Palestinako errabinoak
From Wikipedia, the free encyclopedia
Palestinako errabinoen historiak israeldarrak hartzen ditu bere baitan, Batzar Nagusiaren (Anshei Knesset HaGedolah) garaitik gaur egungo garaietaraino, baina batez ere Lur Santuan bizi izan ziren eta Mishna eta haren iruzkina, Jerusalemgo Talmuda, sortu zituzten lehen jakintsu juduei egiten dio erreferentzia. Garai talmudikoan eta ondoren Geonimen garaian, palestinarrek eragina izan zuten Sirian eta Egipton, eta Babiloniako agintariek eragina izan zuten Irakeko eta Irango juduengan[1]. Jerusalemgo Talmuda ez zen Babiloniako Talmudaren aurka autoritarioa izan; Palestinako errabinoek garatutako liturgia, berriz, Europa osoko ia komunitate askenazi guztien minhagaren oinarri bihurtu zen[2].
XI. mendean, gurutzatuen etorrerarekin, Lur Santuko populazio judua gutxitzen hasi zen. XVI. menderako, Palestinako errabinoek Israelgo Lurraldea juduen ikaskuntzaren gune bihurtu zuten berriro. Hain ziren esanguratsuak, non antzinako ordenazioa (semikah) biziberritzeko saiakera berri bat egin zuten. Otomandar agintariek juduen autogobernuaren aitzindari gisa ikusita, plan hau ez zen gauzatu garai hartan. Hala ere, errabinoen erudizio maila altuak judaismoa eskualdean gora egiten jarraitzea bermatu zuen.