Erreferentzia bibliografikoen kudeatzailea edo kudeatzaile bibliografikoa[1] softwarea da, eta, horri esker, hainbat informazio-iturritatik abiatuta (datu-baseak, katalogoak, gordelekuak, web-orriak, etab.), aldizkarietako, liburuetako edo bestelako dokumentuetako erreferentzia bibliografikoak sortu, mantendu, antolatu, partekatu eta forma eman diezaieke, erreferentzia (erregistro) horien bilduma pertsonalizatu bat sortuz. Era berean, laneko dokumentuetan aipuak eta bibliografiak sortzea eta erreferentzia bibliografikoak osatzea errazten du, zitazio estilo desberdinen arabera (APA, MLA, Vancouver, IEEE, etab.).
Honen erabilerak lan intelektualaren antolaketa aldatu du, informazioaren kudeaketa hobea ahalbidetzen baitu, denbora aurreztu, akatsak saihesten lagundu, eta estilo askotako aipuak eta erreferentziak sortzen laguntzen baitu[2][3].
Kudeatzaile bibliografikoek ezaugarri komun batzuk dituzte[4][5][6]
Erreferentziak sartu eta gordetzea: Datuak kudeatzaile bibliografikoetan sartzeko modu ezberdinak daude: automatikoa, zuzena eta zeharkakoa. Zuzeneko metodoaren bidez, kudeatzaile bibliografikoa gai da informazioa informazio-iturritik bertatik ateratzeko. Horretarako, gaur egun, aldizkari elektroniko, datu-base, katalogo eta gordailu digital askok erreferentzia-kudeatzaileentzako irteera-formatuak dituzte. Zuzeneko metodoaren bidez, datuak kudeatzailean bertan sartzen dira eskuz, eta ohiko deskribapen-eremuak betetzen dira (egilea, titulua, etab.). zeharkako metodoaren bidez, hala inplementatuta duten webguneetan, RIS formatu bat sor daiteke, eta gero kudeatzaile bibliografikoak berak inportatzen du.
Zerrenda bibliografikoak antolatu eta deskribatzea: mota horretako kudeatzaileek aukera ematen dute beren informazio guztia antolatzeko, propio erabiltzaileak berak sortutako karpeta eta azpikarpeten sistema baten bidez, bai eta autoritateen kontrol zorrotza ere, informazioa egoki berreskuratzeko eta bikoizketak saihesteko. Erreferentziak banaka edo taldeka deskriba daitezke, gero berreskuratzeko.
Datuen irteera: Bibliografia-kudeatzaileek bibliografiak sortzeko aukera ematen dute, erreferentzia bibliografikoak bakarka edo zerrendetan esportatuz. Kontuan izan behar da erreferentzia bibliografikoen formaturako ehunka estilo daudela. Estilo horiei esker, erreferentzien itxura homogeneizatzen da, argitalpen-mota zein den (artikuluak, webgunea, liburua...) azkar identifikatzeko, eta autoreak eta tituluak errazago atzemateko[7]. Berariazko arlo edo diziplinekin lotuta daude. Antropologian, astronomian, biologian, botanikan, kimikan, komunikazioan, geografian, geologian, historian, zuzenbidean, hizkuntzalaritzan eta abarretan aurkitzen dira. Kudeaketa bibliografikoko softwareak estilo horiek hainbat formatutan esportatzeko aukera ematen du. Esportazio-formatu hauek aurkitu ohi dira maiz: CSL JSON, CSV, MODS, HTML oharra, bookmarks, COinS, Endnote XML, Zotero RDF, Refworks Tagget, RIS, TEI, Bibtex, BiblaTex, etab. Hainbat formatu (.rif, .txt, .html, .κ.ris, .xml, etab.) testu-prozesadoreetan integratu daitezke kudeatzaileekin sortutako fitxategiak erabiliz.
Kudeatzaile bibliografiko gehienek eginkizun hauek dituzte[8][9][10]
Web orrietatik metadatuak ateratzea.
Datu-baseetako artikuluak, aldizkari zientifikoak edo katalogo bibliografikoak inportatzea.
Hainbat informazio-mota editatzea, biltegiratzea, antolatzea eta irteera-formatua ematea.
Erreferentzia bibliografikoen, aipamen bibliografikoen eta orri-oineko oharren zerrenda bat automatikoki garatzea, hainbat zitazio-estilotan.
Bibliografiak eta gomendatutako irakurketen zerrendak egitea.
Artikuluak eta dokumentu-erreferentziak gaika multzokatzea.
Talde publiko edo pribatuen, sare sozialen edo feedbacken bidez erabiltzaileekin elkarreraginean aritzea eta lankidetzan aritzea.
Batzuek aplikazio gehigarrietarako osagarriak dituzte (adibidez, testu-prozesadoreak)
Berrikusitako artikuluei buruzko oharrak iruzkintzea eta gehitzea.
Zerrendatutako artikulu bakoitzerako material erantsia gordetzea.
Erabileraren arabera
Kudeatzaile klasikoak: Horrelako kudeatzaileek nahitaez lan egingo den ordenagailuan instalatu behar dira. (Citavi, EndNote)[5]
Web-kudeatzaileak: Kudeatzaile horiek aukera ematen dute urrunetik erreferentzia-datuetara sartzeko, eta aukera ematen dute edukiak sindikatzeko, ingurune partekatuetan lan egiteko eta abarretarako, baina instalaziorik gabeko lanean etengabeko Interneteko konexioa behar dute (EndNote basic, Mendeley, RefWorks, Zotero)[11][5][6].
Gizarte-erreferentzien kudeatzaileak: Kudeatzaile horiek hainbat irteera-formatu sortzeko funtzioa eransten dute, ikerketa-lanetan aipamen bibliografikoak txertatzeko (2collab, citeulike, Connotea, BibSonomy, Mendeley)[12][5].
Ezagutzaren antolaketa duten kudeatzaileak: kudeatzaile horiek "fitxen metodoa" gehitzen diote kudeatzaile bibliografikoari. Datu bibliografikoak (eta askoz gehiago) gordetzeaz gain, aipuen testua, testuen edo testuen zatiei buruzko iruzkinak eta, batzuetan, norberaren ideiak ere gorde daitezke. Elementu horiek gako-hitzekin aberastu daitezke, erreferentziak edozein direla ere. (Bibliographix, Citavi, Docear)
Bibliografiaren eta on line dokumentuen kudeatzailea, dokumentuak bildu eta oharrak egiteko aukera ematen duena. Erreferentzia bibliografikoak antolatzeko eta bibliografiak erraz sortzeko aukera ematen du.
ndNote Online
Web of Science-ren bidez eskuragarri dagoen erreferentzia bibliografikoen kudeatzailea.
Zotero
Nabigatzailearentzako luzapen librea, mota guztietako ikerketak bildu, administratu eta aipatzeko aukera ematen duena. Datuak zuzenean inportatzen ditu unean bistaratutako webguneetatik.
Mendeley
Web-aplikazioa eta mahaigainekoa, jabeduna eta doakoa (Windows, Mac eta Linuxentzat eskuragarri).
JabRef
Javan egindako doako aplikazio librea, BibTex eta RTFra esportatzeko bereziki prestatua.
Costa Marín, M., Pastor Ramón, E., Sastre Suárez, S. eta Páez Cervi, V. 2015. ¿Citar a ciegas?: aproximación y comparativa de gestores bibliográficos. XV Jornadas Nacionales de Información y Documentación en Ciencias de la Salud: grupos de trabajo y pósteres: Bibliosalud 2014, 146-147. [Noiz kontsultatua: 2016-11-17].
