From Wikipedia, the free encyclopedia
Primož TRUBAR (esperante ankaŭ Primuso Trubero laŭ la latina Primus Truberus), naskiĝinta la 8-an aŭ la 9-an de junio 1508, mortinta la 28-an de junio 1586, estis slovena reformatoro, predikisto kaj verkisto.
| Primož Trubar | ||
|---|---|---|
.jpg) | ||
.svg) | ||
| Persona informo | ||
| Primož Trubar | ||
| Naskiĝo | 19-an de junio 1508 en Rašica | |
| Morto | 28-an de junio 1586 (78-jaraĝa) en Tübingen,  Sankta Romia Imperio | |
| Tombo | Tübingen  vd | |
| Religio | katolika eklezio • luteranismo vd | |
| Lingvoj | germana • slovena • slavono vd | |
| Ŝtataneco | Sankta Romia Imperio Aŭstrio Slovenio Germanio vd | |
| Alma mater | Universitato de Vieno vd | |
| Familio | ||
| Infanoj | Felicijan Trubar (en)  , Primus Truber (en) vd | |
| Profesio | ||
| Okupo | katolika sacerdoto (1530–1549) tradukisto Protestanta teologo Protestanta reformisto verkisto tradukisto de Biblio pastoro vd | |
| Verkado | ||
| Verkoj | Croatian Catechismus vd | |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Li naskiĝis en la slovena vilaĝo Raščica, sude de Labako (latine: Labacum, germane Laibach, slovene: Ljubljana, esperante ankaŭ: Ljubljano), en la bonstata familio de Mihi kaj Jera Trubar. Lia patro estis muelisto, ĉarpentisto kaj sakristiisto.
Primož vizitis la malsupran porpastrajn seminariojn en Rijeko kaj Salcburgo, kaj poste fariĝis persona adjunkto de la episkopo de Triesto, Pietro Bonomo, kiu favoris lin plue. Ĉe Bonomo li ekkonis kaj la klasikajn aŭtorojn kiel Vergilion kaj la novajn ideojn de Marteno Lutero kaj Erasmo de Roterdamo. Li fariĝis ankaŭ estro de la katedrala koruso.
En 1527 Bonomo sendis lin deĵori en paroĥo. Trubar deĵoris nur mallonge, ĉar li preferis plustudi en Vieno. Sed pro la turka danĝero la viena klerigejo baldaŭ devis esti fermata. En 1530 li ordeniĝis pastro kaj deĵoris kiel vikario en Laško. Li predikis reformeske, kaj tio malplaĉis al la paroĥanoj. Pro tio li iris al Labako, kie li predikis en la katedralo. 1540 li estis forpelata de tie pro sia reformita konvinko. Li iris denove al Triesto kaj fariĝis slovena predikisto kaj privata sekretario de episkopo Bonobo. Ĉi tiu atingis, ke Trubar jam en 1542 povis reiri al Labako kiel katedrala predikisto kaj kanoniko.
En 1543 venis nova episkopo, kiu montris sin tre katolikeska kaj kontraŭ la reformintoj. Pro tio Trubar en 1547 fuĝis al Germanio. Li estis luterana predikisto en Nurenbergo kaj Rothenburg ob der Tauber kaj paroĥestro en Kempten (Algovio), kie li ellaboris novan eklezian ordon kaj komencis traduki la biblion el la germana luter-teksto al la slovena lingvo.
1549 li edziĝis kun Barbara Sitar el Kranj. Post ŝia morto, li ankoraŭ du fojojn edziĝis: kun Anastazija kaj kun Agneza. Nur tri el liaj infanoj plenkreskis: Primož, Magdalena kaj Felicijan.
Ek de 1560 paroĥestro en Urach, li tie instigis fondi Biblian Seminarion. Siaj verkoj jam de 1550 estis eldonitaj en Tübingen. Inter 1561 kaj 1564 li du fojojn reiris al Slovenio: por ĉie fortikigi la reformacion kaj por deĵori kiel protestanta dekano en Labako. En 1564 li pro sia libro Cerkovna ordninga estis kondamnata al aresto. Li povis ĝusta-tempe fuĝi kaj nun definitive estas forpelita el la lando. Nur mallonge antaŭ sia morto li revenis por eta tempo.
1567 li fariĝis pastoro en Derendingen (hodiaŭ urbo-parto de Tübingen), kie li ankaŭ en 1586 mortis. Li probable estis entombigata en la tiea Sankt-Gallus-preĝejo. Lia tombo ne plu ekzistas, sed ekzistas du memor-tabuloj, unu ĉe la pordo, la alia sur la planko de la preĝejo.
Primoš Trubar predikis en la lingvoj de la aŭskultantoj, la slovena, la itala kaj la germana. Li publikigis 22 librojn en la slovena lingvo, 2 en la germana kaj kelkajn en la kroata kaj serba, uzante la gotikan, latinan, cirilan kaj glagolan (malnov-slavan) alfabetojn aŭ liter-formojn. Jen la plej gravaj el liaj verkoj:
Trubar volis atingi ĉiujn slovenojn per la Dia vorto en ilia propra lingvo. Pro tio li fariĝis la fondinto de la slovena literatura lingvo, donante al ĝi unuan koheran strukturon. Sen li tre verŝajne ekzistus nek la hodiaŭa riĉa slovena literaturo nek la nuna slovena ŝtato. Pro lia biblio-traduko kun ĝia literatur-preganta funkcio oni nomis lin la slovenia Lutero.
Ni scias, ke li estis aŭtoro de 22 verkoj en la slovena kaj 2 en la germana.
Li verkis ankaŭ iom en la kroata kaj serba.
(Literaturon pri Trubar en aliaj lingvoj oni trovas en la divers-lingvaj versioj.)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
