Cavìi

Miranduléś

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

I cavìi (cavìl a 'l singulàr) i èṅ i péi ch'i crésan in sla tèsta e in sal crani dal parsòni umàni.

Spiegasiòṅ

Thumb — Na parsòna cun i cavìi dimóndi lung ch'al pâr al cuśèṅ IT dla famìja *Addams*

Faś

I cavìi i s fórman bèla in sla tèsta di putèṅ in dla pansa dla mama a quàtar méś. I crésan ad 0,3 mm a 'l dè (1 cm a 'l méś), specialmènt a la matìna (da 10 óri a 11 óri) e a la basóra (da 16 óri a 18 óri). Un cavìl al viṿ in gènar da dū a siē an (ma al pōl scampàr anc déś an) e pò al casca śò e al vèṅ rimpiasâ.

Al cicclo 'd un cavìl al gh'à tri pas:

Ànagen - la faś in dua al cavìl al crés (fiṅ a sèt an)
Càtagen - la faś dl'invulusiòṅ dal cavìl ch'al sa strinś (da dū a tri stmani)
Tèlogen - la faś dal punsàr (da dū a tri méś)

Lunghésa e Fórma

Anc la lunghésa di cavìi la cambia dimóndi da parsòna a parsòna ma pôchi vòlti la và da 'd là dal mètar. Cavìi, ungi e barba i èṅ al sōli parti dal còrp umàṅ ch'i crésan par sèmpar.

I fulìcui di cavìi i èṅ prilâ da na banda ad 75° a 'l incìrca in sal cùram dla tèsta. I s preśéntan i tri manéri:

Crésp - i èṅ i cavìi cun na sesiòṅ piàta ch'i daśvènan da la rasa négra
Lis - i èṅ i cavìi cun na sesiòṅ tónda ch'i daśvènan da la Mungòglia
Ris - i èṅ i cavìi cun na sesiòṅ uvàla ch'i daśvènan da 'l Caucàś

Culōr

I s càtan cavìi ad tant culōr: négar (i più difuś in dal mónd), castàgn (tìpic in Europa), biónd (dal culōr śal, i più sutìi ch'a sa gh sia) o rós (p'r un quèl ch'al s ciama rutilìśum). Da vèć i cavìi i càmbian culōr dvintànd biànc o griś.

Al spesōr al càmbia a secónd dla rasa e al và da 0,06 mm a 0,1 mm. In sla tèsta al nùmar di cavìi al dipénd anc da 'l sò culōr: generalmènt quéi biónd i èṅ 150.000, quéi castàgn 110.000, quéi négar 100.000 e quéi rós 90.000.

Prubléma

In di cavìi al s pōl catàr na bestiulìna ch'la gh viṿ in dal mèś e ch'la ciùcia al sangṿ: al Piōć.

In di masć (e dal vòlti anc in dal fémni) a pōl sucédar 'd avér i cavìi sensibìi a 'l testusteròṅ ('n urmòṅ di óm) e par cal mutìṿ lè i crōdan, lasànd al crani plâ. Cal prubléma chè al s ciàma alopècia.

Na Emo cun i cavìi négar
La biónda cantànta Madonna (ma la s i tinś)
Al pilòta cun i cavìi maròṅ Fernando Alonso
La Margherita Hack cun i cavìi biànc
'L atōr plâ Telly Savalas

Manéri ad dir

(MIRND) Sćiancàr-as i cavìi: cavàr-'s i vìa
(CARPŚ) Bèla spóśa, vlî'v ch'a 'v gùsa o vlî'v ch'a 'v tóśa?! Fê quèl ch'a vlî, sōl ch'a lasèdi stèr i mé cavî...: a s pōl ravanàr atâc ala raśdóra basta ch'a n's ag vaga atâc ai só cavìi...
(RGN) Avér un gêvol par cavèl: èsar rabî^[1]

«

Äl ciâcher ch’a s fà dal barbîr
dimåsstren, anc s’a n i cardî,
un quèl ch’an s pôl zêrt cuntradîr:
in tèsta ai é såul i cavî.»

((BLG) “Dî bän só, Bulåggna” 'd Gigên Livra, Bulògna, paǵ. 21)

«

...e cossì una signora che la sera era eburnea, la matteina mi salta fuori con i cavî ross o vird, di modo che non si sa più come la pensi, amesso che i cavî siano un segno esteriore del pensamento interno... Nè si voglia credere che i capelli i sien l'arfiad delle proprie idee, perchè allòura quî ch'han la pirùcca chissà in che mod i la pensarenn, non essendo i veri proprietari della propria capigliatura.
Ma l'è del pelo di noi altre bestie, o cortesi uditori, che vi voglio intrattenere. En guardadi al mî, che ormai non c'è più, a furia di vicissitudini che sarebbe lungo l'indicare, ed anche, non mi vergogno a dirlo, per età avanzata, che se passano per me debbono passare anche per gli altri; ma me a voi faruv cgnosser quanta gratitudin voi dobbiate a coloro il quale vi forniscono il pelo, specialmente le signore...»

((IT) e (BLG) ed Sumarein dèl Ruscarol, "Ehi! ch'al scusa...", Bulògna, 30 ad Śùgn dal 1882)

Referènsi

[1]
(RGN) e (IT) "Vocabolario Romagnolo Italiano", dl Adélum Masotti, Bulògna, 1996.

Àtar prugèt

Wikiquote contiene citazioni di o su Cavìi
Wikimedia Commons contiene file multimediali su Cavìi
Wikizionario contiene la voce di dizionario «Cavìi»

[1] [1]
(RGN) e (IT) "Vocabolario Romagnolo Italiano", dl Adélum Masotti, Bulògna, 1996.

[1]