Η Στειρία ή Στείρια ή Στειριά ή Στιρία ή Στηριά (αρχαία ελληνικά: Στείρια), (ο δήμος: Στειρίας) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Πανδιονίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).
Γρήγορες Πληροφορίες Γενικά στοιχεία, Ονομασία ...
Στειρία |
| Γενικά στοιχεία |
|---|
| Ονομασία | Στείρια |
|---|
| Άλλες ονομασίες | Στειρία ή Στειριά ή Στιρία ή Στηριά |
|---|
| Κύριος οικισμός | Στείρια |
|---|
| Διοικητικά στοιχεία |
|---|
| Ταυτότητα | δήμος της αρχαίας Αττικής |
|---|
| Ονομασία δήμου | Δήμος Στειρίας |
|---|
| Ονομασία δημότη | Στειριεύς |
|---|
| Φυλή | Πανδιονίδα |
|---|
| Τριττύς | Παραλίας |
|---|
| Έδρα τριττύος | Μυρρινούς |
|---|
| Σύστημα εξουσίας | Πόλη–κράτος |
|---|
| Πολιτικό σύστημα | Αθηναϊκή Δημοκρατία |
|---|
| Τίτλος ηγέτη | δήμαρχος |
|---|
| Λήψη αποφάσεων | Αρχαία Βουλή & Δήμος |
|---|
| Αριθμός βουλευτών |
|---|
1η περίοδος
508 – 307/306 π.Χ. | 3 |
|---|
2η περίοδος
307/306–224/223 π.Χ. | 3 |
|---|
3η περίοδος
224/223–201/200 π.Χ. | 4 |
|---|
4η περίοδος
201/200 π.Χ.– 126/127 | άγνωστος |
|---|
5η περίοδος
126/127–3ος αιώνας | άγνωστος |
|---|
| Ιστορική εξέλιξη |
|---|
| Ίδρυση | 508 ΠΚΕ |
|---|
| Λήξη | 3ος αιώνας |
|---|
| Αντικαταστάθηκε από | Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας |
|---|
| Λατρευτικές παραδόσεις |
|---|
| Αρχαιολογία |
|---|
| Φρούρια–οχυρά | Φρούριο Στειρίας |
|---|
| Περιοχή |
|---|
Αρχαία Αττική
Σήμερα: θέση Ντρίβλια ή Δρίβλια, δυτικά του Πόρτο Ράφτη Αττικής |
 |
| Οι δήμοι της αρχαίας Αττικής |
|
Κλείσιμο
Ο δήμος της Στειρίας, ήταν δήμος της Παραλίας.[1] Βρισκόταν νότια της αρχαίας Αθήνας, στην ανατολική ακτή της Αττικής, μεταξύ των Πρασιών με τις οποίες συνδέονταν μέσω της Στειριακής οδού[2] (αρχαία ελληνικά: Στειριακὴ ὁδός) και της Βραυρώνας,[3] η οποία, κατά τον Wordsworth ήταν σε απόσταση περίπου μιας ώρας.[4] Σύμφωνα με τη διαδρομή που αναφέρει ο Στράβων μετά το Σούνιο ακολουθούσαν οι Θόρικος, Ποταμὸς η Πρασιὰ και κατόπιν η Στειριὰ, ενώ στη συνέχεια αυτής βρισκόταν η Βραυρώνα.[5] Ο δήμος της Στειρίας βρίσκεται στην περιοχή του σύγχρονου Μαρκόπουλου και έχει ταυτιστεί αρχαιολογικά δυτικά του Πόρτο Ράφτη,[6] στην τοποθεσία Ντρίβλια ή Δρίβλια,[7] στον κόλπο του Πόρτο Ράφτη.
Οι ερευνητές του 19ου αιώνα Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής και Διονύσιος Σουρμελής, επιβεβαιώνουν τη διαχρονική ύπαρξη του δήμου σε γειτονική περιοχή, από αυτήν του δήμου των Πρασιών, ο Σουρμελής μάλιστα την τοποθετούσε στο Προστείρι.[8]
Στη σημερινή περιοχή του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας, κατά την κλασική περίοδο, βρίσκονταν οι δήμοι Μυρρινούς (σημερινή Μερέντα), οι Πρασιές (Πρασάς ή Μπρασάς), η Στειρία (Ντρίβλια), η Κύθηρος (Λιγόρι), η Αγγελή (Αγγελίσι), οι Φιλαΐδες (περιοχή της Βραυρώνας), μαζί με το Ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα.[9]
Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[10] ως μέλος της Πανδιονίδας φυλής, συμμετείχε με 3 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν στη Βουλή των 600 επίσης με 3 βουλευτές και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) με 4 βουλευτές. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.
