From Wikipedia, the free encyclopedia
Planeagailua edo planeatzeko hegazkina aisialdi jardueratarako erabiltzen den motorrik gabeko aireontzi bat da.[1][2] Motorrik gabeko hegazkinok naturan agertzen diren aire korronteak erabiltzen dituzte airean denbora luzez mantendu ahal izateko. Planeagailuek aerodinamika oso aurreratua izan ohi dute eta horrek korronteak erabiliz altuera irabaztea, distantzia luzeak egitea eta airean denbora luzez mantetzea ahalbidetzen die.
Hegaldi luzeenaren errekorra Klaus Ohlmann alemaniarrak zuen 2004an, 3.009 kilometroko bidea egin baitzuen orduan.[3]
Sir George Cayleyk lortu zuen oso denbora laburrez aireratzea lortu zuen 1849 inguruan.[4] 1890eko hamarkadan Otto Lilienthal-ek hainbat planeagailu egin zituen, pisua lekuz aldatuz lortzen zuen hauek kontrolatzea. 1900 urtearen bueltan Wright anaiek kontrol azalera mugikorreko planeagailuak eraiki zituzten. 1903an hauetako bati motore bat gehitu zioten, arrakastaz egin ere, horrela motordun hegazkinak sortuz.[5]
Lehen mundu gerra eta gero, lehen aldiz planeagailuak kirol jardueratarako eraiki zituzten Alemanian. Alemaniaren bela hegazkinekiko lotura estua gerra eta gero ezarri zizkioten debekuei dagokie neurri handian, ezin baitzuten motoredun hegazkinik eraiki. Hori dela eta hegazkinzale guztiek planeagailuetara jo zuten eta Alemaniako gobernuak jarduera hau bereziki bultzatu zuen, aipatzekoa da Wasserkuppeko bela hegaldi gunea, oso egokia jarduera honetarako.
1930eko hamarkadan garapen nabarmena izan zuten planeagailuek kirol arloan, horrela Cross-country edo zeharkaldiak gero eta ohikoago bihurtu ziren, gaur egun eguraldia lagun denean ehundaka edo milaka kilometroko hegaldiak egin ohi dira.
Berezko propultsio sistemarik ez dutenez, aire korronteak probesteko gaitasun handia eta ibilitako distantziarekiko garaiera galera txikia dira planeagailuen behar nagusiak. Beraz, masa txikia eta itxura aerodinamiko bereziki zaindua dute planeagailuek. Hortik dator planeagailuen itxura bereizgarria: fuselaje lerdena eta hegal luze eta estuak.
Pisua eta ezaugarri aerodinamikoak alde batera utzita, aski aniztasun bada planeagailuen artean. Tripulatuak edo irrati bidez kontrolatuak topa daitezke, hego zurrun, erdimalgu edo malgudunak (oihalezkoak), tamaina handikoak edo eskala txikian eraikiak...
Planeatzeko hegazkin bat aireratzeko hainbat metodo edo teknika daude, ezagunenak eta erabilienak tornu bidezko aireratzea eta atoi hegazkin bidezko aireratzea direlarik.
Beste metodo batzuk ere badira, sandow bezala ezagutzen dena (soka elastikoen erabileran oinarrituak), auto bidezko atoia edo oinezko aireratzea adibidez. Azken metodo hauek ez dira asko erabili ohi dituzten muga praktikoak direla eta.
Zenbait planeagailuk motor bat edo gehiago ukan dezakete, une jakinetan edo larrialdietan soilik erabiltzen duten arren. Planeagailu motordunak deritze, eta zenbaitzuk beren kasa aireratzeko gai ere badira.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.