![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Victorian_funnelweb.jpg/640px-Victorian_funnelweb.jpg&w=640&q=50)
Ragn
From Wikipedia, the free encyclopedia
C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś | ![]() |
Artéccol in dialètt mudnés
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Victorian_funnelweb.jpg/640px-Victorian_funnelweb.jpg)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Archindae_characters.jpg/320px-Archindae_characters.jpg)
I ragn (Araneae, ragni in italiàn) i èṅ dal bèsti ch'i faṅ part ad 'l órdan di aràcnid ch'al mét insém 109 famìji e 41.719 spéci in tut.
I ragn i gh'ànan òt śampi e un còrp divìś in dū pès: cefalotorace e opistosoma. Al sò budèli i èṅ acsè strichi ch'i ragn i n pōlan minga magnàr gnanc un bcòṅ sòlid ma i gh'aṅ biśogn ad far-al dvintàr lìquid par mèś 'd enśìma digestìṿ tut suo. I ragn i n gh'aṅ minga di muscùi ch'i s pōlan téndar e i s mōvan cambiànd la presiòṅ dal lōr sistéma idràulic.
La tlaréda di ragn la pōl èsar cunsideràda ad un livèl più grand in cunfrònt a tut i materiài sintètic in circulasiòṅ: l'è più alśéra e anc elàstica.
Caraterìstichi generàli
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Pholcus_phalangioides.png/640px-Pholcus_phalangioides.png)
A gh'è sōl na spéce ad ragn ch'la magna i vegetài, tut chi atri i èṅ carnìvuri: i pōlan magnàr di atar ragn o di insèt. I ragn grôs i gh la càvan a magnàr anc di uśèi o dal luśèrti.
I ragn śóvan i śòntan a 'l sò magnàr al nètar mèntar quéi più grand i sarnìs'n invéci al pòlin.
Dimóndi ragn i dróan al vlèn par tgnir férmi al sò vitmi e anc 'l óm al gh'à da star-'g atènti.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Katnik_domowy_Tegenaria_domestica2.jpg/180px-Katnik_domowy_Tegenaria_domestica2.jpg)
In di masć i pedipalpi (òrgan ch'i s càtan davśèṅ a la bóca o subìt sóta) i s èṅ mudificâ a sirìnga e i sarvìsan par fecundàr al fémni. Par far cal lavōr lè, i masć i gh'aṅ da tgnir i sò òć vèrt dimóndi parchè i vàn'n in a risć 'd èsar magnâ in cal mèntar.
I nòstar ragn
I ragn più cumùṅ dal nòstri bandi, a s i cata facilmènt in dal cà, i èṅ i ragn balerèṅ (Pholcus phalangioides). I èṅ di ragn ch'i spètan che 'n insèt al s taca atàc a la sò tlaréda, pò i gh vànan adòs e i gh faṅ un sarcòfag ad fìi 'd intóran. Quànd 'l insèt 'l è mòrt, i al màgnan.
'L àtar ragn ch'a s cata da spés 'l è al ragn dal cantìni o ragn dal dvinèl (Tegenaria domestica).
Al viṿ in dal sò gnal fat a tub, vèrt in dal dū bandi. Quànd na qualc bestiulìna (in gènar, di insèt o di àtar ragn) la casca in dla tlaréda, la Tegenaria la sa gh buta adòs e la morśga a ripetisiòṅ e dòp la la pòrta dèntar par magnàr-la cun còmad. Quànd l'à finî ad far-al, la buta fóra i scart. A 'l ragn dal dvinèl a gh piàś i pòst bèi frésc e ùmid (cum al cantìni e i seminterâ).
anatranâderanàdranàdranàdör | barbagiannibarbagiânbarbazànbarbagiàṅ | buebòbàbòbà | pidocchiopiōcbdòcpiôc'bdòc | bigattinobigatèinbigâtbègatèṅ | biscia / serpebésabessabéssabîssa | baco da seta / bombicebèigh da sèidabigàt dla saidabigâtbigàt | rosporôspbòtrospbòt | canecâncancâncan | capponecapòuncapåncapòuncapôn | cavallocavâlcavàlcavâlcavàl | caprachêvrachèvrachèvracrèva | cuculocóchcócchcócchcócch | conigliocunîn-cunéjcunéicunéj o cunèṅcunî | cornacchiacurnâciacurnâciacurnacia | asinoêṣenèsenèsenèsen | apevrèspaevbêgaev | formicafurmîgafurmìgafurmìgaformìga | gallogâlgàlgalgàl | gallinagalèinagalénagaleinagalén'na | gattogâtgàtgatgàt | gazzagâzagâżagaśa | grillogrélgrélgrilgrél | lupolòuvlauvluvlöv | ramarroingòrligùrramarligùr | leprelēvralivralevralëvra | chiocciola / lumacalumêgalumègalumagalumèga | lucertolaarzintèlaluśêrtaluśertalusértla | maialenimêlpôrzporcgosèn | moscamòscamåscamoscamōsca | merlomêrelmèrelmerulmèrel | mulomólmóllmulmóll | talpatêlpamusåntèlpamusön | porcellinonimalèinninénninetninén | ocaôcaócaocaóca | pipistrelloparpastrèlpalpastrèlpapastrèlpalpastrèl | topo / sorcio / rattopòundgapåndgasoragpôngö | farfallaparpâjaparpàiaparpajaparpàia | passeropâsrapàserpàserpàser | pettirossopetròspetråsspetros | pecorapēgrapigrapegurapigra | piccione / colombopisòunpizônclombpizôn | pulcepólgapólsapulsapólsa | ragnorâgnràgnragnràgn | rana / ranocchioranôcranòcranaranòc | ricciorésrézzris | rondinerundanèinarundanénarundaninaröndanén'a | scarafaggiopanarâsaburdigånscaravàś | cinghialezingèlzignèl | tignola / tarmatêrmlatarmatarmatarma | tarlotarōltaroltaroltarol | tafanotavântafàntavàṅ | tacchinopîttòchtoctòch | vaccavâcavàcavacavàca | volpevòulpavôulpvólpvôlpa | cicalasighêlazigalasicalazigala | zanzarasarabîgazinzèlasinsàla | civettasfètlazvèttasivetazivètta