Μεταποσειδώνια ή υπερποσειδώνια[1] ονομάζονται τα ουράνια σώματα του Ηλιακού Συστήματος που βρίσκονται πέρα από την τροχιά του πλανήτη Ποσειδώνα. Χωρίζονται στα αντικείμενα της Ζώνης του Κάιπερ, τα Αντικείμενα Διασκορπισμένου Δίσκου και στο Νέφος του Όορτ.
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Το πρώτο αντικείμενο που ανακαλύφθηκε ήταν ο Πλούτωνας το 1930, ενώ το επόμενο ήταν ο 15760 Αλβιόν, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1992. Μεσολάβησε η ανακάλυψη του δορυφόρου του Πλούτωνα, Χάροντα, το 1978. Έως τώρα έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 1000 αντικείμενα με διαφορετικά μεγέθη, τροχιές και σύσταση. Τα μεταποσειδώνια σώματα έχουν συντονισθεί βαρυτικά με τον πλανήτη Ποσειδώνα, που τα επηρεάζει σημαντικά με τη βαρύτητά του. Τα μεταποσειδώνια σώματα παραμένουν στις συντονισμένες τροχιές διότι είναι ευσταθείς τροχιές και έτσι δεν επηρεάζονται πολύ για να αλλάξουν τροχιά. Οι πλέον ευσταθείς συντονισμοί είναι 1/2, 2/3 (Πλούτων) και 2/5. Το μεγαλύτερο μεταποσειδώνιο αντικείμενο είναι ο Πλούτωνας με διάμετρο 2.376 χιλιόμετρα.
Τα μεγαλύτερα μεταποσειδώνια αντικείμενα είναι: ο Πλούτωνας, η Έρις, η Χαουμέια, ο Μακεμάκε, ο Γκόνγκονγκ, ο Κουάοαρ, ο Όρκος, η Σέντνα, το 2002 MS4 και η Σαλάσια. Ο Πλούτωνας, η Χαουμέια, ο Μακεμάκε και η Έρις είναι πλανήτες νάνοι.
Ανακάλυψη του Πλούτωνα
Η τροχιά καθενός από τους πλανήτες επηρεάζεται ελαφρώς από τις βαρυτικές επιδράσεις των άλλων πλανητών. Οι αποκλίσεις στις αρχές του 1900 μεταξύ των παρατηρούμενων και αναμενόμενων τροχιών του Ουρανού και του Ποσειδώνα υποδήλωναν ότι υπήρχαν ένας ή περισσότεροι επιπλέον πλανήτες πέρα από τον Ποσειδώνα. Η αναζήτηση αυτών οδήγησε στην ανακάλυψη του Πλούτωνα τον Φεβρουάριο του 1930, ο οποίος ήταν πολύ μικρός για να εξηγήσει τις αποκλίσεις. Αναθεωρημένες εκτιμήσεις της μάζας του Ποσειδώνα από το πέρασμα του Βόγιατζερ 2 το 1989 έδειξαν ότι το πρόβλημα ήταν ψευδές.[2] Ο Πλούτωνας ήταν ευκολότερο να βρεθεί επειδή έχει το υψηλότερο φαινόμενο μέγεθος από όλα τα γνωστά μεταποσειδώνια αντικείμενα. Έχει επίσης χαμηλότερη κλίση προς την εκλειπτική από τα περισσότερα άλλα μεγάλα μεταποσειδώνια αντικείμενα.
Μεταγενέστερες ανακαλύψεις
Μετά την ανακάλυψη του Πλούτωνα, ο Αμερικανός αστρονόμος Κλάιντ Τόμπω συνέχισε να ψάχνει για μερικά χρόνια για παρόμοια αντικείμενα, αλλά δεν βρήκε κανένα. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, κανείς δεν έψαξε για άλλα μεταποσειδώνια αντικείμενα, καθώς πιστεύεται γενικά ότι ο Πλούτωνας, που μέχρι τον Αύγουστο του 2006 ήταν ταξινομημένος ως πλανήτης, ήταν το μόνο σημαντικό αντικείμενο πέρα από τον Ποσειδώνα. Μόνο μετά την ανακάλυψη ενός δεύτερου μεταποσειδώνιου αντικειμένου του 15760 Αλβιόν το 1992, άρχισαν συστηματικές αναζητήσεις για περαιτέρω τέτοια αντικείμενα. Μια ευρεία λωρίδα του ουρανού γύρω από την εκλειπτική φωτογραφήθηκε και αξιολογήθηκε ψηφιακά για αργά κινούμενα αντικείμενα. Εκατοντάδες μεταποσειδώνια αντικείμενα βρέθηκαν, με διάμετρο στην περιοχή από 50 έως 2.500 χιλιόμετρα. Η Έρις, το πιο μαζικό μεταποσειδώνιο αντικείμενο, ανακαλύφθηκε το 2005, επανεξετάζοντας μια μακροχρόνια διαμάχη στην επιστημονική κοινότητα σχετικά με την ταξινόμηση των μεγάλων μεταποσειδώνιων αντικειμένων, και αν αντικείμενα όπως ο Πλούτωνας μπορούν να θεωρηθούν πλανήτες. Ο Πλούτωνας και η Έρις τελικά ταξινομήθηκαν ως πλανήτες νάνοι από τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση. Τον Δεκέμβριο του 2018, ανακοινώθηκε η ανακάλυψη του 2018 VG18, με το παρατσούκλι "Farout". Το Farout είναι το πιο μακρινό αντικείμενο του ηλιακού συστήματος που έχει παρατηρηθεί μέχρι στιγμής και απέχει περίπου 120 AU από τον ήλιο, πιθανότατα χρειάζονται περισσότερα από 1.000 χρόνια για να ολοκληρωθεί μια τροχιά.[3]
