Sankta Bede aŭ Beda, nomata la Honorinda, latine Beda Venerabilis, angle the Venerable Bede (naskiĝis 672 aŭ 673, mortis la 25-an de majo 735) estis anglosaksa sanktulo, monaĥo kaj verkisto kies Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum (Eklezia Historio de la Angla Popolo) estas tre grava fonto por la historio de la anglosaksa epoko. Angle li estas ofte nomata The Venerable Bede (La honorinda Bede). Li estas konsiderata "la patro de angla historio".
| Sankta | ||
| Bede la Honorinda | ||
|---|---|---|
 Portreto de Bede | ||
| Persona informo | ||
| Beda Venerabilis | ||
| Naskiĝo | 672 aŭ 673 en Jarrow, Dosiero:Sen valoro Northumbria | |
| Morto | 30-an de novembro 734 en Jarrow, Dosiero:Sen valoro Northumbria | |
| Religio | kristanismo vd | |
| Lingvoj | latina vd | |
| Ŝtataneco | Northumbria  vd | |
| Profesio | ||
| Okupo | historiisto | |
| Verkado | ||
| Verkoj | Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum | |
| Sanktulo, Doktoro de la Eklezio | ||
| Festotago | 25-a de majo | |
| vd | Fonto: Vikidatumoj | |
Vivo
Li naskiĝis en Northumbria, proksime al la moderna Newcastle-upon-Tyne, kaj eble devenis de nobela familio. Kiam li havis sep jarojn li eniris la monaĥejon ĉe Wearmouth por esti edukata. Verŝajne en 682 li translokiĝis al la kunigita monaĥejo ĉe Jarrow, fondita tiun jaron. En 686 erupciis pesto en la monaĥejo kaj nur du el la postvivantaj monaĥoj scipovis kanti antifonojn: unu estis dek-kvar-jara knabo, eble Bede. Ĉirkaŭ 692 li iĝis diakono, kaj en 702, pastro.
Ĉe Jarrow li estis kaj verkisto kaj instruisto. Li havis reputacion de lerta kantanto kaj flua laŭtleganto de anglosaksa poezio.
En 708 ebriaj monaĥoj de Hexham akuzis lin pro herezo, ĉar lia libro De Temporibus (Pri Kronologio) proponis mondan kronologion malsaman ol tiu ĝenerale akceptata de teologoj. La episkopo Wilfrid ĉeestis la festenon dum kiu oni faris la akuzon, kaj ne respondis, sed Bede defendis sin per letero.
Bede korespondis kun multaj ekleziuloj kaj eminentuloj, kaj verŝajne multe vojaĝis tra Anglio. En 734 li planis viziti Ecgbert, episkopon de Jorko, sed tro malsanis. Li verkadis librojn ĝis sia morto, kaj eĉ verkis poemon sur sia mortlito. Li mortis en 735 kaj entombiĝis en la monaĥejo de Jarrow. Verŝajne dum la 11-a jarcento liaj restaĵoj estis relokataj en la katedralo de Durham. En 1541 la tombo estis rabata, sed liaj ostoj estis reentombigitaj en la katedralo.
Li estas honorita kiel sanktulo ekde la anglosaksa epoko. Lia festtago estas la 25-a de majo.
Verkoj
De 701 ĝis sia morto li verkis pli ol sesdek librojn. Pluraj estis lernolibroj. Ili traktis sciencajn, gramatikajn, literaturajn, teologiajn kaj historiajn temojn. Tamen li estas plej konata pro sia Historia Ecclesiastica Gentis Anglorum. Tiu historio, finita en 731, priskribas la historion de Anglio de la invado de Julio Cezaro ĝis la tempo de Beda mem, kaj aparte traktas la konvertadon de la anglosaksaj regnoj al kristanismo kaj la postan historion de la anglosaksa eklezio. Beda zorge petis informojn por sia Historio de aliaj homoj, kaj konsultis kopiojn de multaj originalaj dokumentoj.
Li verkis ankaŭ biografiojn de la abatoj de Wearmouth kaj Jarrow, kaj de Sankta Cuthbert.
Datsistemo
Liatempe estis diversaj sistemoj por doni la datojn de jaroj. Bede estis inter la unuaj uzantoj de la sistemo en kiu la dato estas la nombro de jaroj post aŭ antaŭ la supozata naskiĝjaro de Jesuo Kristo, kaj liaj verkoj tiom popularigis tiun sistemon ke ene de unu jarcento ĝi kutimis.
Vidu ankaŭ
- 3691 Bede, asteroido
Eksteraj ligiloj
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
