From Wikipedia, the free encyclopedia
La normala distribuo, ankaŭ nomata Gaŭsa distribuo aŭ Gaŭs-kurbo, estas ege grava probablodistribuo en multaj kampoj. Ĝi estas familio de distribuoj de la sama ĝenerala formo, diferenciĝanta inter si per parametroj loko kaj krusto: la meznombro ("averaĝa") kaj varianca devio ("variebleco"), respektive. La norma normala distribuo estas la normala distribuo kun meznombro 0 kaj varianca devio 1 (la verdaj kurboj en la grafikaĵoj). Ĝi estas ofte nomata kiel la sonorila kurbo ĉar la grafikaĵo de ĝia probablodensa funkcio similas al sonorilo.
Parametroj | (reela nombro) (reela nombro) |
Argumentaro | |
Probablodensa funkcio | Gaŭsa funkcio |
Tuteca distribua funkcio | |
Meznombro | |
Mediano | |
Reĝimo | |
Varianco | |
Deklivo | 0 |
Hazardemo | 0 |
Entropio | |
Momanto-generanta funkcio | |
Signo |
La matematikaj formuloj estis priskribitaj de Carl Friedrich Gauss, germana matematikisto.
La normala distribuo estas oportuna modelo de kvantecaj fenomenoj en la naturaj sciencoj. Ĝi estas tre utila i.a. en statistika kvalito-kontrolo aŭ regado de kvalito.
Diversaj psikologiaj provoj adapti al orkestroj kaj fizikaj studoj al fotonoj havas fundamentojn kiuj proksimume sekvas normalan distribuon. Malgraŭ ke la suba sinteno de ĉi tiuj fenomenoj estas ofte nekonata, la uzo de la normala distribuo povas esti teorie pravigita en situaciojn, kie multaj malgrandegaj efikoj estas adiciitaj kune en punktoj aŭ variabloj, kiuj povas esti observitaj. Do la normala distribuo ankaŭ ekestas en multaj domajnoj de statistiko. Aldone, la normala distribuo maksimumigas informan entropion inter ĉiuj distribuoj kun sciataj meznombro kaj varianco . La normala distribuo estas la plej larĝe uzita el familioj de distribuoj en statistiko, kaj multaj statistikaj testoj estas bazitaj sur la supozo de normaleco. En probablo-teorio, normalaj distribuoj ekestas kiel la limigantaj distribuoj de kelkaj kontinuaj kaj diskretaj familioj de distribuoj.
La normala distribuo estis unue prezentita per de Moivre en artikolo de 1733 (represita laŭ la dua redakcio de lia Doktrino de ŝancoj, 1738) rilatanta al la alproksimiĝo de iaj binomjaj distribuoj por granda nombro n. La rezulto de tiu matematikisto estis etendita de Laplaco en lia libro Analitika Teorio de Probabloj (1812), kaj estas nun nomita la teoremo de Moivre-Laplace.
Laplaco uzis la normalan distribuon en la analitiko de eraroj de eksperimentoj. La grava metodo de plej malgrandaj kvadratoj estis prezentita de Legendre en 1805. Gaŭso pretendis ke li mem uzis tian metodon ekde 1794, kaj pravigis ĝin rigore en 1809 per alprenanta normala distribuo de la eraroj.
La nomo "sonorila kurbo" venas de Jouffret, kiu unua uzis la terminon "sonorila surfaco" en 1872 por multvariabla normala distribuo kun sendependaj komponantoj. La nomo "normala distribuo" estis nomita sendepende per Peirce, Galton kaj Lexis ĉirkaŭ 1875. La termino estis daŭre elektita per Pearson en 1905. Ĉi tiu terminologio estas bedaŭrinda, ĉar ĝi reflektas kaj kuraĝigas la perfidon kredigantan ke multaj aŭ ĉiuj aliaj probablodistribuoj estas "nenormalaj". Vidi la diskuton de "apero" pli sube.
Finfine, ke la distribuo estus nomita normala aŭ Gaŭsa distribuo konformas al la leĝo de Stigler :
"Neniu scienca malkovro estas nomita post ĝia originala malkovrinto."
Estas diversaj vojoj por precizigi hazardan variablon. La plej vida estas la probablodensa funkcio (grafika prezento je la supro), kiu prezentas kiel verŝajna ĉiu valoro de la hazarda variablo estas. La tuteca distribua funkcio estas koncepte pli klara vojo por precizigi la saman informon, sed al la nesperta okulo ĝia grafika prezento estas multe malpli informa (vidi pli sube). Ekvivalentaj vojoj por precizigi la normalan distribuon estas: la momantoj, la karakteriza funkcio, la momanto-generanta funkcio. Iuj el ĉi tiuj estas tre utilaj por teoria laboro, sed ne intuicia. Vidi probablodistribuon por diskuto.
La probablodensa funkcio de la normala distribuo kun meznombro kaj varianco (aŭ ekvivalente, ĝia kvadrata radiko la varianca devio ) estas ekzemplo de Gaŭsa funkcio,
(Vidi ankaŭ eksponenta funkcio kaj pi.)
Se hazarda variablo havas ĉi tiu distribuo, ni skribu ~ . Se kaj , la distribuo estas nomita la norma normala distribuo kaj la probablodensa funkcio reduktas al :
La bildo dekstren donas la grafikaĵon de la probablodensa funkcio de la normala distribuo laŭ diversaj parametroj.
Iaj rimarkindaj kvalitoj de la normala distribuo:
La tuteca distribua funkcio estas difinita kiel la probablo por ia variablo havi valoron malpli ol aŭ egala al , kaj ĝi estas esprimita per la integralo de la denseca funkcio tiel :
La norma tuteca distribua funkcio kutime simbolita , estas nur la ĝenerala tuteca distribua funkcio kun kaj ,
La norma tuteca distribua funkcio povas esti esprimita per speciala funkcio nomita la funkcio de eraro (erf), tiel :
La inversa tuteca distribua funkcio, estas esprimita per la inversa funkcio de eraro :
Estas ne rudimenta primitivo por tiu funkcio, fakte neniu nun scias se veras, kaj la malesto de tia funkcio havas esti pruvota.
Tamen valoroj de Φ(x) povas esti alproksimataj tre precize per diversaj manieroj, kiel cifereca integralado, serio de Taylor, aŭ asimptota serio.
Iuj de la propraĵoj de la normala distribuo:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.