Ο Λόρενς της Αραβίας (αγγλ.: Laurence of Arabia) είναι Αμερικανική επική-ιστορική-βιογραφική κινηματογραφική ταινία, του 1962 σε σκηνοθεσία Ντέιβιντ Λην και σενάριο Ρόμπερτ Μπολτ και Μάικλ Γουίλσον σε παραγωγή του Σαμ Σπίγκελ. Πρωταγωνιστούν οι Πήτερ Ο' Τουλ, Ομάρ Σαρίφ, Άλεκ Γκίννες, Άντονι Κουίν, Τζακ Χώκινς, Χοσέ Φερρέρ, Κλοντ Ρέινς και Άντονι Κουέιλ. Η ταινία συνδυάζει την περιπέτεια, την ιστορία και τη μελέτη των χαρακτήρων.
Το 1991 η ταινία χαρακτηρίστηκε από την Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ως «πολιτιστικά, αισθητικά και ιστορικά σημαντική» και επιλέχθηκε να ενταχθεί στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.[4]
Η υπόθεση της ταινίας επικεντρώνεται στην βιογραφία του Τόμας Έντουαρντ Λώρενς, ενός αξιωματικού του βρετανικού στρατού, ο οποίος κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ανέλαβε αποστολή να κατασκοπεύσει τον άτακτο στρατό των διαφόρων αραβικών φυλών στη Σαουδική Αραβία, αλλά γοητεύθηκε από το πνεύμα της ερήμου, ένωσε αντιμαχόμενες αραβικές φατρίες σε τακτικό στρατό και τις οδήγησε σε νικηφόρες μάχες εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η αφήγηση ξεκινάει από τον θάνατό του κοντά στο Λονδίνο και με φλας-μπακ καταγράφει την περιπετειώδη και θεαματική ζωή του στα πεδία της μάχης, τη στενή του φιλία με τον Σερίφ Αλί, τη σύλληψη και τον βασανισμό του από τους Τούρκους.
Πλοκή
1935. Ένας άνδρας με μοτοσυκλέτα κατηφορίζει με ταχύτητα έναν αγγλικό επαρχιακό δρόμο. Ξαφνικά, βρίσκεται μπροστά σε μερικούς ποδηλάτες που προχωρούν προς την αντίθετη κατεύθυνση, όπου προσπαθώντας να τους αποφύγει, βγαίνει από το δρόμο και η πτώση του αποδεικνύεται μοιραία χάνοντας την ζωή του. Ένα πλήθος που αποτελείται από σημαντικές στρατιωτικές, πολιτικές και δημοσιογραφικές προσωπικότητες, μαζί με απλούς ανθρώπους, συμμετέχει στην κηδεία του στον καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο. Ο άνθρωπος που έχασε τη ζωή του στο ατύχημα είναι ο Τόμας Έντουαρντ Λόρενς και ένας νεαρός δημοσιογράφος ρωτά τους παρόντες πληροφορίες σχετικά με αυτόν. Όλοι όσοι ερωτήθηκαν συμφωνούν για την εξαιρετική φύση του χαρακτήρα, αλλά κανείς δεν είναι ανισόρροπος όσο αυτός.