Ο δημότης της αρχαίας Στειρίας ονομαζόταν Στειριεύς.[11][12] Το 286 ή το 285 π.Χ., κατά τη διάρκεια του Χρεμωνίδειου πολέμου, οι Πρασιές και η Στείρια ήταν οχυρωμένες. Σύμφωνα με τον Παυσανία η Στίρις ή Στιρία στη Φωκίδα ιδρύθηκε από τους κατοίκους του δήμου της Στειρίας Αττικής.[13]
Επιτύμβια στήλη Μένωνα και Κλεοβούλου
Το κάτω μέρος της επιτύμβιας στήλης στην οποία απεικονίζονται ο αξιωματούχος του πολεμικού ναυτικού Μένων και ο αθλητής Κλεόβουλος ανακαλύφθηκε σε αγρόκτημα στη θέση Ντρίβλια ή Δρίβλια, στο Πόρτο Ράφτη το 1961-1962 και παραδόθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας το 1963. Το πάνω μέρος της στήλης είχε λεηλατηθεί σε προγενέστερο χρόνο. Ανακαλύφθηκε και εντοπίστηκε το 1990 σε έναν δημοσιευμένο κατάλογο της έκθεσης "Shelby White and Leon Levy Collection" στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης (Metropolitan Museum of New York). Ο αρχαιολόγος Γιώργος Δεσπίνης εντόπισε το έκθεμα και μετά από μακρά διαδικασία για τον επαναπατρισμό του, το θραύσμα του ανάγλυφου τελικά παραδόθηκε στην Ελλάδα, την 1η Αυγούστου του 2008.[14]
Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο της Στειρίας, όπως ο Βάσσος (Κασσιανός) ο Στειριεύς, ο βουλευτής Γέλλιος (Τειμόθεος) ο Στειριεύς, ο βουλευτής Δεινίας ο Στειριεύς γιος του Δεινοκράτου, ο βουλευτής Δέκμος ο Στειριεύς, ο βουλευτής Δημήτριος ο Στειριεύς γιος του Νείκωνος, ο βουλευτής Δημήτριος (Κασσιανός) ο Στειριεύς, ο βουλευτής Διογένης ο Στειριεύς γιος του Χαιρέου, ο βουλευτής Διόδοτος ο Στειριεύς γιος του Ζωσίμου, ο βουλευτής Διονύσιος ο Στειριεύς γιος του Διονυσίου, ο βουλευτής Διονυσόδωρος ο Στειριεύς γιος του Απολλωνίου κ.α.[15] Από τους πλέον γνωστούς, οι οποίοι είχαν κάποιου είδους σχέση με το δήμο ή την περιοχή του ήταν επίσης οι:
- Θηραμένης, είχε ενταχθεί στον δήμο, παρά το γεγονός, ότι γεννήθηκε στην Κω.
- Θρασύβουλος, γεννήθηκε στα μέσα του πέμπτου αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).
