Hiperinflazio

Ekonomian, hiperinflazioa oso inflazio handia da, kontrolik gabekoa,^[1] non prezioak azkar igotzen diren, eta, aldi berean, diruak bere benetako balioa galtzen duen eta populazioak diru-ondarea nabarmen murrizten duen.

Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen klik eginez gero.

Inflazioa zer den, zergatik gertatzen den eta zer ondorio dituen azaltzen duen bideoa.

Ekonomialari gehienek erabilitako definizioa «orekarako joerarik gabeko inflazio-zikloa» da. Gurpil zoro bat sortzen da, non inflazio handiagoa sortzen den zikloaren errepikapen bakoitzarekin. Agerian geratzen da diru-hornidura etengabe handitzen denean edo dirua izugarri degradatzen denean, eta sarritan gerrekin (edo horren ondorioekin), depresio ekonomikoekin, eta nahasmendu sozial edo politikoekin lotzen da.

Hiperinflazio ia guztiak gobernuaren aurrekontu-defizitek eragin dituzte, dirua sortzeak finantzatuta. Hiperinflazioa gobernuaren aurrekontuko tentsio motaren bati lotuta egon ohi da, hala nola gerrak edo horien ondorioak, asaldura soziopolitikoak, eskaintza agregatuaren kolapsoa edo esportazioen prezioetako bat, edo gobernuak zerga-sarrerak biltzea zailtzen duten beste krisi batzuk. Diru-sarrera fiskal errealen murrizketa handiak, gastu publikoari eusteko premia handiak eta maileguak eskatzeko ezintasunak edo borondaterik ezak hiperinflaziora eraman dezakete herrialde bat.

Ludwig von Mises-ek 1912an argitaratutako Diruaren eta Kredituaren Teoria liburuan, inflazioaren mekanismoa eta diru-suntsipenaren, edo hiperinflazioaren muturreko kasuak azaldu zituen.

1955ean, Philip Caganek Hiperinflazioaren dinamika monetarioa, idatzi zuen, hiperinflazioaren eta haren ondorioen lehen azterketa seriotzat jotzen dena. Bertan, hiperinflazioa hileko gutxieneko % 50eko inflazioa zela definitu zuen.^[2]

Nazioarteko Kontabilitate Arauaren 29. zenbakiak hiperinflazio ekonomiko posible baten lau adierazle deskribatzen ditu:^[3]

Biztanleria orokorrak nahiago du bere aberastasunari eustea diruaz bestelako ondasunetan edo atzerriko moneta egonkor samarretan. Tokiko monetaren edozein kopuru berehala inbertitzen da erosteko ahalmenari eusteko.
Biztanleria orokorrak diru-kopuruak atzerriko moneta egonkor samar batean hartzen ditu kontuan, ez tokiko monetan. Posible da prezioak atzerriko monetan finkatzea.
Kredituak erosahalmena aldez aurretik galtzearen aurreikuspenaren baitan egiten dira, baita epe hori laburra bada ere.
Interes-tasak, soldatak eta prezioak prezio-indize bati lotzen zaizkio, eta hiru urteko inflazio metakorra % 100era hurbiltzen da.