Η ιστορία ξεκινάει είκοσι χρόνια πίσω, στο Κάιρο της Αιγύπτου, όπου, κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ο υπολοχαγός Λόρενς κατέχει τη θέση του χαρτογράφου και του ανταποκριτή στο γενικό επιτελείο του στρατηγού Άρτσιμπαλντ Μάρεϊ, επικεφαλής του Αραβικού Γραφείου. Ο Λόρενς ενδιαφέρεται για τις κινήσεις των αραβικών φυλών, τόσο που αναφέρει στο περιοδικό Army την απόπειρα επίθεσης τους στην φρουρά των Τούρκων στη Μεδίνα, η οποία πέρασε σχεδόν απαρατήρητη από τη βρετανική διοίκηση. Είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στην Αρχαιολογία και ως εκ τούτου έχει ισχυρό ανθρωπιστικό υπόβαθρο, γνωρίζει την αραβική και ισλαμική κουλτούρα, τόσο πολύ που πιστεύει ότι οι φυλές, αν κατευθυνθούν προς έναν κοινό στόχο, μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμο σύμμαχο στον πόλεμο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η ευκαιρία φτάνει τη στιγμή που, μετά από αίτημα του κυρίου Ντράιντεν, πολιτικού και διπλωματικού συμβούλου, ο Λόρενς καλείται από τον στρατηγό Μάρεϊ ο οποίος, με κάποιο σκεπτικισμό, του αναθέτει το καθήκον να φτάσει στον συνταγματάρχη Χάρι Μπράιτον, ο οποίος σύμβουλος του Άραβα Εμίρη Φαϊσάλ, για να κατανοήσει και να αξιολογήσει τις προθέσεις του σχετικά με τον ρόλο των Αράβων στον πόλεμο και στο πολιτικό πλαίσιο που θα μπορούσε να προκύψει στο μέλλον. Ο Ντράιντεν, όπως και ο Λόρενς, έχει λάβει τις ίδιες εντυπώσεις από την απόπειρα επίθεσης τους στη Μεδίνα και σκοπεύει να ανακαλύψει εάν και πώς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον των Τούρκων.
Ο Λόρενς αναλαμβάνει να κάνει το ταξίδι μέσα από την έρημο, συνοδευόμενος από έναν Βεδουίνο που λειτουργεί ως οδηγός και μαζί διασχίζουν τα εδάφη των διαφόρων φυλών, που φαίνεται να ζουν ακόμα σύμφωνα με τα αιωνόβια έθιμά τους. Κατά τη διάρκεια της διέλευσης γίνονται φίλοι, αλλά κατά τη διάρκεια μιας στάσης σε ένα πηγάδι, ο Βεδουίνος σκοτώνεται από τον Σαρίφ Αλί ιμπν αλ-Χαρίς, επειδή πήρε νερό χωρίς άδεια από ένα πηγάδι που ανήκε στη φυλή του. Η σκληρή αντιπαράθεση απόψεων που ακολουθεί μεταξύ του Λόρενς και του Αλί κάνει τον υπολοχαγό να καταλάβει πόσο ζωντανά είναι τα έθιμα και οι τριβές των φυλών στην Αραβία και τον παρακινεί να συνεχίσει μόνος του. Για καλή του τύχη, το στρατόπεδο του Φαϊσάλ είναι πλέον κοντά.
Το ίδιο βράδυ ο Άλι ενώνεται με τον Λόρενς, τον Βρετανό συνταγματάρχη Μπράιτον και τον Εμίρη Φαϊσάλ στη σκηνή τους και όλοι παρουσιάζουν τις εκτιμήσεις τους για τις δυνατότητες των Αράβων να διεξάγουν πόλεμο εναντίον ενός σύγχρονου στρατού: ο συνταγματάρχης επιμένει να υποχωρήσει ο αραβικός στρατός στο Γιανμπού, προστατευμένος από τις Τουρκικές εισβολές, ενώ ο Λόρενς προτείνει τη δημιουργία κινητών μονάδων που μπορούν να χτυπήσουν γρήγορα στην έρημο, χρησιμοποιώντας τις τακτικές που γνώριζαν πάντα οι Βεδουίνοι, καθιστώντας δυνατή την κατάκτηση της Δαμασκού, την αρχαία πρωτεύουσα των Ομαγιάδων, ένα υποβλητικό θέμα για έναν απόγονο του Μωάμεθ όπως ο Εμίρης. Ο Φαϊσάλ εντυπωσιάζεται ευνοϊκά τόσο από τα λόγια του νεαρού αξιωματικού όσο και από την ανοιχτά φιλοαραβική στάση του, καθώς και από τη γνώση του Κορανίου, αλλά δέχεται με σύνεση τη συμβουλή του συνταγματάρχη.
