Lankide:Julen Godoy/Proba orria
From Wikipedia, the free encyclopedia
Hipoteka-mailegua edo, besterik gabe, hipoteka, ondasun higiezinen erosleek ondasun higiezinak erosteko funtsak biltzeko erabiltzen duten mailegua da, edo lehendik dauden jabeek jabetza hipotekatu dezakete ondasunaren gaineko karga eratuz edozein helburutarako funtsak biltzeko. Mailegua mailegu-hartzailearen jabetzaren gainean "bermatzen" da, hipoteka baten bidez. Horrek esan nahi du legezko mekanismo bat ezartzen dela mailegu-emaileari aukera ematen diona bermatutako jabetza hartzeko eta saltzeko ("hipoteka exekuzioa" edo "berreskuratzea") eta ondoren mailegua ordaintzeko, mailegu-hartzaileak mailegua bueltatzen ez badu edo haren baldintzak errespetatzen ez baditu.
Hipoteka mailegatzaileak beren etxebizitza hipotekatzen duten partikularrak edo merkataritza jabetza hipotekatzen duten enpresak izan daitezke (adibidez, beren merkataritza lokala edo inbertsio zorro bat). Mailegu-emailea finantza-erakunde bat izan ohi da, hala nola banku bat, kreditu-kooperatiba bat edo hipoteka-kredituko sozietate bat. Mailegu-akordioak zuzenean egin daitezke finantza erakundeekin edo zeharka bitartekarien bidez. Hipoteka-maileguen ezaugarriak, hala nola maileguaren zenbatekoa, maileguaren epemuga, interes-tasa, mailegua amortizatzeko metodoa eta beste ezaugarri batzuk nabarmen alda daitezke hipoteka eskatzailearen egoera ekonomiko, herrialde edo herrialdearen egoera ekonomikoaren arabera.
Mailegu-emaileak bermatutako jabetzaren gainean dituen eskubideek lehentasuna dute mailegu-hartzailearen gainerako hartzekodunen gainetik. Horrek esan nahi du mailegu-hartzaileak porrot egin duela edo kaudimenik gabe geratu dela deklaratzen badu, gainerako hartzekodunek zor zaizkien zorren itzulketa jasoko dutela, bermatutako jabetzaren salmentaren bidez, baldin eta hipoteka-mailegu emaileari zorra osorik itzultzen bazaio.
Kasu gehienetan, etxebizitza baten erosketa hipoteka-mailegu baten bidez finantzatzen da kasu gehienetan. Partikular gutxik dituzte aurrezkiak edo funts likido nahikoa jabetza bat zuzenean erosteko. Hipotekak banku-sektorearen bidez edo kapital-merkatuen bidez finantza daitezke; eta kasu horretan, hipoteka-multzo horiek bonu suntsikor bihurtzen dira, eta izen txikitan saldu ahal zaizkie inbertitzaileei.
Hipoteka-maileguak epe luzeko mailegu gisa egituratzen dira. Mailegu horien aldizkako ordainketak biziarteko errenta baten antzekoak dira, eta diruaren denbora-balioaren formularen arabera kalkulatzen dira. Hipotekak normalean hilero egin behar den ordainketa bat eskatuko dute 10 eta 30 urteko epe finko batean, tokiko baldintzen arabera. Epe horretan, maileguaren osagai nagusia (jatorrizko mailegua) pixkanaka murriztuko litzateke amortizazioaren bidez eta gainontzekoa interesak izango lirateke.
FV = Diruaren etorkizuneko balioa
PV = Diruaren egungo balioa
i = interes-tasa
n = urteko konposaketa-aldien kopurua[1]