Amiri Baraka

Amiri Baraka, Everett LeRoi Jones jaioa, (Newark, New Jersey, 1934ko urriaren 7a - ibidem, 2014ko urtarrilaren 9a) estatubatuar antzerkigile, olerkari eta politikaria izan zen. Bere ustez, literatura eta artea baliagarriak dira ekintza politiko gisa erabiltzen badira; bere lanaren helburua Amerika zuriaren suntsipena da, hots, menderakuntza zuriaren kontrako iraultza sortzea. 1960ko hamarkadako intelektual beltz nagusietako bat da.

Amiri Baraka
(2013) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Everett LeRoi Jones
Jaiotza	Newark, 1934ko urriaren 7a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Talde etnikoa	afro-estatubatuarra beltza
Heriotza	Newark, 2014ko urtarrilaren 9a (79 urte)
Heriotza modua	: konplikazio kirurgikoa
Familia
Ezkontidea(k)	Hettie Jones (en)
Seme-alabak	ikusi Lisa Jones (en) Ras Baraka (en) Kellie Jones (en) Dominique di Prima
Hezkuntza
Heziketa	Howard Unibertsitatea New School Rutgers Unibertsitatea Columbia Unibertsitatea Barringer Academy of the Arts & Humanities (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	poeta, idazlea, antzerkigilea, gidoilaria, musika-kritikaria, kazetaria, prosalaria, saiakeragilea, eleberrigilea, kritikaria eta aktibista
Parte-hartzailea Furious Flower Conference (1st: 1994) (en) Furious Flower Conference (2nd: 2004) (en)
Enplegatzailea(k)	University at Buffalo (en) Stony Brookeko Unibertsitatea San Francisco State University (en)
Lan nabarmenak	ikusi Somebody Blew Up America (en) Dutchman (en) Black Fire: an Anthology of Afro-American Writing (en)
Jasotako sariak	ikusi John Simon Guggenheim Memorial Foundation beka  (1965) Langston Hughes Medal  (1989) National Endowment for the Arts Fellowship American Book Awards  (1984) Black Literary Hall of Fame  (1998ko urria)
Kidetza	Ameriketako Estatu Batuetako Arte eta Letren Akademia Black Arts Movement (en)
Mugimendua	Beat belaunaldia Black Arts Movement (en) New Communist Movement (en)
Diskoetxea	India Navigation (en)
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Ameriketako Estatu Batuetako Aire Armada
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	islama
Alderdi politikoa	Congress of Afrikan People (en) League of Revolutionary Struggle (en)
amiribaraka.com

Ibilbidea

1954an Howardeko Unibertsitatean lizentziatu zen, eta 1958an beat aldizkari bat sortu zuen bere emazte Hettie Cohenekin batera, Yugen. 1964an estreinatu zen, New Yorken, Barakaren lehen antzerki-lan garrantzitsua, Holandarra, arrazakeriaren ondorio latzei buruzkoa. 1964an Black Arts Repertory Theater sortu zuen (Arte Beltzaren Errepertorio Antzerkia). 1960ko hamarraldiaren hasieran beat mugimendutik eta, oro har, zurien kulturatik aldentzen hasi zen, eta 1965ean (Malcolm X hil zuten urtean) bizkarra eman zion zurien munduari. Emaztearengandik banandu (zuria baitzen), izena aldatu, eta nazionalista beltz bilakatu zen. Harlemen kokatu zen eta artearen bidez kultura beltz bat sortzeari ekin zion. Garai hartan Congress of African People erakundea sortu zuen (Afrikar Herriaren Biltzarra), eta 1972an, berriz, Black National Political Convention (Beltzen Konbentzio Nazional Politikoa). 1974an nazionalismo beltzaren mugimendua utzi eta marxismo-leninismoaren aldera lerratu zen. 1983an New York Estatuko Unibertsitateko afrikar ikasketen programaren zuzendari izendatu zuten. 1984. urtean Rutgers Unibertsitateko irakasle izan zen, eta 1989an American Book eta Langston Hughes sariak irabazi zituen. Poesiak, ipuinak eta saiakerak idatzi ditu.

Obra

• Preface to a Twenty Volume Suicide Note, poems, 1961
• Blues People: Negro Music in White America, 1963
• Dutchman and The Slave, drama, 1964
• The System of Dante's Hell, eleberria, 1965
• Home: Social Essays, 1965
• A Black Mass, antzerkia, 1966
• Tales, 1967
• Black Magic, poemak, 1969
• Four Black Revolutionary Plays, 1969
• Slave Ship, 1970
• It's Nation Time, poemak, 1970
• Raise Race Rays Raize: Essays Since 1965, 1971
• Hard Facts, poemak, 1975
• The Motion of History and Other Plays, 1978
• Poetry for the Advanced, 1979
• New Music, New Poetry, 1980
• reggae or not!, 1981
• Confirmation: An Anthology of African American Women, 1983
• Daggers and Javelins: Essays 1974-1979, 1984
• The Autobiography of LeRoi Jones/Amiri Baraka, 1984
• The Music: Reflections on Jazz and Blues, 1987
• Transbluesency: The Selected Poems of Amiri Baraka/LeRoi Jones, 1995
• Wise, Why’s Y’s, poema, 1995
• Funk Lore: New Poems, 1996.
• Somebody Blew Up America, 2001
• The Book of Monk, 2005
• Tales of the Out & the Gone, 2006
• Billy Harper: Blueprints of Jazz, Volume 2, Audio CD, 2008
• Ancient Music

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Amiri Baraka

• Datuak: Q354783
• Multimedia: Amiri Baraka / Q354783