ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΚΑΘΑΡΙ From Wikipedia, the free encyclopedia
Τα κολεόπτερα είναι η πιο μεγάλη τάξη στην ομοταξία των εντόμων. Είναι γνωστά περίπου 300.000 διαφορετικά είδη κολεόπτερων. Στην Ευρώπη βρίσκονται περίπου 20.000 είδη.
Κολεόπτερα Χρονικό πλαίσιο απολιθωμάτων: 318–0Ma | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Εικόνα Α: Μέρη κολεοπτέρων (από το βιβλίο C.G.Calwers Käferbuch)[1] | ||||||||||||
Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||
| ||||||||||||
Υπάρχουν τέσσερεις υποτάξεις: | ||||||||||||
Adephaga | ||||||||||||
Καθώς τα κολεόπτερα είναι έντομα, εμφανίζουν όλα τα κοινά χαρακτηριστικά των υπόλοιπων εντόμων. Ιδιαίτερα, έχουν εξωσκελετό, έξι πόδια και όμοιο πεπτικό και αναπνευστικό σύστημα με τα υπόλοιπα έντομα. Το νευρικό σύστημα μόνο στην προνύμφη έχει τη χαρακτηριστική φόρμα των εντόμων, στο ενήλικο κολεόπτερο τα γάγγλια της κοιλιάς συσσωρεύονται στον θώρακα.
Τα κολεόπτερα ξεχωρίζουν όμως από τα άλλα έντομα στα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Τα πόδια των εντόμων αυτών αποτελούνται από 5 μέρη: το ισχίο, τον τροχαντήρα (G a b), τον μηρό (G c), την κνήμη (G d) και τον ταρσό (G e), που συνήθως αποτελείται από τρία μέχρι πέντε ταρσομερή. Πολλές φορές όμως είναι πολύ δύσκολο να τα μετρήσει κανείς, γιατί μπορεί ένα μικροσκοπικό ταρσομερές να κρύβεται στους αγκώνες ενός μεγάλου. Εκπληρώνοντας τον σκοπό τους, τα πόδια διαμορφώνονται αρκετά. Στην Εικόνα Α, το G είναι για τρέξιμο, το Η για κολύμπι και το J για πήδημα, ενώ έχει και άλλα, που χρησιμεύουν στο σκάψιμο.
Οι κεραίες επίσης έχουν μεγάλη ποικιλία, όπως φαίνεται και στην Εικόνα Α. Στο σχήμα K b βλέπεται μια κεραία από την οικογένεια των Curculionidae, το σχήμα K f από αυτή των σκαραβαίων (Scarabaeidae). Οι κεραίες έχουν 5-12 άρθρα, δεν είναι όμως εύκολα να μετρηθούν (λ.χ. στο σχήμα K h τα τελευταία τρία άρθρα βρίσκονται τυλιγμένα το ένα μέσα στον άλλο). Υπάρχουν επίσης κολεόπτερα που στη σύζευξη το αρσενικό κρατάει το θηλυκό με τις κεραίες.
Τα κολεόπτερα ανήκουν στα έντομα με τελεία μεταμόρφωση, δηλαδή γεννούν αυγά απ' όπου βγαίνουν οι προνύμφες, οι οποίες δεν ομοιάζουν με το σκαθάρι, και μετατρέπονται σε πλαγγόνες.
Οι προνύμφες διαφόρων οικογενειών μπορούν να διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Στην Εικόνα Β απεικονίζονται μερικές από αυτές.
Στην πάνω σειρά: (4) Σταφυλινίδες (1) Κικινδελίνες (6) Νιτιδουλίδες
β' σειρά: (3) Σιλφίδες (2) Καραβίδες (7) Δερμεστίδες
γ' σειρά: (8) Σκαραβαίοι (3) Δυτισκίδες (9) Βουπρηστίδες
δ' σειρά: (10) Ελατερίδες (11) Κανθαρίδες (12) Κλερίδες
ε' σειρά: (14) Τενεβριονίδες (13) Πτηνίδες (15) Κουρκουλιονίδες (16) Βοστρυχίδες
κάτω σειρά: (17) Κεραμβυκίδες (18) Χρυσομηλίδες (20) Κασσιδίνες (21) Κοκκινελίδες (19) Χρυσομηλίδες
Σε μερικά κολεόπτερα υπάρχει το παράξενο φαινόμενο της υπερμεταμόρφωσης, έχουν δηλαδή περισσότερες από μία μορφές προνύμφης. Λόγου χάρη, στο γένος Meloe από το αυγό εκκολάπτεται μια προνύμφη που μοιάζει λίγο με το 4 στην Εικόνα Β. Αυτή σκαρφαλώνει σε λουλούδι και αρπάζει το πόδι μιας μέλισσας. Έτσι, φτάνει στην κυψέλη. Εκεί, με την έκδυση γίνεται προνύμφη, που μοιάζει λιγάκι με το 15 στην Εικόνα Β, και τρέφεται με μέλι. Με την επόμενη έκδυση αλλάζει ξανά τη μορφή της. Από την πλαγγόνα βγαίνει το ακμαίο, που εμφανίζεται στην Εικόνα Γ.
Ο κύκλος ζωής συνήθως είναι ένας χρόνος. Υπάρχουν βέβαια και άλλες περιπτώσεις: στην οικογένεια των Καραβιδών (Carabidae) πολλές φορές οι προνύμφες ζουν μόνο μερικούς μήνες, το ακμαίο όμως ζει μερικά χρόνια. Αντίθετα, το είδος Hylotrupes bajulus σε κακές συνθήκες χρειάζεται μέχρι 12 χρόνια ως προνύμφη μέχρι να βγει το ενήλικο, το οποίο ζει μόνο λίγες μέρες. Υπάρχουν άλλα κολεόπτερα, που σε ένα χρόνο σχηματίζουν μερικές γενεές.
