From Wikipedia, the free encyclopedia
Vadmaro, aŭ alinome flusejo, estas mara areo, kiu estas sub la akvonivelo ĉirkaŭ la tajda maksimumo kaj grandparte super la akvonivelo ĉirkaŭ la tajda minimumo. Vadmaroj estas regule kovritaj de marakvo pro la fluso kaj malkovritaj pro la malfluso. La tieaj plantaro kaj bestaro dependas de la loko, kie estas rokoj ili ne similas al tiuj de sablaj vadmaroj.
 |
Tiu ĉi artikolo temas pri vadmaro ĝenerale. En la artikolo Vadmaro en Germana Golfo estas skribite pli pri la vadmaro en Germana Golfo. |
Vadmaroj ekzistas en multaj partoj de la mondo en la moderklimataj zonoj. En la tropikaj zonoj tiaj marbordaj regionoj plej ofte estas surkreskitaj de mangrovoj.
Sablaj vadmaroj havas nur malgrandan deklivon; la altodiferenco ĝenerale estas malpli ol unu metro en unu kilometro da longo. La tajda akvoniveldiferenco estas minimume du metroj; sekve sufiĉe granda areo fariĝas supera al la tajdminimuma akvonivelo.
En riverbuŝaj regionoj delikatgrajna materialo kaj sedimentaĵoj, kiuj antaŭe en relative pluvriĉaj malaltaj regionoj estis drivigitaj de la lando en la riverojn, estas alkondukataj al la maro per la fluo. Ankaŭ delandaj ventoj alkondukas al la vadmaro tiun materialon, kiu fariĝas parto de la vadsedimentaĵo.
Vadmaro disponas je tri zonoj, kiuj povas havi laŭloke komunajn partojn. La subborda zono estas daŭre sub la normala akvonivelo kaj estas malkovrata nur okaze de precipe malaltaj tajdaj minimumoj. La superborda zono situas super la normala akvonivelo de tajda maksimumo kaj estas inundata sole okaze de precipe altaj tajdaj maksimumoj; se ne estas perhoma mastrumado, estiĝas tie ordinare salmarĉoj. La tria parto konsistigas la intertajdan zonon[1].
Ofte antaŭbordaj insuloj kaj sablejoj estigas protekton kontraŭ la ondofrapado de la malferma maro kaj bremsas la almaran tajdan refluon.
Vadmaro prezentas specialan, parte ankaŭ ekstreman vivmedion. Multaj bestoj kaj plantoj vivas ekskluzive en la respektiva vadmaro, en kiu ili estas establiĝintaj kaj adaptiĝintaj. Aldone al tio vadmaro ofte estas grava ripoz-areo por migrobirdoj. Krome vadmaro estas vivejo de sablovermoj kaj konkospecoj. Sur tiel nomataj vadbenkoj ripozas fokoj. Sur la nur mallongtempe (ekzemple ĉe sizigia tajdo) ne inundataj areoj ekkreskas zostero; sur la nur parttempe inundataj areoj ekkreskas plantoj, kiel ekzemple salikornio. Estas ankaŭ tre multaj unikaj plantoj, kiuj radikas nur en la sabla, malkompakta grundo de apudbordaj dunoj kaj tiujn chi stabiligas.
La vivejo vadmaro estas tre sentema al eksteraj influoj, kiuj grandparte estas de homa origino. Tial estas tutmonde por la protekto de vadmaroj iniciatoj, kiuj jam hodiaŭ montras ĝermojn de internacia kunlaboro. Por pli bone kunordigi la protekton de la vadmaro en Germana Golfo, jam en 1978 Common Wadden Sea Secretariat (CWSS) estis fondita de Nederlando, Germanujo kaj Danujo.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
