Κυβέρνηση Αυγουστίνου Καποδίστρια

Η προσωρινή κυβέρνηση του Αυγουστίνου Καποδίστρια (Δεκέμβριος 1831 - Μάρτιος 1832), διαδέχτηκε στην διακυβέρνηση της Ελληνικής Πολιτείας, την κυβέρνηση της Διοικητικής Επιτροπής της Ελλάδος.
Ο Αυγουστίνος Καποδίστριας, αδερφός του πρόσφατα δολοφονημένου Κυβερνήτη, Ιωάννη Καποδίστρια, επιλέχθηκε ως Πρόεδρος της Κυβέρνησης, από την Ε΄ Εθνοσυνέλευση του Άργους.
Συγκεκριμένα, με το Β΄ Ψήφισμα της Εθνοσυνέλευσης: «Τα δυο μέλη της Διοικητικής Επιτροπής παύουν από την σήμερον των κυβερνητικών χρεών των και η Νομοτελεστική εξουσία του Κράτους εμπιστεύεται εις μόνον τον Πρόεδρον αυτής, τον κ. Α. Α. Καποδίστριαν, υπό το όνομα Πρόεδρος της Ελληνικής Κυβερνήσεως.» ενώ
«Καθήκον αυτού είναι τα αυτά, τα παρά της Γερουσίας δοθέντα εις την Διοικητικήν Επιτροπήν και κατ' αυτά θέλει κυβερνά μέχρις ότου το Σύνταγμα κανονίση την δύναμιν της Νομοτελεστικής εξουσίας» ^[1]

(προσωρινός) Πρόεδρος της Κυβερνήσεως της Ελλάδος

Ελληνική Πολιτεία
Ημερομηνία σχηματισμού	8 Δεκεμβρίου 1831 (π.ημ.)
Ημερομηνία διάλυσης	27 Μαρτίου 1832 (π.ημ.)
Πρόσωπα και δομές
Αρχηγός Κράτους	Αυγουστίνος Καποδίστριας
Πρόεδρος Κυβέρνησης	Αυγουστίνος Καποδίστριας
Ιστορία
Εκλογές	εκλέχτηκε από την Ε’ Εθνική των Ελλήνων Συνέλευση
Θητεία νομοθετικού σώματος	Ε΄ Εθνοσυνέλευση (5 Δεκεμβρίου 1831 - 16 Μαρτίου 1832)
Προηγούμενη	Διοικητική Επιτροπή της Ελλάδος (1831)
Διάδοχη	Διοικητική Επιτροπή της Ελλάδος (1832)

Αυτή η διευθέτηση της προσωρινής διακυβέρνησης της χώρας, έγινε δεκτή και από τις Προστάτιδες Δυνάμεις της εποχής, με το Πρωτόκολλο της 7ης Ιανουαρίου 1832 (ν.ημ.) της μόνιμης «Διάσκεψης του Λονδίνου». ^[2]

«Δεν είναι μικρή ατυχία ότι ο κόμης Αυγουστίνος Καποδίστριας έχει κληρονομήσει αμείωτο το μίσος στο οποίο ήταν εκτεθειμένος ο αδελφός του την τελευταία περίοδο της ζωής του, χωρίς να διαθέτει εκείνα τα πνευματικά προσόντα και εκείνη την πολιτική πείρα που έδωσαν τόσο γόητρο και κύρος στον χαρακτήρα του εκλιπόντα Κυβερνήτη. Δεν θα ήταν ωστόσο καθόλου εφικτό να αναζητήσουμε ανάμεσα στους υποψήφιους για την εξουσία στην Ελλάδα άλλο πρόσωπο έστω και τόσο κατάλληλο όσο αυτός για να καταλάβει προσωρινά την έδρα του Κυβερνήτη...» Απόσπασμα επιστολής του Λόρδου Στράτφορντ Κάνινγκ προς τον Λόρδο Πάλμερστον^[3]

