From Wikipedia, the free encyclopedia
La dipterokarpacoj (latine Dipterocarpaceae) estas planta familio el la dukotiledonaj angiospermoj. Tiu familio apartenas al la ordo malvaloj (Malvales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 15 genrojn kaj preskaŭ 150 speciojn[1],[2]. Ĝia tipa genro estas dipterokarpo[3].
 | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Dipterocarpus retusus | ||||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| dipterokarpo Dipterocarpus C.F. Gaertn. | ||||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj | ||||||||||||||||
La anoj de tiu familio ĉefe estas tropik-malaltebenaĵaj pluvarbaraj arboj.
La familia nomo, de la tipogenro dipterokarpo (Dipterocarpus) , estas derivita de la greka (di = du, pteron = flugilo kaj karpos = frukto) kaj plusendas al la du-flugila frukto.
Multaj genroj estas grandaj arbaraj emerĝaj specioj, tipe atingante altecojn de 40–70 m, kelkaj havas eĉ pli ol 80 m (en la genroj Dryobalanops [4], Hopea [5], kaj Shorea [5], kun la plej alta konata vivanta specimeno (Shorea faguetiana) kiu altas 88,3 m. La specioj de tiu familio gravegas en la lignokomerco. Ilia disvastiĝo estas tuttropika, de pli norda Sudameriko ĝis Afriko, Sejĉeloj, Hindujo, Hindoĉinujo, Indonezio kaj Malajzio, kun la plej granda diverseco kaj abundo en Borneo[6]. Kelkaj specioj nun estas endanĝerigitaj kiel rezulto de senarbarigo, ampleksa kontraŭleĝa arbodehakado kaj habitatodetruo. Ili disponigas valoran lignon, aromajn volatilajn oleojn, balzamon, rezinojn kaj estas fonto por krucplakaĵo.
52-milion-jaraĝa sukceno trovita en Guĝarato, Barato, enhavanta grandan kvanton de fosiliigitaj artropodoj, estis identigitaj kiel suko de dipterokarpacoj [7].
La dipterokarpacoj estas ĝenerale subdividitaj en tri subfamiliojn:
Filogenetiko de la dipterokarpacoj[6]
|
Lastatempa genetika studo trovis ke la aziaj dipterokarpacoj samhavas komunan prapatron kun la Sarcolaenaceae, arbofamilio endemia en Madagaskaro [10]. Tiu sugestas ke prapatro de la dipterocarpacoj originis de la suda superkontinento de Gondvano, kaj ke la komuna prapatro de la aziaj dipterocarpacoj kaj la Sarcolaenaceae estis trovita en la Hindujo-Madagaskaro-Sejŝeloj-teromaso, milionoj da jaroj antaŭe, kaj estis portitaj norden sur Hindujo, kiu poste koliziis kun Azio kaj permesis al la dipterocarpacoj disvastiĝi en tuta Sudorienta Azio kaj Malajzio. La unua dipterocarpaca poleno estis trovita en Birmo ( kiu en tiu tempo estis parto de la Hinda Plato ) kaj ĝi originas de la supra Oligoceno [11]. La samplo ŝajnas malrapide pliiĝi laŭ diverseco kaj abundo tra la regiono en la Mez-Mioceno [11]. Kemiaj postsignoj de dipterokarpacaj rezinoj estis trovitaj datante de la Eoceno de Hindujo.
Laŭ World Flora Online kaj The Plant List (6 jun. 2020)[1],[2], jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj[12]:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
