En Ĝermana paganismo, la naturreligio de la antikvaj ĝermanaj popoloj kiuj enloĝis la ĝermanan Eŭropon, ekzistis kelkaj diversaj dioj kaj diinoj. Ĝermanaj diaĵoj estas atestitaj de multaj fontoj, inkluzive de verkoj de literaturo, diversaj kronikoj, runskribajoj, personaj nomoj, loknomoj, kaj aliaj fontoj. Tiu artikolo prezentas ampleksan liston de tiuj diaĵoj.
Dioj
| Nomo | Nomosignifo | Konstatitaj partneroj | Konstatitaj gefiloj | Konstatoj |
|---|---|---|---|---|
| Baldr (Norena lingvo), Bældæg (Malnova angla) | Norena formo estas pridisputata. Malnovangla formo rekte tradukeblas al "brila tago".[1] | Nanna | Forseti | Magiaj formuloj de Merseburg, Poezia Edda, Proza Edda, Gesta Danorum, Chronicon Lethrense, Annales Lundenses, eble Beowulf |
| Bragi (Norena lingvo) | Konekto kun Bragr ("poezio")[2] | Iðunn | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda, skalda poezio |
| Dellingr (Norena lingvo) | Eble "tagiĝo"[3] aŭ "brilaĵo"[4] | Nótt | Dagr | Poezia Edda, Proza Edda |
| Forseti (Norena lingvo) | "Prezidanto"[5] | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda |
| Freyr (Norena lingvo), Frea (Malnova angla), Yngvi (Norena lingvo), Ing (Malnova angla) | "Senjoro"[6] | Gerðr | Fjölnir (Heimskringla) | Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum, Poezia Edda, Proza Edda, Heimskringla, Ögmundar þáttr dytts, Gesta Danorum, variaj aliaj |
| Heimdallr (Norena lingvo) | "Mondopoluranto"[7] | Neniu atestis | Neniu atestis | Proza Edda, Poezia Edda |
| Hermóðr (Norena lingvo), Heremod (Malnova angla) | "Militospirito"[8] | Neniu atestis | Sceaf (nur Malnova angla) | Poezia Edda, Proza Edda, Beowulf, Malnovanglaj reĝaj genealogioj |
| Höðr (Norena lingvo) | "Militisto"[9] | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda, Gesta Danorum, Chronicon Lethrense, Annales Lundenses, eble Beowulf |
| Hœnir (Norena lingvo) | Pridisputata | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda, skalda poezio |
| Meili (Norena lingvo) | "amatindulo"[10] | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda |
| Njórðr (Norena lingvo) | Pridisputata | Iama sennoma fratino, iame Skaði | Freyr, Freyja | Poezia Edda, Proza Edda, Heimskringla, Egils saga, Hauksbók, toponimoj |
| Odino: Óðinn (Norda Ĝermana), Wōden (Okcidenta Ĝermana), *Wōdanaz (Pra-Ĝermana) (vidu Listo de nomoj de Odino) | "Frenezeco"[11] | Frigg (partnero), Skaði (nur Heimskringla), Gunnlöð, Jörð, Rindr | Vidu Gefiloj de Odino | Plejaj atestoj de Ĝermana paganismo |
| Óðr (Norena lingvo) | "La frenezulo"[12] | Freja | Hnoss, Gersemi | Poezia Edda, Proza Edda |
| Saxnōt (Malnovsaksa lingvo), Seaxnet, Seaxnēat, Saxnat (Malnova angla) | Pridisputata | Neniu atestis | Neniu atestis | Malnovsaksa Baptodiro, Malnovanglaj reĝaj genealogioj |
| Toro aŭ Thor: Þórr (Norda Ĝermana), Þunor (Malnova angla), Thunaer (Malnovsaksa), Donar (Suda Ĝermana) | "Tondro", ĉiuj nomoj devenas el Pra-Ĝermana *ÞunraR[13] | Sif (partnero), Jarnsakso | Móði kaj Magni, Þrúðr | Plejaj atestoj de Ĝermana paganismo |
| Týr (Norena lingvo), Tīw, Tīg (ambaŭ en Malnova angla), Ziu (Malnova Alta Ĝermana) | "Dio", devena el Pra-Ĝermana *Tīwaz[14] | Sennoma, eble Zisa | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda, skalda poezio, altaro de Muro de Hadriano |