Μετά από μια σύντομη μοναχική υποχώρηση στην έρημο, ο Λόρενς καταλαβαίνει ότι είναι απαραίτητο να καταλάβει την Άκαμπα, το τουρκικό παράκτιο οχυρό, απόρθητο από τη θάλασσα λόγω των πυροβόλων του των 305 χλστ. που τοποθετήθηκαν στην άμυνά του. Ωστόσο, βρίσκονται σε σταθερές θέσεις, δεν ρυθμίζονται για να αποκρούσουν επίθεση από την ενδοχώρα. Κοινοποιεί το σχέδιό του στον Άλι, αλλά εκείνος ξέρει καλά ότι για να την φτάσει από την ξηρά ο μόνος δρόμος είναι η έρημος Νεφούντ και του επισημαίνει ότι το εγχείρημα θα ήταν σε κάθε περίπτωση αδύνατο με τους μόνους 50 άντρες που ο πρίγκιπας Φαϊσάλ είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει στον υπολοχαγό. Αυτό, ωστόσο, δεν αποθαρρύνει τον Λόρενς, ο οποίος είναι πρόθυμος να ρισκάρει βασιζόμενος στο γεγονός ότι, πέρα από την έρημο, βρίσκεται η επικράτεια των Χάουατ, μιας φυλής που συχνά καταφεύγει σε επιδρομές για να επιβιώσει, που αποτελείται από πολεμιστές μεγάλης αξίας, που σίγουρα θα ενωθούν μαζί τους για την κατάκτηση της πόλης.
Η διάσχιση της Νεφούντ, μετά από μεγάλες δυσκολίες, είναι επιτυχής και ο Λόρενς, που έχει γίνει μύθος στα μάτια των συντρόφων του, με το όνομα Ελ Όρενς, βρίσκει τον ιδανικό μαχητή στον Αουντά Αμπού Ταγί, αρχηγό των Χάουατ, και η Άκαμπα κατακτάται με μια αιφνιδιαστική επίθεση από το έδαφος.
Για να φέρει την είδηση της κατάκτησης της Άκαμπα στην προσοχή της βρετανικής διοίκησης στο Κάιρο, ο Λόρενς επιστρέφει γρήγορα στην αιγυπτιακή πρωτεύουσα, διασχίζοντας την έρημο του Σινά, προκειμένου να δώσει χρόνο στους ανωτέρους του να μελετήσουν μια νέα στρατηγική και να πληρώσουν στον Αουντά την ανταμοιβή που του είχαν υποσχεθεί για την κατάκτηση της Άκαμπα. Όταν, εξαντλημένος και πλέον χωρίς δύναμη, ο Λόρενς φτάνει μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, στο Βρετανικό Στρατηγείο γίνεται δεκτός από τον νέο διοικητή του Αραβικού Γραφείου, τον Στρατηγό Άλενμπι, ο οποίος ενθουσιάζεται με το εγχείρημά του, τον προάγει στο βαθμό του ταγματάρχη και συμφωνεί να του παράσχει όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό για να σχηματίσει έναν αραβικό στρατό που θα υποστηρίξει τις αγγλικές δυνάμεις στον πόλεμο για την κατάκτηση της Παλαιστίνης. Εν αγνοία του Λόρενς, ωστόσο, ο στρατηγός γνωρίζει ότι η κυβέρνηση του Λονδίνου έχει ήδη αποφασίσει ότι οι τουρκικές κτήσεις θα γίνουν βρετανικό προτεκτοράτο.