Ωστόσο, η αντιπολίτευση εναντίον του Καποδίστρια (που μετά την δολοφονία του, μετατοπίστηκε στο πρόσωπο του αδερφού του), με αρχηγό της τον Ιωάννη Κωλέττη αποχώρησε από την Εθνοσυνέλευση συμπαρασύροντας αρκετούς πληρεξούσιους, ενώ το Άργος μετατράπηκε σε πεδίο μάχης. ^[4] Τελικά, οι Συνταγματικοί (όπως ονομάστηκαν οι αντιπολιτευόμενοι στον Καποδίστρια πολιτικοί και οπλαρχηγοί), έφυγαν από το Άργος και το Ναύπλιο στις 12 Δεκεμβρίου, με προορισμό την Κόρινθο. Εγκαταστάθηκαν τελικά, στην Περαχώρα, όπου αποφάσισαν να ιδρύσουν δική τους κυβέρνηση και νομοθετική εξουσία (Δ΄ κατ' επανάληψη Εθνική των Ελλήνων συνέλευση), με την ελπίδα να υπερισχύσουν των Καποδιστριακών.

Στις 15 Μαρτίου του 1832 η Ε΄ Εθνοσυνέλευση που είχε εν τω μεταξύ μεταφερθεί στο Ναύπλιο, τελείωσε τις εργασίες της, ανακηρύσσοντας τον Αυγουστίνο Καποδίστρια, μέχρι την έλευση του νέου Βασιλιά, Κυβερνήτη της Ελλάδος, ο οποίος θα ασκούσε την εκτελεστική εξουσία ενώ η Γερουσία θα ασκούσε την νομοθετική εξουσία. Επίσης, ψήφισε και το νέο Σύνταγμα της Ελλάδας, το λεγόμενο «Ηγεμονικό», το οποίο σε πλήρη αντίθεση με τα προηγούμενα Συντάγματα, καθιέρωνε για την Ελλάδα το πολίτευμα της κοινοβουλευτικής συνταγματικής μοναρχίας.^[5]

Ο Ιωάννης Κωλέττης, αποφάσισε να προχωρήσει σε δραστικές ενέργειες προκειμένου να μπει τέλος στην πολιτική διχοτόμηση της χώρας και να αναλάβουν οι Συνταγματικοί την εξουσία. Με περίπου 2000 στρατιώτες και αφού μπόρεσε να κατευνάσει στασιαστικές κινήσεις του στρατού του (οι οπλαρχηγοί ήταν απλήρωτοι πολλούς μήνες και αρνούνταν να προχωρήσουν σε στρατιωτική επίθεση), προχώρησε με σκοπό να συγκρουστεί με τα στρατεύματα των Καποδιστριακών και να καταλάβει στρατιωτικά το Ναύπλιο. Η πρώτη σύγκρουση των δυο στρατευμάτων έγινε στον Ισθμό της Κορίνθου. Τα στρατεύματα του Κωλέττη, υπερίσχυσαν των Καποδιστριακών και άνοιξαν το δρόμο για την πόλη του Ναυπλίου.
Στις 27 Μαρτίου 1832 ο Αυγουστίνος Καποδίστριας, κάτω από την έντονη πίεση των οπαδών του Κωλέττη αλλά και των ξένων Αντιπρέσβεων, που ζητούσαν επιμόνως ανακωχή και συνεργασία μεταξύ των δυο πλευρών^[6], ανακοίνωσε την παραίτησή του από την Προεδρία της Κυβερνήσεως. Το βράδυ, της 30ης Μαρτίου, έχοντας μαζί του και την ταριχευμένη σορό του Ιωάννη Καποδίστρια, επιβιβάστηκε στη ρωσική φρεγάτα "Πάρις" και απέπλευσε με προορισμό την Κέρκυρα.

Ο ποιητής Αλέξανδρος Κ. Σούτσος παρωδώντας την φυγή του Αυγουστίνου Καποδίστρια έγραψε:
«Δεν μπορώ εις το κακό μου κ’ εις την λύπη μου ν’ ανθέξω•
να με πουν, «απ’ την Ελλάδα, Εξοχώτατέ μου, έξω!»
Προχθές ήμουν Κυβερνήτης• τώρα φεύγω παλιομούτσος
μ’ ένα Ρώσικο καράβι, καθώς πρόλεγεν ο Σούτσος!
Τα παιδιά με τα λεμόνια το κατόπι μου με παίρνουν...
στους Κορφούς ενώ οι Φράγκοι σαν κατάδικο με σέρνουν...
Μη παιδιά, με τα λεμόνια!!! Έγια μόλα! Έγια λέσα!
Ένας κόντες είναι μέσα.»
^[7]

