γύρος

See also: γῦρος

Greek

FWOTD – 7 July 2019

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈʝiros/

• Audio:

  (file)

• Audio:

  (file)

• Hyphenation: γύ‧ρος

Etymology 1

From Koine Greek γῦρος (gûros, “rounding, circle”), substantivized from Ancient Greek γῡρός (gūrós, “round”),^[1] from Proto-Hellenic *gūrós,^[2] possibly from Proto-Indo-European *guH-ró-s, from *geHu- (“to bend, curve”) +‎ *-rós.^[3][4] Possible cognate with Sanskrit गोल (gola, “circle”).

Noun

γύρος • (gýros) m (plural γύροι)^[5]

1. round, perimeter, rim
   • 2010 Ioanna Karystiani. Τα σακιά (Sacks), novel
     • Σύμφωνα με το μύθο ο Δίας από τον Όλυμπο άφησε δυο αετούς να πετάξουν προς αντίθετες κατευθύνσεις και τα πουλιά, αφού έκαναν το γύρο της Γης, συναντήθηκαν σ’ αυτό το σημείο. (@books.google)

       Sýmfona me to mýtho o Días apó ton Ólympo áfise dyo aetoús na petáxoun pros antíthetes katefthýnseis kai ta pouliá, afoú ékanan to gýro tis Gis, synantíthikan s’ aftó to simeío.

       According to the myth Zeus released from Olympus two eagles flying in opposite directions; and the birds, after making a tour of the Earth, met at this spot [Delphi].

   Synonyms: περίμετρος (perímetros), περιφέρεια (periféreia)

   Expression: κάνω (káno) + accusative: κάνω το γύρο (káno to gýro, “make the round, go around”)

   1. brim (of a hat)
      • 1928 Kostas Karyotakis. poem Αισιοδοξία (Optimism)
        • Ας υποθέσουμε πως του καπέλου ο γύρος
          άξαφνα εφάρδυνε, μα εστένεψαν, κολλούν
          τα παντελόνια μας [...]

          As ypothésoume pos tou kapélou o gýros
          áxafna efárdyne, ma esténepsan, kolloún
          ta pantelónia mas [...]

          Let us assume that the hat's brim
          suddenly widened; but tightened, stuck
          are our trousers [...]

2. bout, round, movement on a circle
   • 1936 Nikos Kazantzakis. The Rock Garden (composed in French)
     • Κάμε το γύρο της πατρίδας σου, και θα ’χεις κάμει το γύρο του κόσμου (@books.google)

       Káme to gýro tis patrídas sou, kai tha ’cheis kámei to gýro tou kósmou

       Make a tour of your country, and you will have done the tour of the world.

   «Ο γύρος του κόσμου σε ογδόντα ημέρες», μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν.

   «O gýros tou kósmou se ogdónta iméres», mythistórima tou Ioulíou Vern.

   Around the World in Eighty Days, novel by Jules Verne.

3. a walk or stroll

   Πάμε ένα γύρο στην πλατεία να δούμε τα παιδιά;

   Páme éna gýro stin plateía na doúme ta paidiá?

   Shall we go for a stroll to the square to see the guys?

   Alternative form, feminine: γύρα (gýra) (colloquial)

4. bypass, detour, diversion from main route

   Γίνονται έργα στη λεωφόρο και κάναμε ολόκληρο γύρο για να φτάσουμε.

   Gínontai érga sti leofóro kai káname olókliro gýro gia na ftásoume.

   There's construction at the avenue, so we made a long detour to get there.

5. spread (of news)

   Η είδηση του θανάτου της έκανε το γύρο του κόσμου.

   I eídisi tou thanátou tis ékane to gýro tou kósmou.

   The news of her death made international headlines.

   (literally, “made the tour of the world”)

6. lap, round, tour (sport, game, elections)

   προκριματικός γύρος, δεύτερος γύρος ― prokrimatikós gýros, défteros gýros ― preliminary round, second round

7. tour, turn (work)

Declension

	singular	plural
nominative	γύρος •	γύροι •
genitive	γύρου •	γύρων •
accusative	γύρο •	γύρους •
vocative	γύρε •	γύροι •

Declension of γύρος

Derived terms

• Γύρος της Γαλλίας m (Gýros tis Gallías, “Tour de France”) (sports)
• γύρος του θανάτου m (gýros tou thanátou, “lap of death”) (of dangerous acrobatics)
• γύρος του θριάμβου m (gýros tou thriámvou, “lap of honour”)

Related terms

• αυλόγυρος (avlógyros, “patio, garden surrounding a building”)
• γυρεύω (gyrévo, “search, look around for”)
• γύρη f (gýri, “pollen”)
• γυρίζω (gyrízo, “turn, return”)
• γυρο- (gyro-, “gyro-”) compounds
• γύρω (gýro, “around”, adverb)
• περίγυρος m (perígyros, “surroundings”)
• πλατύγυρος (platýgyros, “with broad brim”)
• ποδόγυρος m (podógyros, “hem of clothing”)
• τριγύρω (trigýro, “around”, adverb)

Etymology 2

Calque of Ottoman Turkish دونر (döner) or Turkish döner, from دونمك (dönmek, “turn”) or dönmek (“turn”), for the cyclic movement of the skew. The calque origin is likely to be Modern Turkish, as the dish was probably only introduced in Greece after the fall of the Ottoman Empire^[6] and originally known by the loanword ντονέρ (ntonér); the change may have been inspired by the wish to de-Turkify the term.^[7]

Noun

γύρος • (gýros) m (plural γύροι)

1. (food) gyro,^[7] döner kebab

   Πάω στο σουβλατζίδικο να φάω μία πίτα με γύρο, ντομάτα, κρεμμύδι και τζατζίκι.

   Páo sto souvlatzídiko na fáo mía píta me gýro, ntomáta, kremmýdi kai tzatzíki.

   I'm going to the souvlaki-shop to eat a gyro-wrap with tomato, onion(s) and tzatziki.

Derived terms

• πίτα γύρος f (píta gýros, “a gyro-wrap”), πιτόγυρο n (pitógyro)
• σουβλάκι με γύρο n (souvláki me gýro, “a souvlaki with gyro”)

References

1. γύρος - Babiniotis, Georgios (2010) Ετυμολογικό λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας Etymologikó lexikó tis néas ellinikís glóssas [Etymological Dictionary of Modern Greek language] (in Greek), Athens: Lexicology Centre
2. Lundquist, Jesse (2017) Archaisms and Innovations in the Songs of Homer‎, Los Angeles: University of California, page 20
3. Pokorny, Julius (1959) “gēu-, gəu-, gū-”, in Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume 2, Bern, München: Francke Verlag, page 387
4. Beekes, Robert S. P. (2010) “293”, in Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 10), with the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page γύρος
5. γύρος, in Λεξικό της κοινής νεοελληνικής [Dictionary of Standard Modern Greek], Triantafyllidis Foundation, 1998 at the Centre for the Greek language
6. Davidson, Alan (2014 August 21) The Oxford Companion to Food‎, OUP Oxford, →ISBN
7. gyro (food) at Wikipedia.

Further reading

• Γύρος (disambiguation) on the Greek Wikipedia.Wikipedia ^el