Η συμπεριφορά των κολεοπτέρων καθορίζεται από ένστικτα. Αυτό σημαίνει πως σε μια συγκεκριμένη κατάσταση δεν αποφασίζουν τι θα κάνουν, αλλά το κάνουν αυτόματα. Έτσι, από μόνα τους ξέρουν τι μπορούν να φάνε, πώς να ψάχνουν την τροφή τους, πώς να βρουν το ταίρι τους, πού να βάλουν τα αυγά τους κτλ.. Με αυτόν τον τρόπο η συμπεριφορά τους μπορεί να είναι ιδιαίτερα περίπλοκη. Ενώ συνήθως τα αυγά αποτίθενται σε κατάλληλο τόπο, ο Hydrous piceus, που ζει στο νερό, κατασκευάζει ένα βαρίδιο, που το κολλάει κάτω από ένα φύλλο στο νερό. Το βαρίδιο έχει προέκταση στον αέρα, σαν καπνοδόχος, έτσι εξασφαλίζεται προστασία και αέρα στα αυγά, που τοποθετούνται στο βαρίδιο. Επίσης, ιδιαίτερα πολύπλοκος είναι ο τρόπος που ο σκαραβαίος εξασφαλίζει καλές συνθήκες για τη ανάπτυξη των προνυμφών, κατασκευάζοντας και καταχωνιάζοντας μια μικρή μπάλα από κοπριά. Υπάρχουν αρκετά ακόμα παραδείγματα όσον αφορά τη φροντίδα των νεοσσών, όπως για παράδειγμα γονείς που τρέφουν τα παιδιά τους από στόμα σε στόμα (Necrophorus sp.).
Τα κολεόπτερα εμφανίζονται τόσο όπου υπάρχει ζωή, όσο και στις ερημιές. Φαίνεται να υπάρχει μια σχέση μεταξύ της ταξινομίας των κολεοπτέρων και των βιότοπων όπου ζουν. Έτσι, οι νύμφες των ειδών της οικογένειας των Κεραμβυκιδών ζουν στο ξύλο, τα είδη της οικογένειας των Δερμεστιδών τρέφονται από δέρματα και κόκαλα, τα περισσότερα μέλη της οικογένειας Καραβιδών ζουν στο έδαφος κυνηγώντας άλλα ζώα, πολλά μέλη της οικογένειας Curculionidae αναπτύσσονται στα φρούτα, και μεγάλο μέρος στις ρίζες των φυτών. Τα κοπροφάγα κολεόπτερα σχηματίζουν μία υποοικογένεια, των Σκαραβαίων, κτλ.. Βέβαια, πάντοτε υπάρχουν και εξαιρέσεις.
Καθώς τα κολεόπτερα υπάρχουν παντού, πάρα πολλές φορές ζουν σε ανταγωνισμό με τον άνθρωπο. Τρώνε τα φύλλα των πατατών και έτσι καταστρέφουν τη συγκομιδή, τρυπώνουν στα ξύλα του μαραγκού, καταστρέφουν στις αποθήκες το βαμβάκι, το μαλλί, τον καπνό, το σιτάρι κτλ. Με άλλα λόγια, συχνά αποτελούν βλαβερά έντομα για τον άνθρωπο.
Οι άνθρωποι καταπολεμώντας τα, πολλές φορές ξεχνούν ότι:
Ὀλο και περισσότερο γίνεται αποδεκτή η άποψη πως ο άνθρωπος πρέπει να προστατεύει όλα τα ζώα, όχι μόνο από νοσταλγικούς ή φιλοσοφικούς λόγους, αλλά γιατί αλλιώς πάρα πολλά είδη θα εξαφανιστούν. Όσα περισσότερα είδη περιέχει ένα οικοσύστημα, τόσο πιο σταθερό είναι.
Σύμφωνα με την Οδηγία των Οικοτόπων (92/43/ΕΟΚ) της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, προστατευόμενα είδη κολεοπτέρων είναι οι Buprestis splendens, Carabus olympiae, Cerambyx cerdo, Cucujus cinnaberinus, Dytiscus latissimus, Graphoderus bilineatus, Limoniscus violaceus, Lucanus cervus, Morimus funereus, Osmoderma eremita και Rosalia alpina. [4]
Στο σύστημα και στην ονομασία των κολεοπτέρων δυστυχώς γίνονται πολλές φορές αλλαγές. Για την περιοχή της Ευρώπης αναφέρονται περίπου 140 οικογένειες. Υπάρχουν τέσσερις υποτάξεις. Και οι 4 υπήρχαν πριν από 240 εκατομμύρια χρόνια και εξελίχθηκαν από τα λεγόμενα πρωτοκολεόπτερα, που εμφανίστηκαν πριν από 250 εκατομμύρια έτη και εξαφανίστηκαν με την εμφάνιση των σημερινών υποτάξεων. Δηλαδή, τα πρωτοκολεόπτερα επέζησαν για 10 εκατομμύρια χρόνια, ενώ τα απολιθώματα των ανθρωπιδών (Hominidae) έχουν ηλικία μόνο περίπου 3 εκατομμυρίων ετών.
Οι σημερινές τέσσερις υποτάξεις είναι:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.