Ψυχολογία
Ακαδημαϊκή και εφαρμοσμένη επιστήμη που ασχολείται με την επιστημονική μελέτη της σκέψης και των συμπεριφορών ανθρώπων / From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Ψυχολογία είναι η ακαδημαϊκή και εφαρμοσμένη επιστήμη με αντικείμενο μελέτης τη σκέψη και τη συμπεριφορά[1]. Η Ψυχολογία έχει ως στόχο την αξιοποίηση της επιστημονικής μεθόδου για τη περιγραφή, την ερμηνεία, τη πρόβλεψη και τον έλεγχο της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε ατομικό επίπεδο ανάλυσης, επιδιώκωντας και να εξάγει γενικές αρχές αλλά και να εστιάσει σε ειδικές περιπτώσεις[2][3], με τελικό στόχο να ωφελήσει τη ζωή του ανθρώπου στο σύνολό της, και κατ' επέκταση την κοινωνία.[4][5]
Οι ψυχολόγοι μελετούν τα ψυχoλογικά φαινόμενα και άλλες λειτουργίες που σχετίζονται με αυτά. Για παράδειγμα, ερευνώνται θέματα όπως οι διεργασίες του νου, το συναίσθημα, η ανάλυση της συμπεριφοράς, η προσωπικότητα, τα κίνητρα, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η σεξουαλικότητα, η ταυτότητα φύλου, η νοημοσύνη, η μάθηση, η ανάπτυξη, ο εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα σε σχέση με τις νοητικές διεργασίες και τη συμπεριφορά, η φαινομενολογία, η ψυχοπαθολογία, η ψυχοσωματική, η ψυχική ανθεκτικότητα, η συμπεριφορά σε σχέση με την κοινωνία και συστήματα, όπως το σχολικό, το εργασιακό, το οικογενειακό, το φυσικό περιβάλλον και ο πολιτισμός, καθώς και κοινωνικο-ψυχολογικά φαινόμενα, όπως η ταυτότητα, οι διαπροσωπικές σχέσεις, οι διακρίσεις και το σύστημα πεποιθήσεων. Οι ψυχολόγοι προσπαθούν επίσης να εξετάσουν το ασυνείδητο, από διάφορες προσεγγίσεις.[6] Στην προσπάθεια διερεύνησης του ασυνειδήτου, έχει εστιάσει κυρίως η Ψυχολογία του Βάθους, όπως για παράδειγμα η ψυχαναλυτική προσέγγιση.
Η Ψυχολογία υπήρξε ιστορικά κλάδος της Φιλοσοφίας, αλλά πλέον αποτελεί διακριτό και ανεξάρτητο επιστημονικό πεδίο. Η επιστήμη της Ψυχολογίας έχει περιγραφεί ως ένα «κομβικό σημείο της επιστήμης»,[7] με τα ψυχολογικά ευρήματα να συνδέουν τις έρευνες και τις προοπτικές από διάφορες επιστήμες, όπως τη Φιλοσοφία, την Παιδαγωγική, την Κοινωνιολογία, την Κοινωνική Ανθρωπολογία, τη Βιολογία, τις Νευροεπιστήμες, τη Γνωσιακή Επιστήμη, την Πληροφορική και την τεχνητή νοημοσύνη.
Η Ψυχολογία επιδιώκει να είναι επιστήμη, καθώς αξιοποιεί την επιστημονική μέθοδο, και κατηγοριοποιείται συνήθως στις κοινωνικές επιστήμες, ενώ πολλές διαδεδομένες εφαρμογές της (όπως η κλινική Ψυχολογία ή η συμβουλευτική Ψυχολογία), την κατατάσσουν συχνά και στις επιστήμες υγείας. Στη ψυχολογική έρευνα, περιλαμβάνονται τόσο ποσοτικές, όσο και ποσοτικές προσεγγίσεις, και αξιοποιούνται ερευνητικές στρατηγικές, όπως η περιγραφική, η συναφειακή και η πειραματική. Ωστόσο, αναγνωρίζεται η ιδιαιτερότητα του αντικειμένου μελέτης της Ψυχολογίας, η ανθρώπινη συμπεριφορά, η οποία είναι προϊόν πολυπαραγοντικών αλληλεπιδράσεων διαφόρων και πολυδιάστατων μεταβλητών. Επομένως, λαμβάνεται υπόψη η ισχυρή επίδραση του σφάλματος.
Η ψυχολογική πρακτική περιλαμβάνει την εφαρμογή της ψυχολογικής γνώσης για διάφορους σκοπούς, όπως για την αντιμετώπιση της ψυχικής, συναισθηματικής, σωματικής και κοινωνικής δυσφορίας, για την την ενίσχυση της συμπεριφοράς σε διάφορα πλαίσια (π.χ. το σχολείο, η εργασία, το δικαστήριο, τα αθλήματα), καθώς και για τη βελτίωση της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με τα υπολογιστικά συστήματα. Με πολλούς τρόπους η ψυχολογία τελικά στοχεύει να ωφελήσει τη ζωή του ανθρώπου και την κοινωνία.[8][9]
Ένα μεγάλο μέρος των ψυχολόγων ασχολείται επαγγελματικά με κάποιο είδος θεραπευτικού ρόλου, εφαρμόζοντας τις γνώσεις και την εμπειρία κλινικά, συμβουλευτικά ή εκπαιδευτικά. Επιπλέον, πολλοί ψυχολόγοι διεξάγουν επιστημονική έρευνα σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που σχετίζονται με την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Οι ψυχολόγοι μπορεί να εργάζονται ιδιωτικά, ως ελεύθεροι επαγγελματίες, ή να εργάζονται σε κοινοτικές δομές ψυχικής υγείας, σε ψυχιατρικές κλινικές, σε γενικά νοσοκομεία, σε κέντρα απεξάρτησης, σε φυλακές, σε γενικά και ειδικά σχολεία, σε οικοτροφεία, σε πανεπιστήμια, σε βιομηχανίες και επιχειρήσεις, στον στρατό, σε διάφορους οργανισμούς ή άλλου είδους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς[10], όπως σχετικούς με την ανθρώπινη ανάπτυξη και γήρανση, τον αθλητισμό, τη φροντίδα παιδιών, την περίθαλψη μεταναστών, προσφύγων και άλλων μειονοτήτων, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, καθώς και στην ιατροδικαστική και δικαστική έρευνα και άλλες πτυχές της εφαρμογής του δικαίου.
Σ' αυτό το πεδίο, ένας πτυχιούχος Τμήματος Ψυχολογίας ΑΕΙ ή ισότιμου και αναγνωρισμένου ιδρύματος του εξωτερικού, ο οποίος κατέχει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος ψυχολόγου, ονομάζεται ψυχολόγος, σύμφωνα με την ισχύουσα ελληνική νομοθεσία. Ωστόσο, σε πολλές χώρες του εξωτερικού, απαιτείται μεταπτυχιακή εκπαίδευση για την κατοχύρωση του τίτλου του "Ψυχολόγου" και των συναφών ειδικοτήτων της Ψυχολογίας. Ένας ψυχολόγος μπορεί να ασχολείται είτε με την έρευνα, είτε με την επαγγελματική πρακτική, είτε και με τα δύο, και μπορεί να ταξινομηθεί ως ένας κοινωνικός ή γνωσιακός επιστήμονας, ή επαγγελματίας ψυχικής υγείας, ανάλογα με το είδος της μετεκπαίδευσής του.
Στην Ελλάδα, δραστηριοποιούνται φορείς ψυχολογίας, όπως ο Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων, η Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία και ο Πανελλήνιος Ψυχολογικός Σύλλογος.