From Wikipedia, the free encyclopedia
John LAW (of Lauriston) (16-an de aprilo 1671 en Edinburgo; 21-a de marto 1729 en Venecio) estis skota ekonomikisto kaj financa spekulisto.
| John Law | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Persona informo | |||||
| John Law of Lauriston | |||||
| Naskiĝo | 21-an de aprilo 1671 en Edinburgo | ||||
| Morto | 21-an de marto 1729 (57-jaraĝa) en Venecio | ||||
| Mortis pro | Naturaj kialoj  vd | ||||
| Mortis per | Pneŭmonito vd | ||||
| Tombo | San Moisè (en)  vd | ||||
| Lingvoj | angla vd | ||||
| Ŝtataneco | Reĝlando Skotlando Reĝlando de Granda Britio vd | ||||
Subskribo  | |||||
| Familio | |||||
| Dinastio | Law of Lauriston vd | ||||
| Infanoj | 2 | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | ekonomikisto statistikisto financisto bretteur (en) vd | ||||
| Laborkampo | Ekonomiko vd | ||||
| Aktiva en | Parizo vd | ||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
John Law estis amiko de la regento – la princo de Orléans –, li fondis en 1716 privatan bankon Banque Générale, kiu havis rajton eldoni monbileton. Li fondis unu jaron poste la Compagnie d'Occident, kiu akiris ekskluzivajn rajtojn en Norda Ameriko, por evoluigo de la francaj teritorioj en rivervalo de la Misisipo. La entrepreno de Law baldaŭ monopoligis la francan tabakan kaj sklavan komercadon. La entrepreno estis alinomata en 1719 al Compagnie des Indes, kiu entrepreno monopoligis tutan kolonian komercadon de Francio. Law akiris eĉ impostkolektadon kaj monerfaradon, tiel fakte li direktis la eksteran komercon kaj financojn de Francio.
Rigardante la espereblan profitegon, la akcioj de Compagnie des Indes iĝis tre serĉataj, valoraj: ilia kurso kreskis de 500 livre al 18.000, kiu ne montris vera profitablecon de la entrepreno. Law ĝis 1719 ellasis ĉ. 625.000 akciojn, poste aĉetis Banque Générale kaj kunigis al Compaigne des Indes. Li esperis, ke li povas tiel pagi la grandegan ŝtatŝuldon – kolektiĝanta en lastaj regaj jaroj de Ludoviko la 14-a -, ke li vendas akciojn de la entrepreno kontraŭ ŝtataj valorpaperoj. Pro tio rapide kreskis eĉ valoro, kurso de la ŝtataj paperoj, estiĝis febra spekula ondo en Eŭropo, la borsojn atingis ĝenerala kursoaltiĝo. La franca registaro povis eluzis tiun situon ellasante (presante) grandan kvanton da monbiletoj, kiujn la ŝuldatoj akceptis kaj aĉetis kontraŭ tiuj Law-akciojn. Tio daŭris ĝis tiam, kiam la monbileta ellaso alportis hiperinflacion kaj falegis valoro de la monbiletoj kaj la ŝtatpaperoj.
Dumtempe, la esperita profito el negocoj de la entrepreno malrapide alvenis kaj alvenis la plena katastrofo en 1720: la kurso de la akcioj tiel falegis, ke okazis ĝenerala borsa kolapso en Francio kaj aliloke. La propeka kapro iĝis Law, kiu devis fuĝi el Francio en decembro de 1720.
La grandegajn ŝuldojn de lia entrepreno kaj banko transprenis la ŝtato kaj – por elpagi ilin – altigis la impostojn.
Oni nomumis la proceson Misisipo-bobelo.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
