Maskla kornuso
specio de plantoj From Wikipedia, the free encyclopedia
specio de plantoj From Wikipedia, the free encyclopedia
La maskla kornuso[1] (latine Cornus mas) estas plantospecio kiu apartenas al genro Cornus. La flortempo de tiu arbusto estas en Mezeŭropo de marto ĝis aprilo ordinare jam antaŭ forsitio. La frukto estas manĝebla, ĝi nomiĝas kornusfrukto[2] aŭ kornusa ĉerizo.
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Cornus mas | ||||||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj | ||||||||||||||
_DSC_7604a.jpg)
Cornus mas estas en Sudeŭropo kaj partoj de Mezeŭropo disvastigita arbustego aŭ arbo. La kreskoalto atingas en la aĝo de 25 jaroj pli ol 4 metrojn kaj en la aĝo de 50 jaroj ĝi atingas apenaŭ 8 metrojn. La trunkoj dikiĝas ĝis 15–20 cm. La komence flave bruna arboŝelo havas poste skvamecan ritidomon. La radiko enpenetras profunden en la grundon, sed ankaŭ formas je la surfaco densan radikaron. Plidensigita aŭ saligita grundo damaĝas la planton facile. La junaj branĉoj estas verde harenhavaj, poste ili estas senharaj. La folioj estas ovoformaj-elipsaj, pintaj, 4–10 cm longaj, la folisurfaco estas brila, ambaŭflanke hara kun 3 ĝis 5 paroj de folinervuroj. En aŭtuno la folioj fariĝas flavaj ĝis oranĝaj.[3] La floroj estas orflavaj kaj konsistas el kvar oraj brakteoj. Ĉiu floro havas kvar brakteojn, kiuj estas tipaj por kornusoj. Ili aperas de februaro ĝis aprilo el la malnova ligno. Ekzistas diversaj burĝontipoj. La globformaj burĝonoj estas la estontaj floraroj. El tiuj kreskas fruktoj, kiuj estas brile ruĝaj, longecaj kaj ĉirkaŭ 2 cm longaj, ili havas longecan drupon. Ili estas manĝeblaj kaj gustas acidete.
Pro la frua flortempo la planto estas grava abelnutra planto.
La ligno kun ruĝe blanka alburno kaj kun malhela kerno estas malmola kaj peza. Ĝi ne flosas en akvo, sed sinkas. Ĝi estas la plej peza ligno en Eŭropo.
Tre okulfrapa la arbusto estas en la frua printempo, kiam jam antaŭ la apero de la folioj la arbusto havas milojn da malgrandaj, orflavaj floroj. Tiam la planto odoras al mielo. En ĝardenoj la planto jam havis konkurencon de fremdlandaj frue florantaj arbustoj kiel forsitio, hamamelido aŭ viburno.
La kromosomo-nombro estas 2n = 18, malofte 27.
Kornuso donis la nomon kaj al la ordo de la kornusaloj kaj al la familio de la Kornusacoj. La plej proksimaj parencoj estas el Azio, ekzemple Cornus officinalis kaj Cornus chinensis.
La fruktoj de kornuso ne estas firme parencaj kun ĉerizo. Ili estas kiel ĉerizo drupo, sed ili apartenas al diversaj ordoj, la kornusaloj kaj la ĉerizo (botanike: prunuso) al la ordo de la rozaloj kaj tie en la familio de la Rozacoj kiel la plej multaj fruktarboj kaj fruktarbustoj.
En meza Eŭropo interalie du kornusaj specioj estas disvastigitaj: Cornus mas kaj la ofta ruĝa kornuso (Cornus sanguinea). Ĝi nomiĝis dum antaŭaj jaroj ankaŭ Cornus femina (= „ina kornuso“), verŝajne ĉar ĝi havas pli molan lignon ol Cornus mas.
En kelkaj nordaj regionoj de Germanujo, ekzemple en Orienta Frislando, ekzistas Cornus suecica, la sveda kornuso. Ĝi estas malalta staŭdo.
Krome vico da kornusoj estas plantitaj en Mezeŭropo. La plej konataj estas Cornus florida kun pli ol 30 ĝardenaj formoj, Cornus kousa kaj Cornus nuttallii, ambaŭ kun pluraj breditaj formoj.
La plej konataj breditaj formoj de Cornus mas estas:
Pluraj el tiuj formoj kreskas ofte en parkoj kaj ĝardenoj.
En la Priskribanta kultivara listo de sovaĝaj fruktoj de la germana federacia kultivara oficejo, 1999, troviĝas jenaj kultivaroj de Cornus mas:
.* ‘Bo 2034’: fruktoj ĉ. 3–4 g, maturiĝo fine de aŭgusto.
En Usono la kultivaroj ‘Helen’, ‘Pioneer’, ‘Red Star’ kaj ‘Elegant’ estas en komerco.[4]
Kornusfruktojn oni rikoltu en tro matura stato. La fruktoj estu malhelruĝaj ĝis nigre-rugaj.
La varmŝatanta arbusto kreskas sovaĝe antaŭ ĉio en maldensaj sunaj arbaroj ĉe arbaraj randoj en heĝoj kaj en apudbordaj arbaroj ekster la inunda zono, ofte sur kalriĉa grundo kun sedimenta ŝtonaĵo kiel keŭpero, juraso aŭ kreto La arbusto kreskas ofte kun[3] Eŭropa karpeno, ordinara avelujo, hedero, lonicero, kapra saliko kaj rozoj.
Kornusoj atingas aĝon de ĉ. 100 jaroj.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
