From Wikipedia, the free encyclopedia
Το κυπρομινωικό συλλαβάριο είναι μη αποκρυπτογραφημένη συλλαβογραφική γραφή η οποία εκτιμάται πως ήταν σε χρήση κατά το διάστημα 1550 έως 1050 π.Χ. στην Κύπρο της ύστερης Εποχής του Χαλκού, πριν αντικατασταθεί από το κυπριακό συλλαβάριο.[1] Ο όρος κυπρομινωική επινοήθηκε από τον Βρετανό αρχαιολόγο Άρθουρ Έβανς το 1909, βάσει της οπτικής ομοιότητας των συμβόλων του συλλαβαρίου με την Γραμμική Α´[2] η οποία χρησιμοποιούνταν στη Μινωική Κρήτη και η οποία θεωρείται ως η προέλευση της κυπρομινωικής γραφής.[3] Έχουν ανευρεθεί περίπου 250 αντικείμενα τα οποία φέρουν ίχνη της γραφής αυτής, όπως πήλινα σφαιρικά αντικείμενα, κύλινδροι, πλακίδια και αναθηματικά βάθρα. Οι γεωγραφικές τοποθεσίες όπου βρέθηκαν τα τεκμήρια αυτά, είναι σε διάφορες περιοχές της Κύπρου, σε μεγάλο βαθμό στην Εγκώμη Αμμοχώστου, καθώς και στην αρχαία πόλη της Ουγκαρίτ στις ακτές της σύγχρονης βορειοδυτικής Συρίας.
| Κυπρομινωική | |
|---|---|
 | |
| Είδος | Συλλαβάριο |
| Γλώσσες | άγνωστες |
| Δημιουργήθηκε | 1550–1050 π.Χ. |
| Κατάσταση | Εξαφανισμένη |
| Προέλευση | Γραμμική Α´ |
| Παράγωγα συστήματα γραφής | Κυπριακό συλλαβάριο |
| ISO 15924 | Cpmn |
Μια από τις χρονολογικές ταξινομήσεις που έχουν προταθεί κατατάσει το κυπρομινωικό συλλαβάριο σε τέσσερεις διακριτές περιόδους εξέλιξης, την αρχαϊκή CM (συντομογραφία της αγγλικής ονομασίας Cypro-Minoan), CM1 (γνωστή εναλλακτικά και ως Γραμμική Γ´), CM2, και CM3.[1]
Η παραπάνω ταξινόμηση αμφισβητήθηκε σε μελέτη του 2011 καθώς τα κείμενα από τις τρεις ύστερες περιόδους (CM1, CM2, CM3) εμφανίζονται να διαθέτουν τα ίδια στατιστικά και συνδυαστικά χαρακτηριστικά στην κατανομή τους, κάτι που υποδηλώνει πως συνυπήρχαν κατά την ίδια περίοδο, και η όποια διαφορά είναι γραφολογική (ως χρήση διαφορετικών μέσων γραφής) παρά χρονολογική. Εξαίρεση αποτελεί η αρχαϊκή CM η οποία πράγματι εμφανίζεται να διαθέτει διαφορετικά χαρακτηριστικά από τις τρεις μεταγενέστερες.[1][4]
Η χρονολογία της πρώτης εμφάνισης της γραφής και η γλώσσα για την οποία χρησιμοποιούνταν ως γραφή, είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστες. Είναι γνωστό ωστόσο ότι η χρήση της συνέχισε έως τις αρχές της Εποχής του Σιδήρου, και κατόπιν αντικαταστάθηκε από το κυπριακό συλλαβάριο, το οποίο έχει αποκρυπτογραφηθεί ως γραφή της αρκαδοκυπριακής διαλέκτου της ελληνικής γλώσσας και της ετεοκυπριακής γλώσσας.[1] Επίσης η κυπρομινωική γραφή έχει το χαρακτηριστικό πως ενώ συναντάται σε αφθονία αντικειμένων σε κάποιους οικισμούς στην Κύπρο, λείπει εντελώς από άλλους.
