Kutxatila-zelaien kultura
From Wikipedia, the free encyclopedia
Kutxatila-zelaien kultura[1] (K.a. 1250-750)[2] Europa erdialdeko eta mendebaldeko Azken Brontze Aroko indoeuropar kultura garrantzitsua izan zen, bere errauste nekropoliengatik eta K.a. XIII. mendean izan zuten hedapen handiagatik bereizten zena.
Bere ezaugarri nagusia Errausketaren ehorzketa jarduera da, hau da, ehorzketa pira batean hondakinak errautsetara murriztea eta, ondoren, hondakinak zeramikazko hilobi-kutxa batean sartzea. Hobi txiki batean lurperatzen zen, gainazalean inolako seinalerik gabe, beste batzuekin batera, eta nekropoli handiak eratzen zituen batzuetan. Erritu berri horren jatorria Europako ekialdean dago, eta estepa pontikoan, eta hortik, mendebalderantz hedatu ziren Brontze Ertainean, Tumuluen kulturarekin erlazionatuta, Atlantikoko kostaldera iritsi eta Britainiar Uharteetan eraginez, baia eta Iberiar Penintsulako ipar-ekialdera arte.
Kutxatila-zelaien kulturan, eskualdeen araberako taldeak bereizten dira, hala nola Iberiar Penintsulako ipar-ekialdean garatu dena, Alemania ekialdea eta Polonia Mendebaldean hedatutako Lausaziako taldea, Renano-Suitzar taldea, Eslobakia ekialdeko Gavako taldea, Austrohungariar edo Velatice taldea, Austrobabariar edo Alpe iparraldekoa, Silesia eta Bohemiako taldea (Knoviz taldea), Alemania erdialdeko taldea (Rin erdialdea) eta Frantziako taldeak. Azken horien artean, ezagunena, Frantzia hegoaldean garatu zen Languedoc-Roselloko taldea da. Kultura honen bilakaera kronologikorako hainbat proposamen ere badaude[2].