La naŭatla lingvo aŭ navatla lingvo (propralingve nāhuatlahtōlli, māsēwallahtōlli, aŭ mēxihcatlahtōlli kaj hispanlingve náhuatl aŭ mexicano[1]) estas Azteka lingvo de la jut-azteka familio, parolata precipe en centra Meksiko, specife en la federacieroj Puebla, Veracruz, Hidalgo kaj Guerrero. Laŭ Ethnologue, estis 1 376 898 parolantoj en 1980. Ĝi estas la plej parolata indiana lingvo en Meksiko. La naŭatla havas plurajn dialektojn.
| Naŭatla lingvo | ||
| Nāhuatlahtōlli, melatajtol, nāwatl, mèxîkatlâtòlli | ||
 | ||
| lingvo | ||
|---|---|---|
| Nahuan • Jut-azteka lingvaro | ||
| Parolata en | centra Meksiko | |
| Parolantoj | 1 925 620 | |
| Denaskaj parolantoj | 1,4 milionoj (1980), | |
| Fremdlingvo / dua lingvo por | ne konatas | |
| Skribo | latina depost la 16-a jarcento | |
| Oficiala statuso | ||
| Reguligita de | Instituto Nacional de Lenguas Indígenas | |
| Lingvaj kodoj | ||
| Lingvaj kodoj | ||
| ISO 639-2 | nah | |
| Glottolog | azte1234 | |
| Angla nomo | Nahuatl | |
| Franca nomo | nahuatl | |
| Noto | lingvo de la aztekoj | |
| Vikipedio | ||
|
|
La jam ne parolata klasika naŭatla estis la lingvo de la aztekoj kaj pli precize de la naŭatloj. La azteka skribosistemo ne spegulis la parolan lingvon kiel alfabetoj. Post la hispana konkero, parto el la naŭatla lingva tradicio estis kompilita en libroj per latina alfabeto. Hodiaŭ restas ŝtonaj skribaĵoj, kiuj ne facile legeblas. La Katolika eklezio predikis per naŭatlo al indianoj eĉ en landoj, kie ĝi ne estis parolata antaŭ kristanigo. Pioniro lingvista ĉi-kuntekste estis la franciskano Alonso de Molina.
Preskaŭ ĉiu parolanto lernas la naŭatlan hejme kaj scias la hispanan. Ĝenerale, parolantoj estas malriĉaj kaj ne ricevas norman edukadon. Tamen, danke al pliiĝanta aprezo por indianaj lingvoj kaj kulturoj, iu ajn nun povas studi la naŭatlan ĉe pluraj lernejoj en Meksiko.
Ortografio
Estas pluraj literumadoj por la naŭatla. La plej ofte uzata literumado estas prenita de la hispana. En tiu ĉi literumado, la litero h signas glotan plozivon, ll estas duobla /l/ (anstataŭ /j/), x estas prononcata [ŝ] anstataŭ [h]. Do, la vorto nāhuatlahtōlli elparoliĝas [naːwatɬaʔˈtoːlli], pli malpli naa.va.tla'.tool.li. Malpli konfuza literumado ekzistas, sed malofte uziĝas pro ĝiaj neaskiaj literoj, ekz. š.
Pli ĝusta traduko por la nomo de ĉi tiu lingvo estus "nava lingvo". Laŭ la radiko de la nomo estas nauh- en "nahuatlahtolli".
Naŭatlaj vortoj
Multaj naŭatlaj vortoj eniris la hispanan lingvon, kiaj cacahuate ([kakaŭate], "arakido") kaj tecolote ([tekolote], "strigo"). Eĉ Esperanto havas plurajn naŭatlajn vortojn. Jen iom da ili:
- avokado < āhuacatl
- ĉokolado < chocolātl
- kojoto < coyōtl
- Meksiko < mēxihco
- oceloto < ōcēlōtl
- tomato < xītomatl
Multaj meksikaj loknomoj estas origine aztekaj: Cuernavaca, Xochimilco, Popocatépetl.
Naŭatlaj frazoj
| naŭatla frazo (per Esperanteca literumado) | Esperanta traduko |
| Ken otlatvililok! | Bonan tagon! |
| Nisempaki nimiciŝmati! | Estas plezuro koni vin! |
| Tlaso'kamati | Dankon! |
| Nimictlaso'tla. | Mi amas vin. |
| Iŝkiŝka mostla! | Ĝis morgaŭ! |
Vidu ankaŭ
Eksteraj ligiloj
(hispana) Retejo pri la naŭatla
Referencoj
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