Πίσω ανάμεσα στους Άραβες, ο Λόρενς, πλέον χαρισματική φιγούρα, αναλαμβάνει τον αγώνα με τις μεθόδους που είχε προηγουμένως προτείνει στον Εμίρη, αποδεικνύοντας ότι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός στην επίθεση στον σιδηρόδρομο που κατασκεύασε η Γερμανία, ο οποίος συνδέει τη Μεδίνα με τη Δαμασκό, θεμελιώδη αξία για τη μεταφορά τουρκικών προμηθειών. Ο Λόρενς κερδίζεται όλο και περισσότερο από το αραβικό πνεύμα της ανεξαρτησίας και τη γοητεία αυτής της χώρας. Οι αραβικές φυλές είναι σταθερά ενωμένες μαζί του στο όνομα του εμίρη Φαϊσάλ και αγωνίζονται όλο και πιο επίμονα για την ανεξαρτησία τους, τόσο πολύ που τα κατορθώματά του τραβούν την προσοχή του παγκόσμιου Τύπου, γοητευμένου από την ιδέα ενός ρομαντικού ήρωα που οδηγεί έναν λαό που ανασταίνεται. Από αυτή τη στιγμή τον Λόρενς ακολουθεί ο Αμερικανός δημοσιογράφος της Chicago Tribune Τζάκσον Μπέντλεϊ, ο οποίος αναζητά έναν υποβλητικό χαρακτήρα, ικανό να πείσει τις Ηνωμένες Πολιτείες, μέχρι στιγμής ουδέτερες, να μπούνε στον πόλεμο.
Οι ενέργειες συνεχίζονται με επιτυχία, αλλά ο στρατός αρχίζει σιγά σιγά να διαλύεται καθώς οι φυλές, έχοντας τελειώσει την «κυνηγετική περίοδο», επιστρέφουν η μία μετά την άλλη στα χειμερινά τους στρατόπεδα. Ο Λόρενς, που έμεινε με περίπου είκοσι άντρες, κατευθύνεται προς την πόλη Ντάρα, ακόμα κι αν οι λίγοι εναπομείναντες είναι δύσπιστοι για την πιθανότητα να την κατακτήσουν. Μαζί με τη συντροφιά του Αλί, ο Λόρενς πηγαίνει εκεί με σκοπό να προκαλέσει εξέγερση μεταξύ των κατοίκων, αλλά τον σταματά μια περίπολος Τούρκων στρατιωτών και τον οδηγούν στην τοπική διοίκηση. Δεν αναγνωρίζεται αλλά, προσπαθώντας να επαναστατήσει ενάντια στη σεξουαλική παρενόχληση του διοικητή, πρώτα μαστιγώνεται και στη συνέχεια υποβάλλεται σε βιασμό. Απελευθερωμένος κατά τη διάρκεια της νύχτας, ο Λόρενς είναι τώρα ένας συντετριμμένος και ταπεινωμένος άνδρας και εγκαταλείπει τον Άλι και τους οπαδούς του για να επιστρέψουν στο Κάιρο, ελπίζοντας να λάβει άλλη μια αποστολή, μακριά από την προσοχή των ανωτέρων του και της κοινής γνώμης.
Στην Αίγυπτο, ο Λόρενς μαθαίνει ότι η βρετανική και η γαλλική κυβέρνηση συνήψαν τη Συμφωνία Σάικς-Πικό για να διαιρέσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία και ότι η Αραβία περιλαμβάνεται σε αυτή τη συμφωνία. Περιφρονημένος από αυτές τις αποκαλύψεις και ακόμα σοκαρισμένος από αυτό που του συνέβη κατά τη σύντομη φυλάκισή του, ζητά να μετατεθεί, αλλά ο στρατηγός Άλενμπι, αφού τον πείθει να μιλήσει για αυτό που του συνέβη, του ζητά να μείνει γιατί η επίθεση αναμένεται σύντομα εναντίον της Δαμασκού. Ένας αραβικός στρατός που κρατά τους Τούρκους δεσμευμένους είναι απολύτως απαραίτητος για την επιτυχία του σχεδίου, τόσο πολύ που είναι πρόθυμος να παράσχει στον Λόρενς οποιοδήποτε χρηματικό ποσό χρειάζεται για να συγκεντρώσει όλες τις φυλές για να εκτελέσει το εγχείρημα.