Ανάλογα με την απόσταση τους από τον Ήλιο και τις τροχιακές παραμέτρους τους, τα μεταποσειδώνια αντικείμενα ταξινομούνται σε δύο μεγάλες ομάδες: στα αντικείμενα της Ζώνης του Κάιπερ και τα αντικείμενα Διασκορπισμένου Δίσκου. Το διάγραμμα στα δεξιά δείχνει την κατανομή των γνωστών μεταποσειδώνιων αντικειμένων (έως 70 AU) σε σχέση με τις τροχιές των πλανητών και των κενταύρων για αναφορά. Διαφορετικές ομάδες παρουσιάζονται με διαφορετικά χρώματα. Αντικείμενα συντονισμού (συμπεριλαμβανομένων αντικειμένων της τροχιάς του Ποσειδώνα) απεικονίζονται με κόκκινο χρώμα, κλασικά αντικείμενα της ζώνης του Κάιπερ με μπλε χρώμα. Τα αντικείμενα Διασκορπισμένου Δίσκου εκτείνονται προς τα δεξιά, πολύ πέρα από το διάγραμμα, με γνωστά αντικείμενα σε μέσες αποστάσεις πέραν των 500 AU (90377 Σέντνα) και αφήλιο πέρα από 1.000 AU ((87269) 2000 OO67).
Ζώνη του Κάιπερ
Η ζώνη του Κάιπερ περιέχει αντικείμενα με μέση απόσταση από τον Ήλιο από 30 έως περίπου 55 AU, συνήθως με κοντινές κυκλικές τροχιές με μικρή κλίση από την εκλειπτική. Τα αντικείμενα της ζώνης του Κάιπερ ταξινομούνται περαιτέρω στα συντονισμένα μεταποσειδώνια αντικείμενα, τα οποία είναι κλειδωμένα σε τροχιακό συντονισμό με τον Ποσειδώνα, και τα κλασικά αντικείμενα της ζώνης του Κάιπερ, που ονομάζονται επίσης «cubewanos», που δεν έχουν τέτοιο συντονισμό, κινούνται σε σχεδόν κυκλικές τροχιές, μη επηρεασμένες από τον Ποσειδώνα. Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός συντονισμένων υποομάδων, με τη μεγαλύτερη να είναι οι twotinos (1: 2 resonance) και οι plutinos (2: 3 resonance), που πήραν το όνομά τους από το πιο εξέχον μέλος τους, τον Πλούτωνα. Τα μέλη της κλασικής ζώνης του Κάιπερ περιλαμβάνουν τους 15760 Αλβιόν, 50000 Κουάοαρ και Μακεμάκε.
Αντικείμενα Διασκορπισμένου Δίσκου
Ο διασκορπισμένος δίσκος περιέχει αντικείμενα μακρύτερα από τον Ήλιο, με πολύ εκκεντρικές και κεκλιμένες τροχιές. Αυτές οι τροχιές είναι μη συντονισμένες και δεν περνούν από τις πλανητικές τροχιές. Ένα τυπικό παράδειγμα είναι το πιο γνωστό μεταποσειδώνιο αντικείμενο, η Έρις. Με βάση την παράμετρο Τίσεραντ (Tisserand) σε σχέση με τον Ποσειδώνα (TN), τα αντικείμενα διασκορπισμένου δίσκου μπορούν περαιτέρω να χωριστούν σε «τυπικά» αντικείμενα διασκορπισμένου δίσκου (SDOs, Scattered-near) με TN μικρότερο από 3 και στα αποσπασμένα αντικείμενα (ESDOs, Scatter-extended) με TN μεγαλύτερο από 3. Επιπλέον, τα αποσπασμένα αντικείμενα έχουν μέση εκκεντρότητα με μέση τιμή μεγαλύτερη από 0,2.[4] Τα Σεντνοειδή είναι μια περαιτέρω ακραία υπο-ομαδοποίηση των αποσπασμένων αντικειμένων με περιήλιο τόσο μακριά που επιβεβαιώνεται ότι οι τροχιές τους δεν μπορούν να εξηγηθούν από τις παρέλξεις των γιγαντιαίων πλανητών,[5] ούτε από την αλληλεπίδραση με τις γαλαξιακές παλίρροιες.[6]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