[...] "Steiria: (Στειριά/Steiriá, Στειρία/Steiría, Στιρία/Stiría, Στηριά/Stēriá). Attic Paralia deme of the Pandionis phyle, three (four) bouleutaí, on the eastern coast of Attica between Prasiae and Brauron on the bay of Porto Raphti (Str. 9,1,22; modern Limen Mesogeias) to the north of the Punta peninsula [1. 68-70]. The Steiriakḗ hodós ('S. Road') connected S. with Athens (Pl. Hipparch. 229a). Steirians took part in the colonisation of Euboea [1] (Str. 10,1,6). The Phegaeans in IG II2 2362 probably formed a kṓmē ('rural community') of S. [2. 55, 57-60]". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Steiria Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, "Τα Ελληνικά, ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος. Συνταχθείσα υπό Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, εις τρεις τόμους. Ων ο Α' διαλαμβάνει την Στερεάν, Ανατολικήν και Δυτικήν Ελλάδα, ο Β' την Πελοπόννησον και ο Γ' τας νήσους τας τε ελευθέρας και μη, και τον πίνακα, και εκδοθείσα υπό Κωνσταντίνου Αντωνιάδου."... τόμοι 1-3, Εκ του τυπογραφείου Κ. Αντωνιάδου. Εν Αθήναις 1853-1854, Ta Hellenkika: etoi perigraphe, geographike, historike, archaiologike, kai statistike tes archaias kai neas Hellados, Iakobos R. Rankabes, Ek tou typ. K. Antoniadou, 1853, Τόμος 1, σελ. 260-261: [...] "Στειρία ή Στιρία ή Στίρις, κώμη και δήμος φυλής Πανδιονίδος, κατά το βόρειον των Πρασιών και μικρόν από του βορείου του λιμένος Πανόρμου, κατά την δεξιάν όχθην του ποταμού Ερασίνου, απέναντι του Βραυρώνος (4 = Στραβ. β. θ. σ. 399). Η εξ Αθηνών εις Στειρίαν άγουσα οδός εκαλείτο Στειριακή όδός (5 = Πλατ. Ίππαρχ. σ. 229), κατά το μέσον δε αυτής ην ο δήμος Κυρτιάδαι• η πόλις ή κώμη Στειρία διέπρεψε, φαίνεται, το πάλαι, διότι μνημονεύεται συχνάκις υπό των αρχαίων, και πολλοί άνδρες περίβλεπτοι εις την Ιστορίαν της Αττικής εγεννήθησαν εν αυτή, ως ο Πολέμων (1 = Λουκιαν. Διαλογ.), ο Θηραμένης (2 = Θηραμένης, Αριστοτ. σχόλ. Ραυ.), ο θρασύβουλος (3 = Διοδ. Σικ. β. 14.) και ο Ηγήσανδρος (4 = Αισχίν. λογ. εις Τίμαρχ.). — Ο Πετεώς υιός του Ορνέως και έγγονος του Ερεχθέως, πατήρ δε του μετά του Αγαμέμνονος συστρατεύσαντος κατά της Τρωάδος Μενεσθέως (5 = Παυσ. Κορ. κ. 25) εκβληθείς των Αθηνών υπό του Αιγέως, αφίκετο εις Φωκίδα. Ηκολούθησαν δε αυτώ και πολλοί εκ του δήμου των Στιρίων, και κτίσαντες πόλιν, ωνόμασαν αυτήν Στίριν (6 = Παυσ. Φωκ. κ. 35.). Οι δημόται Στειριείς ή Στιριείς". [...] Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, "Τα Ελληνικά, ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος. Συνταχθείσα υπό Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, εις τρεις τόμους. Ων ο Α' διαλαμβάνει την Στερεάν, Ανατολικήν και Δυτικήν Ελλάδα, ο Β' την Πελοπόννησον και ο Γ' τας νήσους τας τε ελευθέρας και μη, και τον πίνακα, και εκδοθείσα υπό Κωνσταντίνου Αντωνιάδου."... τόμοι 1-3, Εκ του τυπογραφείου Κ. Αντωνιάδου. Εν Αθήναις 1853-1854, Ta Hellenkika: etoi perigraphe, geographike, historike, archaiologike, kai statistike tes archaias kai neas Hellados, Iakobos R. Rankabes, Ek tou typ. K. Antoniadou, 1853, Τόμος 1, σελ. 261: [...] "Μετά μίαν ώραν, ώς έγγιστα, από των ερειπίων τών Πρασιών προς το βόρειον και είκοσι λεπτά από του μετοχίου Βραόνας προς το νότιον εύρεν ο Γκελλ ερείπια πόλεως ικανής εκτάσεως ά εξέλαβεν ως τα του Βραυρώνος (7 = Γκελλ, Οδολογ. Ελλ. σ. 77.)