Ο Λόρενς, έχοντας επιστρέψει ανάμεσα στους Άραβες, πετυχαίνει στην προσπάθειά του να τους συγκεντρώσει, υποσχόμενος τη Δαμασκό, αλλά η στάση του είναι τώρα διαφορετική: δημιουργεί έναν προσωπικό στρατό, που αποτελείται από παράνομους και δολοφόνους, προκαλώντας την αμηχανία του Αλί και των άλλων ηγετών. Η επίθεσή του είναι τόσο βάναυση όσο και γρήγορη, τόσο που προκαλεί ανησυχία στη βρετανική διοίκηση ότι ο αραβικός στρατός μπορεί να φτάσει στη Δαμασκό πριν από τον αγγλικό στρατό. Ο στρατηγός Άλενμπι, για να προσπαθήσει να τον επιβραδύνει, του παρέχει πληροφορίες για μια τουρκική ταξιαρχία που υποχωρεί και, παρά τις εκκλήσεις του Αλί να συνεχίσει προς τη Δαμασκό, ο Λόρενς επιτίθεται στα τουρκικά στρατεύματα, χωρίς να τα αιχμαλωτίσει. Παρά την καθυστέρηση, εξακολουθεί να καταφέρνει να φτάσει πρώτος στη Δαμασκό.
Ο Άλενμπι και ο Ντράιντεν φτάνουν στην πόλη μετά από λίγες μέρες, όπου στο μεταξύ ο Λόρενς, μαζί με τους αρχηγούς των φυλών, έχει δημιουργήσει ένα Αραβικό Συμβούλιο για να κυβερνήσει στο όνομα του Φαϊσάλ, αναμένοντας τη στέψη του. Ωστόσο, η πολιτική είναι κάτι άγνωστο στους Βεδουίνους και τα παλιά μίση των φυλών, που δεν καταπνίγονται, κυριαρχούν, τόσο που, μη μπορώντας να διαχειριστούν μια πόλη στο χάος μετά το τέλος της μάχης, την εγκαταλείπουν, ρίχνοντας τον Λόρενς σε απόγνωση.
Το τελειωτικό χτύπημα έρχεται στη συνάντηση του Άλενμπι, του Ντράιντεν και του εμίρη Φαϊσάλ, ο οποίος φτάνει στο μεταξύ. Η δράση του Λόρενς, που προήχθη στον βαθμό του αντισυνταγματάρχη, θυσιάζεται στην πολιτική και ο ίδιος εγκαταλείπεται από τον Εμίρη, ο οποίος υποπτεύεται την διπροσωπία απέναντί του και την ευθυγράμμιση με τις βρετανικές προθέσεις. Ο Φαϊσάλ φαίνεται να τον θεωρεί άβολο συνεργάτη για μελλοντικές διαπραγματεύσεις, προκαλώντας την αντίδραση του συνταγματάρχη Μπράιτον. Έχοντας εγκαταλείψει τη συνάντηση, προσπαθεί να φτάσει στον Λόρενς, αλλά αυτός έχει ήδη απομακρυνθεί και, ακολουθώντας τον δρόμο που είχε δει να κατευθύνεται προς τη νίκη, με ένα κενό βλέμμα παρατηρεί την έρημο για τελευταία φορά.