Συνολικά έχουν ανακαλυφθεί 250 αντικείμενα τα οποία διαθέτουν κυπρομινωικές επιγραφές.[1] Η παλαιότερη γνωστή κυπρομινωική επιγραφή ανακαλύφθηκε στην Εγκώμη Αμμοχώστου το 1955 στην βορειοανατολική ακτή της Κύπρου, και χρονολογείται περίπου στο 1500 π.Χ.,[2] φέροντας τρεις γραμμές κειμένου.[5] Άλλα αντικείμενα όπως πήλινα σφαιρίδια και κύλινδροι, ανακαλύφθηκαν επιπλέον και στο Κίτιο και την περιοχή του Καλαβασού. Τα κείμενα των κυλίνδρων, τα οποία διαθέτουν μεγάλα σε έκταση κείμενα, πιθανώς αποτελούν καταγραφές λογιστικής φύσεως καθώς διαθέτουν σε μεγάλο βαθμό παραπομπές μεταξύ τους.[6]
Ο Άρθουρ Έβανς, θεωρούσε το κυπρομινωικό συλλαβάριο ως το αποτέλεσμα της εξέλιξης της Γραμμικής Α´, και πίστευε πως η γραφή αυτή μεταφέρθηκε στην Κύπρο από άποικους ή μετανάστες ερχόμενους από την Μινωική Κρήτη. Η θεώρηση του Έβανς ήταν γενικά αποδεκτή για μεγάλο χρονικό διάστημα, έως ότου διαπιστώθηκε αργότερα πως ενώ οι αρχαιότερες κυπρομινωικές επιγραφές απείχαν χρονικά από τις παλαιότερες επιγραφές της Γραμμικής Α´ κατά έναν αιώνα, η κυπρομινωική γραφή στα πρώιμα στάδια της εμφανίζεται να ήταν αρκετά διαφορετική από την Γραμμική Α´. Συγκεκριμένα, διέθετε μόνο συλλαβικά σύμβολα, ενώ η Γραμμική Α´ και αργότερα η Γραμμική Β´ διέθεταν και οι δύο σημαντικό αριθμό ιδεογραμμάτων. Επιπλέον αντιπαραβάλλοντας την Γραμμική Β´ ως εξέλιξη της Γραμμικής Α´, και το κυπρομινωικό συλλαβάριο ως εξέλιξη της ίδιας γραφής, η Γραμμική Β´ διαθέτει πολλά περισσότερα κοινά σύμβολα με την Γραμμική Α´ σε σχέση με το κυπρομινωικό συλλαβάριο και την Γραμμική Α´. Οι ενδείξεις αυτές, κάνουν πιθανή την υπόθεση πως η Γραμμική Α´ αποτέλεσε πρόσκαιρη επιρροή παρά μακροχρόνια εξέλιξη σε σχέση με την κυπρομινωική γραφή.[4]
Η κατάρρευση της ύστερης Εποχής του Χαλκού που προκλήθηκε από τις επιδρομές των λαών της θάλασσας, επηρέασε σε μικρό βαθμό μόνο την Κύπρο σε αντίθεση με την γενικότερη γεωγραφική περιοχή, και η κοινωνία της εποχής εκείνης φαίνεται πως ευημερούσε κατά την περίοδο που ακολούθησε αμέσως μετά τα γεγονότα της κατάρρευσης, καθώς σημειώθηκε αισθητή αύξηση της χρήσης της γραφής σε περιοχές όπως η Εγκώμη της Αμμοχώστου. Ταυτόχρονα, και ως πιθανό άμεσο επακόλουθο των γεγονότων της κατάρρευσης, η κυπρομινωική γραφή σταμάτησε να χρησιμοποιείται στην Ουγκαρίτ στις ακτές της Χαναάν (σύγχρονη βορειοδυτική Συρία) παράλληλα με την καταστροφή της πόλης. Έκτοτε, ο αριθμός των ελληνικής τεχνοτροπίας αντικειμένων αυξήθηκε στην Κύπρο, και κατά το 950 π.Χ. η κυπρομινωική γραφή εξαφανίστηκε και σύντομα αντικαταστάθηκε από το κυπριακό συλλαβάριο του οποίου τα κείμενα χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για την γραφή της ελληνικής γλώσσας με την εξαίρεση λίγων περιπτώσεων όπου χρησιμοποιήθηκε για την ετεοκυπριακή γλώσσα.
