Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας
ανατολικοευρωπαϊκή μοναρχία (1236-1795) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Το Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας (λιθουανικά: Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė, ρουθηνιανά: Великое князство Литовское) ήταν κράτος στην Ευρώπη από τον 13ο αιώνα[1] μέχρι το 1795.[2] Το κράτος ιδρύθηκε από τους Λιθουανούς, μια από τις πολυθεϊστικες φυλές της Βαλτικής.[3][4][5] Το δουκάτο στη συνέχεια επεκτάθηκε και συμπεριέλαβε μεγάλες περιοχές που ανήκαν παλαιότερα στους Ρως του Κιέβου και άλλα σλαβικά φύλα, καλύπτοντας έκταση η οποία σήμερα περιλαμβάνει τη Λευκορωσία, τη Λιθουανία και τη Λετονία, καθώς και τμήματα της Εσθονίας, Πολωνίας, Ρωσίας και Ουκρανίας. Στη μέγιστη έκτασή του, ήταν το μεγαλύτερο κράτος της Ευρώπης.[6]
Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας, Ρουθηνίας και Σαμογιτίας | ||||||
| ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
To μεγάλο δουκάτο της Λιθουανίας στο απόγειο της ισχύος του, τον 15ο αιώνα | ||||||
Πρωτεύουσα | Βίλνιους (από το 1323) | |||||
Γλώσσες | Λιθουανική Ρουθενιανή Πολωνική Λατινική Γερμανική | |||||
Θρησκεία | Παγανισμός Ορθόδοξος Χριστιανισμός Καθολικός Χριστιανισμός | |||||
Πολίτευμα | Κληρονομική Μοναρχία (1230-1572) Εκλογική Μοναρχία (1572-1795) | |||||
Μέγας Δούκας | ||||||
- | 1236-1263 | Μιντάουγκας (πρώτος) | ||||
- | 1764-1795 | Στανισλάβ Αύγουστος Πονιατόβσκι (τελευταίος) | ||||
Ιστορία | ||||||
- | Ίδρυση | ~1236 | ||||
- | Ένωση του Λούμπλιν | 1 Ιουλίου 1569 | ||||
- | Κατάλυση | 1795 | ||||
Έκταση | ||||||
- | 1260 | 200.000 km² | ||||
- | 1430 | 930.000 km² | ||||
- | 1572 | 320.000 km² | ||||
- | 1791 | 250.000 km² | ||||
- | 1793 | 132000 km² | ||||
Πληθυσμός | ||||||
- | 1260 εκτ. | 400.000 | ||||
Πυκνότητα | 2 /km² | |||||
- | 1430 εκτ. | 2.500.000 | ||||
Πυκνότητα | 2,7 /km² | |||||
- | 1572 εκτ. | 1.700.000 | ||||
Πυκνότητα | 5,3 /km² | |||||
- | 250000 εκτ. | 2.500.000 | ||||
Πυκνότητα | 10 /km² | |||||
- | 1793 εκτ. | 1.800.000 | ||||
Πυκνότητα | 13,6 /km² | |||||
Νόμισμα | Χρυσό Ζλότι | |||||
Σήμερα | Λευκορωσία Λετονία Λιθουανία Μολδαβία Πολωνία Ρωσία Ουκρανία | |||||
Η ενοποίηση των Λιθουανικών εδαφών άρχισε στο τέλος του 12ου αιώνα. Ο Μιντάουγκας, ο πρώτος ηγέτης του μεγάλου δουκάτου, στέφθηκε Καθολικός Βασιλιάς της Λιθουανίας το 1253. Το παγανιστικό κράτος ήταν στόχος θρησκευτικών σταυροφοριών από τους Τεύτονες Ιππότες και το Τάγμα της Λιβονίας. Το πολυεθνικό και πολυθρησκευτικό κράτος άρχισε να επεκτείνεται επί της βασιλείας του Γκεντιμίνας[7] και του γιου του Αλγκίρντας.[8] Ο διάδοχος του Αλγκίρντας, Βλαντισλάβ Β΄ Γιαγκέλο, υπέγραψε την ένωση του Κρέβο το 1386, με την οποία ήρθε η αλλαγή θρησκεύματος προς τον καθολικισμό και η ένωση των δυναστειών του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας και του στέμματος του βασιλείου της Πολωνίας.[9]
Η βασιλεία του Βιτάουτας του Μεγάλου σήμανε τη μέγιστη έκταση του δουκάτου και την ήττα των Τευτόνων στη μάχη του Γκρούνβαλντ το 1410, καθώς και την άνοδο των Λιθουανών αριστοκρατών. Μετά το θάνατο του Βιταούτας, οι σχέσεις ανάμεσα στη Λιθουανία και το Βασίλειο της Πολωνίας κλονίστηκαν.[10] Η λιθουανική αριστοκρατία επιχείρησε να διασπάσει την ένωση,[11] όμως οι ανεπιτυχείς πολέμοι με το Μεγάλο Δουκάτο της Μόσχας είχαν ως αποτέλεσμα τη διατήρηση της ένωσης.
Τελικά, η Ένωση του Λούμπλιν το 1569 δημιούργησε ένα νέο κράτος, τη Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία. Σε αυτή τη συνομοσπονδία, το Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας διατήρησε τη διακριτή του πολιτική και είχε ξεχωριστή κυβέρνηση, νόμους, στρατό και θησαυροφυλάκιο.[12] Αυτή η συνομοσπονδία διατηρήθηκε μέχρι τις 3 Μαΐου 1791, όταν με νέο σύνταγμα έγινε μια μόνο χώρα, η Ρεπούμπλικα της Πολωνίας, με ένα μονάρχη και ένα κοινοβούλιο. Στο νεοσχηματισμένο κράτος εισέβαλε η Ρωσία το 1792 και το κράτος διαμελίστηκε από τις γειτονικές του χώρες. Μετά την εξέγερση του Κοστιούσκο, ολοκληρώθηκε ο τρίτος διαμελισμός της Πολωνίας, ανάμεσα στη Ρωσική Αυτοκρατορία, το Βασίλειο της Πρωσίας και την Αυστρία το 1795.