Υποδοχή
Κριτικές
Ο Μπόσλεϊ Κράουδερ των New York Times χαρακτήρισε την ταινία «αχανή, που προκαλεί δέος, όμορφη με διαρκώς μεταβαλλόμενες αποχρώσεις, εξαντλητική και άγονη ανθρωπότητα». Έγραψε περαιτέρω ότι ο χαρακτήρας του Λόρενς χάθηκε μέσα στο θέαμα, καθώς «μειώνει μια θρυλική φιγούρα σε συμβατικό μέγεθος ταινίας-ήρωα ανάμεσα σε υπέροχα και εξωτικά σκηνικά, αλλά με πολλά συμβατικά κλισέ ταινιών δράσης». [5] Ομοίως, το περιοδικό Variety έγραψε ότι η ταινία ήταν «μια σαρωτική δουλειά παραγωγής, σκηνοθεσίας και κινηματογράφησης. Αυθεντικές τοποθεσίες στην έρημο, ένα αστρικό καστ και ένα ενδιαφέρον θέμα συνδυάζονται για να το βάλουν στο πρωτάθλημα των υπερπαραγωγών». Ωστόσο, αργότερα σημείωσε ότι το σενάριο του Μπολτ «δεν λέει στο κοινό τίποτα καινούργιο για τον Λόρενς της Αραβίας ούτε προσφέρει άποψη ή θεωρία για τον χαρακτήρα αυτού του ανθρώπου ή το κίνητρο για τις πράξεις του». [6] Μια κριτική στο Newsweek επαίνεσε την ταινία ως «μια αξιοθαύμαστα σοβαρή ταινία... Το μέγεθος, το εύρος, η φανταστική κλίμακα της προσωπικότητάς του και το επίτευγμά του είναι θριαμβευτικά εκεί». Επαίνεσε επίσης το καστ της ταινίας ως «όλοι τόσο καλά όσο θα έπρεπε να είναι. Και ο Πίτερ Ο' Τουλ δεν είναι μόνο καλός, έχει ένα τρομακτικό βλέμμα που μοιάζει με τον πραγματικό Λόρενς. [7]
Ο Λόρενς της Αραβίας είναι αυτή τη στιγμή μία από τις ταινίες με την υψηλότερη βαθμολογία στο Metacritic όπου κατέχει μια τέλεια βαθμολογία 100 στα 100 με βάση οκτώ κριτικές. [8] Έχει βαθμολογία έγκρισης 94% στο Rotten Tomatoes με βάση 133 κριτικές, με μέση βαθμολογία 9,30/10. Η κριτική συναίνεσή του αναφέρει: «Το έπος όλων των επών, ο Λόρενς της Αραβίας εδραιώνει τη θέση του σκηνοθέτη Ντέιβιντ Λιν στο πάνθεον παραγωγής ταινιών με σχεδόν τέσσερις ώρες μεγάλης εμβέλειας, λαμπρές ερμηνείες και όμορφη κινηματογράφηση». [9]
Τον Μάρτιο του 2024, ο Ρόμπι Κόλιν της βρετανικής εφημερίδας The Telegraph κατέταξε τον Λόρενς της Αραβίας ως τη μεγαλύτερη βιογραφική ταινία όλων των εποχών. [10] Ο Ιάπωνας σκηνοθέτης Ακίρα Κουροσάβα ανέφερε αυτή την ταινία ως μία από τις 100 αγαπημένες του ταινίες.[11]
Βραβεία & υποψηφιότητες
Η ταινία προβλήθηκε αρχικά το 1962 και απέσπασε διθυραμβικές κριτικές, ενώ βραβεύθηκε με επτά Όσκαρ, μεταξύ των οποίων καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας (Ντέηβιντ Λην). Με τον Λώρενς της Αραβίας ο Ντέηβιντ Λην επανέλαβε το θρίαμβο (εμπορικό και καλλιτεχνικό) της Γέφυρας του Ποταμού Κβάι. Εκπληκτικές είναι οι ερμηνείες του πρωτοεμφανιζόμενου Πήτερ Ο' Τουλ αλλά και των αστέρων της εποχής Άλεκ Γκίννες, Άντονυ Κουίν, Ομάρ Σαρίφ και Χοσέ Φερρέρ. Ο Πήτερ Ο' Τουλ καθιερώθηκε με τον ρόλο του Λώρενς ενσαρκώνοντας με απόλυτη επιτυχία τη μυστηριώδη αυτή φυσιογνωμία που έδρασε κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο Κάιρο[12].
Γυρίσματα
Τα γυρίσματα έγιναν στο Μαρόκο, στην Ισπανία, στην Αγγλία και στις ΗΠΑ.
Δείτε επίσης
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
