Περιδοτίτης
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Περιδοτίτης (Peridotite) είναι ένα πυριγενές πέτρωμα που αποτελείται κυρίως από κρυσταλλικούς κόκκους του ορυκτού ολιβίνου, χωρίς ή και μαζί με άλλα ορυκτά (συνήθως πυρόξενους),[lower-greek 1] καθώς και λίγους ή καθόλου αστρίους. Ο περιδοτίτης είναι υπερβασικό πέτρωμα και περιέχει περισσότερο από 40% ολιβίνη. Έχει συνήθως χονδρόκοκκη υφή, και χρώμα από ανοικτό πράσινο έως βαθυπράσινο. Το πέτρωμα οφείλει το όνομά του στα περίδοτα, τους κρυστάλλους ολιβίνη, που κυρίως περιέχει.
Ο περιδοτίτης συνήθως μεταβάλλεται εξ ολοκλήρου ή εν μέρει σε Σερπεντινίτη (serpentinite).[lower-greek 2] Ο σερπεντινίτης που προκύπτει από τη σερπεντινίωση (ενυδάτωση και µεταµορφισμός) του περιδοτίτη είναι μεταμορφωμένο πέτρωμα.[1] Είναι δυνατόν επίσης, κατά τη μετατροπή των περιδοτιτών να σχηματιστεί Λιστβαινίτης ή λιστβανίτης (listwanite ή listvenite).[lower-greek 3][2]
Ανάλογα με την ορυκτολογική του σύσταση ο περιδοτίτης διακρίνεται σε:[lower-greek 4]
- Δουνίτης (Dunite): αποτελείται 90% και άνω από ολιβίνη.
- Χαρτζβουργίτης (ή χαρτσβουργίτης, Harzburgite): αποτελείται από ολιβίνη (40-90%) και ορθοπυρόξενο (5-60%).
- Βερλίτης (Wehrlite): αποτελείται από ολιβίνη (40-90%) και κλινοπυρόξενο (5-60%).
- Λερζόλιθος (Lherzolite): αποτελείται από ολιβίνη (40% και άνω) και, σε ίση περίπου αναλογία από ορθοπυρόξενο και κλινοπυρόξενο (συνήθως σε μεγαλύτερη ποσότητα ο κλινοπυρόξενος).
- Κιμπερλίτης (Kimberlite): αποτελείται από ολιβίνη μαζί με σημαντικές ποσότητες άλλων ορυκτών, όπως φλογοπίτης (phlogopite), πυρόξενοι, σερπεντίνης, γρανάτης, σπινέλλιος και χρωμίτης. Ο κιμπερλίτης μερικές φορές περιέχει διαμάντια.
Ο περιδοτίτης βρίσκεται σε διάφορα τμήματα του μανδύα της Γης και η χημική του σύσταση ποικίλλει ανάλογα με το γεωτεκτονικό περιβάλλον. Ενδεικτικά, σε βάθος μεταξύ 410 και 660 χιλιόμετρα (μεταβατική ζώνη), θεωρείται πως οι Πυρόξενοι και ο Γρανάτης σχηματίζουν τον Γρανάτη-Ματζορίτη (Majorite), ενώ ο Ολιβίνης (ολιβίνης υψηλής πίεσης),[3] σε συνθήκες αυξανόμενης πίεσης λόγω του βάθους, μετατρέπεται σε Γουωντσληγίτη (Wadsleyite)[4] και Ρινγκουντίτη (Ringwoodite).[5] Στον κατώτερο μανδύα, η χημική-ορυκτολογική σύσταση αλλάζει και περιλαμβάνει Περοβσκίτη και Σιδηροπερίκλαστο (Ferropericlase).[lower-greek 5]
Μέσα στα πετρώματα της οικογένειας των περιδοτιτών βρίσκονται πολλά σημαντικά ορυκτά, όπως ο Χρωμίτης (ή χρωμιούχος σπινέλλιος), ο Λευκόλιθος, ο Αμίαντος, ο Τάλκης, ο Μαγνησίτης και ο Αραγωνίτης. Ανάλογα με τον τρόπο και τις συνθήκες δημιουργίας τους (όπως θερμοκρασία, πίεση και ενυδάτωση), μπορεί να περιέχονται σε μικρές ποσότητες και άλλα ορυκτά, όπως Γρανάτης, Πλαγιόκλαστα (άστριοι), Αμφίβολοι και Φλογοπίτης (Phlogopite, ποικιλία του μαρμαρυγία). Σε περιβάλλοντα πλούσια σε διοξείδιο του άνθρακα, μπορεί να σχηματιστεί Γραφίτης ή Διαμάντι.