Καθώς η γλώσσα παραμένει μη αποκρυπτογραφημένη, με μόνο 15 με 20 σύμβολα να θεωρούνται πως αντιστοιχούν ξεκάθαρα με άλλες γνωστές συγγενείς γραφές, η σύνδεση της γραφής αυτής με την ετεοκρητική ή/και ετεοκυπριακή γλώσσα γίνεται μόνο σε επίπεδο εικασίας, ενώ είναι άγνωστο το κατά πόσο τα ετεοκρητικά και τα ετεοκυπριακά αποτελούσαν την ίδια γλώσσα. Επιπλέον, έχει σχολιαστεί πως ο χαρακτηρισμός της γραφής ως κυπρομινωική είναι μάλλον παραπλανητικός, καθώς στο αρχαιολογικό πλαίσιο τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν στην Κύπρο διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό με τα ευρήματα που βρέθηκαν στην Κρήτη της ίδιας περιόδου, παρότι υπάρχουν εμφανή ίχνη εμπορίου με την Κρήτη καθώς και παρουσία ετεοκρητικών και ετεοκυπριακών επιγραφών στην Ουγκαρίτ. Δεν εμφανίζονται να υπάρχουν ίχνη κάποιας πιθανής Μινωικής επιδρομής στην Κύπρο, εκτεταμένου αποικισμού, ή σημαντική πολιτιστική επιρροή. Κατά την εποχή της ύστερης περιόδου της Εποχής του Χαλκού η Κύπρος πολιτισμικά επηρεάζονταν περισσότερο από τους πολιτισμούς της Μέσης Ανατολής παρά από τους Αιγαιακούς πολιτισμούς.[4]
Η κατεύθυνση γραφής πιθανώς είναι σε κατεύθυνση από δεξιά προς τα αριστερά, ενώ οι αναπαραστάσεις των αριθμών είναι γνωστές και ταυτίζονται με τα αιγαιακά ψηφία. Το σύνολο των διακριτών χαρακτήρων έχει εκτιμηθεί από 74 έως 114 σύμβολα.[1] Ωστόσο σε ότι αφορά την ευρύτερη γραφή το διασωζόμενο σώμα κειμένων του κυπρομινωικού συλλαβαρίου διαθέτει μόλις 2.500 σύμβολα από τα οποία απαρτίζονται τα διάφορα κείμενα,[7] ένας ιδιαίτερα μικρός αριθμός για τους σκοπούς της κρυπτογραφικής ανάλυσης κειμένων, καθώς ως αντιπαράδειγμα η Γραμμική Α´ (μη αποκρυπτογραφημένη) διαθέτει πάνω από 7.000 στις επιγραφές που διασώζονται, ενώ η Γραμμική Β´ (αποκρυπτογραφημένη) διαθέτει 30.000 σύμβολα. Επιπλέον, είναι πιθανό πως η κυπρομινωική γραφή χρησιμοποιήθηκε ταυτόχρονα για την συγγραφή διαφορετικών γλωσσών, ενώ η γενική απουσία πολύγλωσσων επιγραφών (όπως π.χ. με την περίπτωση της στήλης της Ροζέτας όπου τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά και η δημώδης αιγυπτιακή γραφή αποκρυπτογραφηθήκαν βάσει του ελληνικού κειμένου) κάνει την αποκρυπτογράφηση της κυπρομινωικής γραφής εξαιρετικά δύσκολη.[8][9][10]
Το 2016 κατατέθηκε προκαταρκτική πρόταση τυποποίησης της κυπρομινωικής γραφής στο πρότυπο Unicode από τον γλωσσολόγο Μάικλ Έβερσον.[1]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