Κυβερνητικά όργανα

Γερουσία

Γραμματείς (Υπουργοί)

• Γραμματεύς της Επικράτειας : Νικόλαος Σπηλιάδης (5 Φεβρουαρίου 1829 - 28 Μαρτίου 1832)
• Γραμματεύς επί των Εξωτερικών και του Εμπορικού Ναυτικού : Γεώργιος Γλαράκης (8 Ιουλίου 1831 - 8 Απριλίου 1832)
• Γραμματεύς Δικαίου : Μιχαήλ Σικελιανός (26 Ιουλίου 1831 - 30 Απριλίου 1832)
• Γραμματεύς Δημοσίας Εκπαιδεύσεως και Θρησκευτικών : Νικόλαος Χρυσόγελος (12 Σεπτεμβρίου 1829 - 4 Φεβρουαρίου 1831)

αντικαταστάθηκε προσωρινά από τον Βιάρο Καποδίστρια (4 Φεβρουαρίου - 27 Μαρτίου 1831)

• Γραμματεύς επί των Ναυτικών : Γεώργιος Γλαράκης (27 Ιουλίου 1831 - 14 Απριλίου 1832)
• Γραμματεύς επί των Στρατιωτικών : Παναγιώτης Ρόδιος (1 Απριλίου 1830 - 14 Απριλίου 1832)

^[8]

Παραπομπές

1. https://paligenesia.parliament.gr/page.php?img=books/tome/05/02931199.gif
2. «(...)Με βάση λοιπόν τις νεότερες πληροφορίες που είχαν λάβει στο μεταξύ οι κυβερνήσεις των Συμμάχων σχετικά με την κατάσταση στην Ελλάδα μετά τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, και υπολογίζοντας ότι η επικείμενη Εθνοσυνέλευση θα οριστικοποιούσε τη νέα μορφή της προσωρινής κυβέρνησης, στις 7 Ιανουαρίου 1832 η Διάσκεψη του Λονδίνου κατέληξε σε νέο πρωτόκολλο. Το νέο αυτό πρωτόκολλο αναγνώριζε προκαταβολικά την προσωρινή αυτή κυβέρνηση, υποσχόταν την εγγύηση ενός δανείου και έδινε στις συμμαχικές κυβερνήσεις τη δυνατότητα να προβούν σε προκαταβολές έναντι του δανείου αυτού.(...)» Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, σελ. 252
3. Γαρδίκα - Κατσιαδάκη, σελ. 257
4. Μπουτζουβή - Μπανιά, σελ. 85
5. -Το Σύνταγμα αυτό δεν εφαρμόστηκε ποτέ -[https://www.syntagmawatch.gr/my-constitution/kapodistriaki-politia/
6. Μπουτζουβή - Μπανιά, σελ. 87
7. «Ο ψευδοκυβερνήτης της Ελλάδος Αυγουστίνος Καποδίστριας από το πλοίον της φυγής», 1-8. Πανόραμα της Ελλάδος, 1833. Κ.Θ. Δημαράς (επιμ.), Ποιηταί του ΙΘ΄ αιώνα. Βασική Βιβλιοθήκη, 12. «Αετός» Α.Ε., 1954. 57.
8. Δημακόπουλος, σελ. 36

Πηγές

• Γαρδίκα-Κατσιαδάκη, Ελένη (1985). «Ο ρόλος της Διάσκεψης του Λονδίνου στην πτώση του Αυγουστίνου Καποδίστρια» (pdf). Μνήμων (Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού) 10: 248–269. doi:10.12681/mnimon.338. http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/mnimon/article/view/8032.
• Μπουτζουβή - Μπανιά, Αλέκα (1982). «Το Καποδιστριακό Κόμμα 1832 – 1833». Μνήμων (Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού) 8: 85 - 116. https://argolikivivliothiki.gr/2015/07/21/kapodistrian-political-groupings/.
• Δημακόπουλος, Γεώργιος (1966). «Αι Κυβερνητικαί Αρχαί της Ελληνικής Πολιτείας (1827 - 1833)» (pdf). Ο Ερανιστής (Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού) 4: 117 - 154. doi:http://dx.doi.org/10.12681/er.9654. https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/eranistis/article/view/9654.