Eva Perón
From Wikipedia, the free encyclopedia
María Eva Duarte de Perón, izengoitiz Evita, eta jaiotza izenez Eva María Ibarguren, (Los Toldos, Buenos Aires, 1919ko maiatzaren 7a - Buenos Aires, 1952ko uztailaren 26a) argentinar aktore eta politikari nabarmena izan zen. Peronismo izenaz ezagutzen den mugimendu politikoko eragile nagusia izan zen 40ko eta 50eko hamarkadetan, eta giza eskubideen aldeko ekintzaile garrantzitsua. Lurjabe handiek osatutako oligarkiaren, pobreziaren eta desberdintasun ekonomikoaren aurka, eta langileen, emakumeen eta babesgabeen eskubideen alde egin zuen borroka nagusiki. Bere irudiak eztabaida handiak eragin izan ditu Argentinan, peronismoaren lehen agintaldia jarraitu zuten estatu kolpe militarrek bere aipamen oro debekatu egin zuten hogei urtez, eta gaur egun ere muturreko grinak pizten ditu.
Eva Perón | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
1948ko uztailaren 8a - 1952ko uztailaren 26a ← baliorik ez - Juan Perón →
| |||||||
Bizitza | |||||||
Jaiotzako izen-deiturak | María Eva Duarte | ||||||
Jaiotza | Junín, 1919ko maiatzaren 7a | ||||||
Herrialdea | ![]() | ||||||
Heriotza | Buenos Aires, 1952ko uztailaren 26a (33 urte) | ||||||
Hobiratze lekua | La Recoleta hilerria | ||||||
Heriotza modua | berezko heriotza: umetoki lepoko minbizia | ||||||
Familia | |||||||
Ezkontidea(k) | Juan Perón (1945 - 1952) | ||||||
Anai-arrebak | ikusi
| ||||||
Hezkuntza | |||||||
Hizkuntzak | gaztelania | ||||||
Jarduerak | |||||||
Jarduerak | politikaria, antzerki aktorea, zinema aktorea, sindikalista, emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea eta sufragista | ||||||
Jasotako sariak | ikusi
| ||||||
Mugimendua | Emakumeen eskubideak | ||||||
Sinesmenak eta ideologia | |||||||
Erlijioa | Erromatar Eliza Katolikoa | ||||||
Alderdi politikoa | Emakumeen Alderdi Peronista | ||||||
![]() ![]() ![]() | |||||||
![]() |
Argentinako panpetako herri txiki batean jaio zen, Los Toldosen, eta euskal jatorriko guraso ezkongabeak zituen, Juana Ibarguren eta Juan Duarte; hain zuzen ere, aitak beste legezko familia bat zuen. Evak haurtzaro txiro eta gogorra bizi izan zuen, batik bat, XX. mende hasieran ama ezkongabeen seme-alabek jasaten zuten diskriminazioa zela eta. 1934. urtean, 15 urte baino ez zituela, Buenos Airesera bizitzera joan zen aktore bihurtzeko asmoz. Gabezia handiko zenbait urteren ostean, antzezpen munduan ezaguna egin, eta 1943rako diru gehien irabazten zuen Argentinako irrati antzezlea bihurtu zen. Politika munduan ere garai hartan murgildu zen, sindikalismoan parte hartzen hasi zenean: 43ko abuztuaren 3an irratiko langileen lehen sindikatuaren sortzaileetako bat izan zen. Juan Perón senarra, aldiz, 1944ko urtarrilaren 22an ospatu zen ekitaldi benefiko batean ezagutu zuen; hurrengo urtean ezkondu ziren.
1946ko hauteskunde orokorren ostean Juan Perón Argentinako presidente izendatu zuten, eta hurrengo sei urteetan, Eva Perónen boterea izugarri hazi zen. Besteak beste, Lanaren eta Osasunaren Ministerioko arlo batzuk kudeatu zituen, eta Eva Perón Fundazioa sortu zuen, peronismoaren garaian laguntza soziala banatzeaz arduratu zen elkartea. Gainera, emakumeen boto eskubidea bultzatu zuen Argentinan, eta emakumeak politikagintzan esku hartzeko emakumez osatutako alderdi politikoa sortu zuen: Emakumeen Alderdi Peronista. Behartsu, babesgabe eta langileen ondoan lan eginez, sindikalismoaren sostengu osoa lortu zuen, eta 1951n CGT sindikatu bakarrak presidenteordetzarako hautagai proposatu zuen; horrek peronismoaren bigarren oinarria ziren militarren gaitzespena ekarri zuen. Hala ere, osasun makalak eta militarren presioek presidenteordetzan atzera egitera behartu zuten.
Utero-lepoko minbiziak jota hil zen 33 urte zituela. Hil baino lehenago, 1952. urtean, "Nazioaren Buruzagi Espiritual" titulu ofiziala jaso zuen (egun arte izendapena jaso duen argentinar bakarra da), eta 2010ean, berriz, Argentinako "Bigarren Mendeurreneko Emakume" izendatu zuten.