1980ko hamarkadan izan zen bertsolaritzaren goratze hartan zeresan handia izan zuen Hitzetik Hortzerak, baliabide oso mugatuak zituen saio bat bazen ere, ikuslego zabalak eta eduki erakargarriek sendotasun handia eman baitzioten. Horregatik, bertsolaritzaren iraupenaren zutabeetako bat bezala hartu izan da.[5]
Saio honek duen beste berezitasun bat urteetan zehar pairatu duen moldaketa da, azken urteetan internetera jauzi egin eta belaunaldi berrien inguruan programa mordoa sortu baitu, emakumeek bertsolaritzan egin duten lekua erreparatzeaz gain. Azken finean, "bertsolaritzaren ekosistema osoa" bildu du saio honek,[8] 2018an bere zuzendari zen Eneritz Urkolak adierazi bezala.[5]
Herri txiki infernu handi
Sakontzeko, irakurri: «Herri txiki, infernu handi (telebista saioa)»
2015eko urtarrilaren 4an estreinatu zen saioa dugu.[9] Saioan, Mikel Pagadizabal eta Zuhaitz Gurrutxaga aurkezleek Euskal Herriko zenbait herrietara bidaiatzen dute, hala, bertako kultura, ohitura eta batez ere, xelebrekerien berri emateko. Horrez gain, Sebastian Lizaso bertsolariak hiru bertso botatzen ditu programako, herrian zehar aurkezleek ezagutu dituzten pertsonekin lortura estua izan ohi dutenak. Gainera, saioaren beste berezitasun bat ikus-entzuleek duten protagonismoa da, izan ere, aurkezleek herri jakin bat bisitatu eta gero, grabatu dituzten elkarrizketa eta pasarteak frontoi batean erakusten dituzte, herritarren aurrean. Era horretan, herritarrek pasarteak ikusterakoan dituzten erreakzioak grabatzen dituzte eta zenbaitetan, parte ere hartzen dute.[9]
Euskal Telebistak inoiz igorri duen saiorik arrakastatsuena dugu hau, guztira, bost denboraldi grabatu dira eta 95 atal inguru, beste 15 saio berezirekin batera. Esan beharra dago, egun, 2019an, oraindik martxan dagoen programa bat dela. Izan duen arrakasta izugarria dela eta, Gabonetako kanpaikadak antolatzeaz arduratu dira 2017tik aurrera. Aipatzekoa da, 2017an hasi zela Euskal Telebista kanpaikada hauek zuzenean igortzen. 2019an, Zuhaitz Gurrutxaga, Sara Gandara eta Mikel Pagadizabal arduratu ziren Urteberri eguneko lehen saioaz, ETB 2n eta ETB 1n igorri zenaz, euskaraz gehienbat.[9]
Zientzia
Teknopolis
Sakontzeko, irakurri: «Teknopolis»
Zientziaren inguruan euskaraz egon den telebista saiorik garrantzitsuenetakoa da Teknopolis, garrantzitsuena ez bada. Elhuyar Fundazioak ekoitzitako saioa da, 1999an igortzen hasi zena Euskal Telebistan.[10] Euskaraz zein gaztelaniaz eskaini da, ETB 1en eta ETB 2n, hurrenez hurren. Saioaren lehentasuna ikus-entzuleak zientziara hurbiltzea izan da, hartarako, zientzia modu entretenigarri eta erakargarrian ipiniz. Hala ere, helburu informatibo arras nabarmena ere bazuen, betiere, bertako zientzialari eta zentroei lehentasuna emanez.[11] Saioak lehiaketak ere antolatzen zituen, argazki lehiaketak adibidez, hilabetero gai bat ipini eta irabazle bat izendatzen zuten, sari bat irabazi zezan.[12]
Estatu mailan 1992. urtean hasi ziren telebistako audientziak neurtzen. Beraz, data horretatik aurrerako datuak ditu Euskal Telebistak ere.
| Urtea | Grafikoa | Kuota |
|---|---|---|
| 1992 | %4,3 | |
| 1993 | %5,5 | |
| 1994 | %5,1 | |
| 1995 | %5,9 | |
| 1996 | %6,7 | |
| 1997 | %7,5 | |
| 1998 | %6,7 | |
| 1999 | %5,4 | |
| 2000 | %4,6 | |
| 2001 | %5,3 | |
| 2002 | %5,6 | |
| 2003 | %6,2 | |
| 2004 | %5,3 | |
| 2005 | %5,0 | |
| 2006 | %4,4 | |
| 2007 | %3,7 | |
| 2008 | %3,4 | |
| 2009 | %3,2 | |
| 2010 | %2,2 | |
| 2011 | %2,0 | |
| 2012 | %2,1 | |
| 2013 | %2,1 | |
| 2014 | %2,0 | |
| 2015 | %1,9 | |
| 2016 | %1,9 | |
| 2017 | %2,0 | |
| 2018 | %2,2 | |
| 2019 | %2,0 | |
| 2020 | ----- | |
| 2021 | %2,2 |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
