André Gide

André Gide (Paris, Frantzia, 1869ko azaroaren 22a – 1951ko otsailaren 19a) idazlea izan zen.

André Gide
(1920) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	André Paul Guillaume Gide
Jaiotza	Paris, 1869ko azaroaren 22a
Herrialdea	Frantzia
Lehen hizkuntza	frantsesa
Heriotza	Paris, 1951ko otsailaren 19a (81 urte)
Hobiratze lekua	Q98382676
Familia
Aita	Paul Gide
Ama	Juliette Gide
Ezkontidea(k)	Madeleine Gide (en)  1938)
Seme-alabak	ikusi Catherine Gide (en)
Familia	ikusi Charles Rondeaux de Montbray (en) (birraitona) Jean-Baptiste Rondeaux (mul) (great-granduncle (en) )
Hezkuntza
Heziketa	Henrike IV.a lizeoa École alsacienne (en)
Hizkuntzak	frantsesa
Irakaslea(k)	Youra Guller (mul)
Jarduerak
Jarduerak	kazetaria, zinema ekoizlea, saiakeragilea, antzerkigilea, eleberrigilea, eguneroko-idazlea, bidaia idazlea, itzultzailea, autobiografialaria, idazlea, prosalaria eta gidoilaria
Parte-hartzailea La Nouvelle Revue française (en)
Enplegatzailea(k)	Le Figaro
Lan nabarmenak	ikusi The Immoralist (en) Strait is the Gate (en) La Symphonie Pastorale (en) The Counterfeiters (en) Corydon (en) The Fruits of the Earth (en) Les Caves du Vatican (en) Si le grain ne meurt (en) Travels in the Congo (en) Retour de L'U.R.S.S. (en) Q1216094 La Séquestrée de Poitiers (en) Q3201527 Q3226237
Jasotako sariak	ikusi Literaturako Nobel Saria  (1947) Goethe saria  (1949) Goethe Medal for Art and Science
Influentziak	Henry Fielding, Johann Wolfgang von Goethe, Victor Hugo, Fiodor Dostoievski, Stéphane Mallarmé, Friedrich Nietzsche, Joris-Karl Huysmans, Rabindranath Tagore, Roger Martin du Gard eta Oscar Wilde
Kidetza	Décades de Pontigny (en) comité de lecture des éditions Gallimard (en)
Genero artistikoa	Prosa antzerkia

Biografia

Aita protestantea zuen, eta ama katolikoa, eta horrek eragin handia izan zuen haren obran. Oso gazte zela, aita hil zitzaion, eta amak oso moral gogorrean hezi zuen. 1895ean Madeleine bere lehengusuarekin ezkondu zen; harekin lotzen zuten sentimenduak Les Cahiers d´André Walter (1891) obran azaldu zituen. Eragin sinbolista berak bultzaturik idatzi zituen Le Traité de Narcisse (1893), eta La Tentative amoureuse edo Le Traité du vain désir (1893). Gaixo zegoela eta, sendatzeko, Aljeriara joan zen (1893), eta han oso krisi gogorra izan zuen, Les Nourritures terrestres (1895) obran aipatu zuen bezala; ideal humanistaren zilegitasuna aldarrikatzen zuen han. Saül draman (1903) eta Prométhée mal enchainé (1899) ipuinean ideal hori zehaztu zuen, baina L´Immoraliste (1902, Inmoralista, Imanol Unzurrunzagak euskarara itzulia) obran moteldu. Berekoikeria eta hurkoaren maitasuna, sentsualitatea eta adimena lotu nahirik, Les Caves du Vatican (1914), La Symphonie pastorale (1919, apaiz protestante baten bizitzako arazoak) idatzi zituen. 1925ean, eleberrigintzak dituen arazoei buruz Les Faux-Monnayeurs idatzi zuen. Afrika beltzera egin zuen bidaia baten ondoren, kolonialismoaren gehiegikeriak salatu zituen, eta alderdi komunistara hurbildu zen, baina azkenik erabat baztertu zuen alderdia. 1946an Thésée (Teseu, Ibon Sarasolak euskarara itzulia) obran, gizakiari barneko askatasuna ematen dion ekintza oro onetsiz, bere pentsaera morala osatu zuen. Une berean, 1889az geroztik idazten joan zen Journal egunerokoan (1943tik 1953ra argitaratua) argitasun osoz agertu zituen idazlearen eta pertsonaren kezkak, eta baita Si le grain ne meurt (1920tik 1924ra) eleberri autobiografikoan, eta Corydon (1911) saiakeran ere. Literaturako Nobel saria eman zioten 1947an.

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

• Datuak: Q47484
• Multimedia: André Gide / Q47484