• αλλ' ο Δοδουέλλ θεωρεί τα λείψανα ταύτα των αρχαίων τειχών και οικοδομών μετά μείζονος πιβανότητος, ως τα της Στειρίας (8 = Κρουσ. Τ. 2, κ. 6, σ. 257)". [...] Στράβων, «Γεωγραφικά», Θ', 1.22: [...] "Κάμψαντι δὲ τὴν κατὰ τὸ Σούνιον ἄκραν ἀξιόλογος δῆμος Σούνιον, εἶτα Θόρικος, εἶτα Ποταμὸς δῆμος οὕτω καλούμενος, ἐξ οὗ οἱ ἄνδρες Ποτάμιοι, εἶτα Πρασιὰ Στειριὰ Βραυρών, ὅπου τὸ τῆς Βραυρωνίας Ἀρτέμιδος ἱερόν, [Ἁλαὶ Ἀραφη]νίδες, ὅπου τὸ τῆς Ταυροπόλου, Μυρρινοῦς Προβάλινθος Μαραθών". [...] John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 129. Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 55-56: [...] "Στειρία και Στείρις, Στειριεύς ο δημότης• ο δήμος ούτος ην όμορος των άνωθεν δύο δήμων Πρασιών και Ποταμών• έσωσε δε το όνομα μέχρι της αφίξεως των Αλβανών εις την Αττικήν, καλούμενος Στείρις, Επειδή δε δια του τόπου αυτού διέρχεται χείμαρρος, ον περ η συνηθεια κοινώς λαλεί ρεύμα, όπερ αλβανιστί λέγεται προύε και προ, επρόσθεσαν οι Αλβανοί εις την στείριν το προ, προφέροντες προστείρι δια να δηλώσωσι τον χείμαρον της Στείρεως• και τούτου ένεκα καλείται την σήμερον Προστείρι. Ο δήμος ούτος ανέδειξε το πάλαι άνδρας διάσημους και πολιτικούς και φιλοσόφους. Η οδός της Στειρίας έφερεν απ' εύθείας δια του Σφηττού εις Αθήνας Στειρία καλουμένη.". [...] Στειρ, Στιρ και Στηρ Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Στείρια, δήμος Αττικός [της] Πανδιονίδος φυλής, θηλυκώς και ουδετέρως. ο δημότης Στειριεύς Στειριέως και κατά συναίρεσιν Στειριώς. το κτητικόν Στειριακός, το τοπικόν Στειριάθεν, Στειριάδε, Στειριοί". [...], σελ. 259. Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Στειρία, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Στειριεύς, και Επιρρ. Στειριάθεν)". [...], σελ. 355. Παυσανίας, «Ελλάδος περιήγησις», Φωκικά, Λοκρών Οζόλων, X.35.8: [...] "ἐσβολὴ δὲ ἐκ Χαιρωνείας ἐς γῆν τὴν Φωκίδα οὐ μόνον ἡ εὐθεῖά ἐστιν ἐς Δελφοὺς ἡ διά τε Πανοπέως καὶ παρὰ τὴν Δαυλίδα καὶ ὁδὸν τὴν Σχιστήν: φέρει δὲ ἐκ Χαιρωνείας καὶ ἑτέρα τραχεῖά τε ὁδὸς καὶ ὀρεινὴ τὰ πλέονα ἐς πόλιν Φωκέων Στῖριν: μῆκος δὲ εἴκοσι στάδιοι τῆς ὁδοῦ καὶ ἑκατόν. οἱ δὲ ἐνταῦθά φασιν οὐ Φωκεῖς, Ἀθηναῖοι δὲ εἶναι τὰ ἄνωθεν, καὶ ἐκ τῆς Ἀττικῆς ὁμοῦ Πετεῷ τῷ Ὀρνέως ἀφικέσθαι διωχθέντι ὑπὸ Αἰγέως ἐξ Ἀθηνῶν: ὅτι δὲ τῷ Πετεῷ τὸ πολὺ ἐκ τοῦ δήμου τοῦ Στιρέων ἠκολούθησεν, ἐπὶ τούτῳ κληθῆναι τὴν πόλιν Στῖριν". [...] Δημότες της Στειρίας Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): STEIRIEUS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project
Πρωτογενείς πηγές
Δευτερογενείς πηγές
- Steiria, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
- Ουίλλιαμ Σμιθ,
Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα:
(Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Attica - 90 (Steiria)». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray. Attica - 90 (Steiria)
- John S. Traill:: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
- John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 129.
- Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630
- Ιστορία του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας Αττικής, από την ιστοσελίδα: www.markopoulo.gr του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας.
- «Steiria». www.ancientworlds.net (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Αυγούστου 2014.[νεκρός σύνδεσμος]
- Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας Αττικής, από την ιστοσελίδα: www.markopoulo.gr του Δήμου Μαρκόπουλου Μεσογαίας.
- Traill, J. «Places: 580110 (Steiria)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 2017.
- Steiria, W Porto Raphti, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
- Steiria στην ιστοσελίδα: ASCSA Digital Collections και https://web.archive.org/web/20170422162836/http://www.ascsa.edu.gr/ της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.
_Attica_Demos_II-el.svg)
