Η Σύμβαση του Μοντρέ ή Συμβαση για το καθεστώς των Στενών (Montreux Convention Regarding the Regime of the Straits),(τουρκικά: Montrö Boğazlar Sözleşmesi) είναι σύμβαση η οποία αφορά στο καθεστώς των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων. Η συμφωνία, η οποία υπογράφηκε το 1936, παραχωρεί τον έλεγχο των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στην Τουρκία και ρυθμίζει την στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή. Η σύμβαση παραχωρεί στη Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των Στενών και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Οι όροι της σύμβασης αποτέλεσαν πηγή διαμάχης για χρόνια, κυρίως όσον αφορά τη διέλευση πολεμικών σκαφών της Σοβιετικής Ένωσης από τα Στενά στη Μεσόγειο Θάλασσα.
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Υπογράφηκε στις 20 Ιουλίου 1936 στην ελβετική πόλη Μοντρέ. Τέθηκε σε ισχύ στις 9 Νοεμβρίου, 1936 και καταχωρήθηκε στην Κοινωνία των Εθνών στις 11 Δεκεμβρίου 1936. Eξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα, με ορισμένες τροποποιήσεις.
Τα συμβαλλόμενα Μέρη της συνθήκης (Συμβαλλόμενα Μέρη: Κράτη Μαύρης Θάλασσας : Βουλγαρία, Ρουμανία, Σοβιετική Ένωση, Τουρκία, Αυστραλία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Αγγλία, Γιουγκοσλαβία) αναγνωρίζουν και επιβεβαιώνουν την αρχή της ελεύθερης διέλευσης και ναυσιπλοΐας δια θαλάσσης στα Στενά: «εν καιρώ ειρήνης, τα εμπορικά πλοία θα απολαμβάνουν πλήρη ελευθερία διέλευσης και ναυσιπλοΐας στα Στενά, με τη μέρα και τη νύχτα, κάτω από οποιαδήποτε σημαία με οποιοδήποτε είδος φορτίου." Η σύμβαση δίνει στην Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των Στενών και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Επιτρέπει στην Τουρκία την στρατιωτικοποίηση των Στενών. Επιτρέπει τη διέλευση πολεμικών πλοίων των παρευξείνιων χωρών με ειδοποίηση μιας εβδομάδας και υπό κάποιους όρους εκτοπίσματος, μεγέθους, οπλισμού. Περιορίζει σημαντικά το πέρασμα των πολεμικών πλοίων που δεν ανήκουν σε κράτη της Μαύρης Θάλασσας (προειδοποίηση διέλευσης, όριο εκτοπίσματος πλοίων, περιορισμός οπλισμού, μη διέλευση αεροπλανοφόρων κλπ).
Όταν τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) το Νοέμβριο του 1994, ζητήθηκε στο πλαίσιο εφαρμογής της η επαναδιατύπωση της Συνθήκης του Μοντρέ, ώστε να είναι συμβατή με το καθεστώς που διέπει τη διεθνή ναυσιπλοΐα. Ωστόσο, η μακροχρόνια άρνηση της Τουρκίας να υπογράψει την UNCLOS σημαίνει ότι η Συνθήκη του Moντρέ, παραμένει σε ισχύ χωρίς περαιτέρω τροποποιήσεις.
Από το 1994,(1998 μικρή τροποποίηση) η Τουρκία εφαρμόζει τον «Ναυτιλιακό Κώδικα Κυκλοφορίας για τα Στενά» (Maritime Traffic Regulations for the Straits and the Marmara Region), που εισήγαγε ένα νέο ρυθμιστικό καθεστώς, «προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και η προστασία του περιβάλλοντος στην περιοχή», αλλά χωρίς να παραβιάζεται η αρχή του Μοντρέ της ελεύθερης διέλευσης. Οι νέοι κανονισμοί προκάλεσαν κάποια διαμάχη, όταν η Ρωσία, Ελλάδα, Κύπρος, Ρουμανία, Ουκρανία και Βουλγαρία προέβαλλαν αντιρρήσεις. Ωστόσο, οι αλλαγές αυτές εγκρίθηκαν από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό με το αιτιολογικό ότι δεν είχαν σκοπό να θίξουν «τα δικαιώματα οποιωνδήποτε πλοίων χρησιμοποιούν τα Στενά βάσει του διεθνούς δικαίου".
- ^https://treaties.un.org/pages/showDetails.aspx?objid=0800000280166981
- League of Nations Treaty Series, vol. 173, pp. 214-241.
- ^ Christos L. Rozakis, Petros N. Stagos, The Turkish Straits, p. 101. Martinus Nijhoff, 1987. ISBN 9-0247-3464-9
- ^ "Dardanelles or Çanakkale Bogazi." The Columbia Encyclopedia, 2004.
- ^ a b c Christos L. Rozakis, Petros N. Stagos, The Turkish Straits, p. 123. Martinus Nijhoff Publishers, 1987. ISBN 9024734649
- ^ James C. F. Wang, Handbook on Ocean Politics and Law, p. 88. Greenwood Publishing Group, 1992. ISBN 0313264341
- ^ "Montreux Convention (1936)." The Columbia Encyclopedia, 2004
- ^ "Montreux Convention." Chambers Dictionary of World History, 2005.
- ^ a b Dilek Barlas, Etatism and Diplomacy in Turkey, pp. 166-170. BRILL, 1998. ISBN 9004108556
- ^ http://www.mfa.gov.tr/implementation-of-the-montreux-convention.en.mfa
- ^ Wikisource. Montreux Convention (text)
- Ιστοσ. army.gr, Συμφωνία για το καθεστώς των στενών Μοντρέ Αρχειοθετήθηκε 2011-10-12 στο Wayback Machine.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