| Lóðurr (Norena lingvo) | Pridisputata | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, skalda poezio |
| Loki (Norena lingvo) | Pridisputata | Sigyn, Angrboda | Nari/Narfi, Váli, Fenrir, Hel, Jörmungandr, kaj Sleipnir | Poezia Edda, Proza Edda, Heimskringla, Loka Táttur, Norvega runpoemo, danaj popolrakontoj |
| Ullr (Norena lingvo) | Io kia "Gloro"[15] | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda, skalda poezio, Gesta Danorum, glavingo de Thorsberg, toponimoj en Norvegio kaj Svedio |
| Váli (Norena lingvo) | Io kia "batalmortigito" | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda, Gesta Danorum (kiel Bous) |
| Viðarr (Norena lingvo) | Eble "granda regulanto"[16] | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda |
| Vé (Norena lingvo) | Sanktejo[17] | Eble Frigg | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda |
| Vili (Norena lingvo) | Volo[18] | Eble Frigg | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda |
Diinoj
| Nomo | Nomosignifo | Konstatitaj partneroj | Konstatitaj gefiloj | Konstatoj |
|---|---|---|---|---|
| Baduhenna (Latinigita Ĝermana) | Badu-, eble al Pra-Ĝermana *badwa- signife "batalo." La dua parto de la nomo -henna eble rilata al -henae, kiu aperas komune en la nomoj de matronoj.[1] | Neniu atestis | Neniu atestis | Annales de Tacito |
| Bil (Norena) | Neniu atestis | Neniu atestis | Proza Edda | |
| Beyla (Norena) | Proponita kiel rilata al "bovino," "fazeolo," aŭ "abelo."[19] | Byggvir | Neniu atestis | Poezia Edda |
| Eir (Norena) | "Paco, kompato"[20] aŭ "helpo, donaco"[21] | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda |
| Eostre (Malnova angla) | "Oriento"[22] | Neniu atestis | Neniu atestis | De temporum ratione |
| Freja (Norena) | "Senjorino"[23] | Óðr | Hnoss, Gersemi | Poezia Edda, Proza Edda, Heimskringla, Sörla þáttr |
| Frigg (Norena) | Devena el radiko de Hindeŭropa signife "Amo"[24] | Odin | Baldr, Höðr | Poezia Edda, Proza Edda, Gesta Danorum, Historia Langobardorum |
| Fulla (Norena) | Eble "malavara"[25] | Neniu atestis | Neniu atestis | Magiaj formuloj de Merseburg, Proza Edda |
| Gefjun (Norena) | Rilata al "doni"[26] | Skjöldr, sennoma giganto jötunn | Kvar oksoj | Proza Edda, Ynglinga saga, Völsa þáttr, |
| Gersemi (Norena) | "Trezoro, valoraĵo"[27] | Neniu atestis | Neniu atestis | Heimskringla |
| Gerðr (Norena) | "Ĉirkaŭbarita"[28] | Frejo | Fjölnir (Heimskringla) | Poezia Edda, Proza Edda, Heimskringla |
| Gná (Norena) | Eble rilata al Norena Gnæfa signife "projekti"[29] | Neniu atestis | Neniu atestis | Proza Edda |
| Gullveig (Norena) | Eble "ora trinkaĵo"[30] | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda |
| Hariasa | Eble rilata al valkiria nomo Herja aŭ signife "diino kun multa hararo"[31] | Neniu atestis | Neniu atestis | Ŝtono el Kolonjo, Germanio (CIL XIII 8185) |
| Hel (Norena) | Eble "kovranto aŭ kaŝanto" | Dyggvi (Ynglingatal) | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda, Ynglingatal |
| Hlín (Norena) | Eble rilata al la Norena esprimo hleinir, eble signife "protekti"[32] | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda |
| Hretha (Malnova angla) | Eble "famulo" aŭ "venkinto"[33] | Neniu atestis | Neniu atestis | De temporum ratione |
| Hnoss (Norena) | "Treasure"[32] | Neniu atestis | Neniu atestis | Proza Edda |
| Ilmr | Eble konekto al agrablaj aromoj | Neniu atestis | Neniu atestis | Proza Edda, skalda poezio |
| Iðunn (Norena) | Eble "ĉiam juna"[34] | Bragi | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda |
| Irpa (Norena) | Eble rilata al "malhelbruna"[35] | Neniu atestis | Neniu atestis | Jómsvíkinga saga, Njáls saga |
| Lofn (Norena) | Eble rilata al "Preĝo"[36] | Neniu atestis | Neniu atestis | Proza Edda |
| Nanna (Norena) | Eble "patrino" el nanna, aŭ eble rilata al nanþ-, signife "sentimulo"[37] | Baldr | Forseti | Poezia Edda, Proza Edda, Gesta Danorum, Chronicon Lethrense, la kombilo de Setre |
| Nerthus (Latinigita Ĝermana) | Ine, Latinigita formo de Njörðr.[38] | Neniu atestis | Neniu atestis | Germania Magna |
| Njörun (Norena) | Eble rilate al la Norena dio Njórðr kaj al la romia diino Nerio[39] | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda, skalda poezio |
| Nótt (Norena) | "Nokto"[40] | Naglfari, iam Annar, Delling | Auðr, Jörð, Dagr | Proza Edda |
| Rán (Norena) | "Ŝtelo"[41] | Ægir | Naŭ filinoj | Poezia Edda, Proza Edda, Friðþjófs saga hins frœkna |
| Rindr (Norena) | Eble rilate al *Vrindr[42] | Odino | Váli | Poezia Edda, Proza Edda, Gesta Danorum |
| Sága (Norena) | Eble "vidi"[43] | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda, skalda poezio |
| Sandraudiga (Latinigita Ĝermana) | "Ŝi kiu tinkturas ruĝe la sablon."[44] | Neniu atestis | Neniu atestis | Nordbrabanta ŝtono |
| Sif (Norena) | "Boparenceco"[45] | Toro | Þrúðr, Ullr | Poezia Edda, Proza Edda |
| Sigyn (Norena) | "Venkinta fianĉino"[46] | Loki | Nari, Narfi kaj/aŭ Váli | Poezia Edda, Proza Edda |
| Sinthgunt (Malnova altĝermana) | Pridisputata | Neniu atestis | Neniu atestis | Magiaj formuloj de Merseburg |
| Sjöfn (Norena) | "Amo"[47] | Neniu atestis | Neniu atestis | Proza Edda |
| Skaði (Norena) | Eble rilata al Skandio.[48] | Ullr, Odino, iam Njórðr. | Sæmingr | Poezia Edda, Proza Edda, Ynglinga saga |
| Snotra (Norena) | "Inteligentulo"[49] | Neniu atestis | Neniu atestis | Proza Edda |
| Sól (Norena), Sunna (Malnova altĝermana) | "Sun"[50] | Glen | Poezia Edda, Proza Edda, Magiaj formuloj de Merseburg | |
| Syn (Norena) | "Rifuzo"[51] | Neniu atestis | Neniu atestis | Proza Edda |
| Tanfana (Latinigita ĝermana) | Nekonata | Neniu atestis | Neniu atestis | Germania, skribaĵo Tamfanae sacrum |
| Þrúðr (Norena) | "Povo"[52] | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda, Karlevia Runŝtono |
| Þorgerðr Hölgabrúðr (Norena) | Laŭlitere "Þorgerðr Hölgi's Bride"[53] | Neniu atestis | Hölgi, eble aliaj | Jómsvíkinga saga, Njáls saga, Skáldskaparmál, Færeyinga Saga |
| Vár (Norena) | "Amata"[54] | Neniu atestis | Neniu atestis | Poezia Edda, Proza Edda |
| Vör (Norena) | Eble "la zorgulo"[55] | Neniu atestis | Neniu atestis | Proza Edda |
| Zisa | Rilata al *Tiwaz | Neniu atestis | Eble Tyr | |
Falsaj nordiaj dioj kaj diinoj
Notoj
Referencoj
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
