Εποχή των Παγετώνων

Η ονομασία Εποχή των Παγετώνων (αγγλικά: Ice Age) χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια μακροχρόνια γεωλογική περίοδο κατά την οποία παρατηρείται σημαντική πτώση της θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα της Γης, όπως και, κατά συνέπεια, στην επιφάνεια της Γης. Τα χρονικά διαστήματα στα οποία κυριαρχεί το κρύο κλίμα, ονομάζονται παγετωνικές περίοδοι, ή απλά, μια εποχή των παγετώνων, και σαν αποτέλεσμα έχουν την εμφάνιση ή και την επέκταση των ηπειρωτικών και πολικών στρωμάτων πάγου και των μεγάλων συμπαγών όγκων πάγου των παγετώνων.

Η Ευρώπη κατά την πιο πρόσφατη περίοδο παγετώνων, πριν από 12.000 χρόνια. Σημειώστε ότι και οι νοτιότεροι ορεινοί όγκοι είχαν τότε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες πάγου από σήμερα, καθώς η γραμμή χιονιού ήταν σε πολύ χαμηλότερο υψόμετρο.

Τα εναλλασόμενα θερμότερα χρονικά διαλείμματα που μεσολαβούν ανάμεσα στην επικράτηση των παγετώνων, ονομάζονται μεσοπαγετωνικές περίοδοι, όπως η περίοδος την οποία διανύει η Γη τώρα, και στην οποία οι παγετώνες έχουν περιοριστεί στις εκτάσεις γύρω από τον βόρειο και τον νότιο πόλο της.

Γεωλογικές περίοδοι

Κατανομή του γεωλογικού χρόνου.

Κατά τη γεωλογική ιστορία της Γης, υπήρξαν αρκετές εμφανίσεις και υποχωρήσεις των παγετώνων, οι οποίες διακρίνονται σε ομάδες ανάλογες με την ηλικία της Γης.

Παγετωνική περιόδος	Χρονική περίοδος (εκατομμύρια έτη)	Γεωλογική περίοδος	Γεωλογικός αιώνας
Τεταρτογενής	2,58 – σήμερα	Νεογενής	Καινοζωικός
Καρού	360 – 260	Λιθανθρακοφόρος και Πέρμια	Παλαιοζωικός
Ανδέων-Σαχάρας	450 – 420	Ορδοβίκια και Σιλούρια	Παλαιοζωικός
Κρυογενής	720 – 635	Κρυογενής	Νεοπρωτοζωικός
Χουρονιανή	2.400 – 2.100	Σιδέρια και Ρυάκια	Παλαιοπροτεροζωικός

Η δεύτερη παλαιότερη Εποχή των Παγετώνων, η Κρυογενής, υπήρξε και η βαρύτερη όλων (εξ ου και το όνομά της) και μάλιστα θεωρείται από αρκετούς μελετητές ότι οι παγετώνες τότε έφτασαν έως τον Ισημερινό (αν και η θεωρία αυτή συνεχίζει να είναι αμφισβητούμενη),^[1] και πιθανώς να έληξε όταν τα αέρια του θερμοκηπίου, όπως το διοξείδιο του άνθρακα, από τα ηφαίστεια έφτασαν σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα (επειδή δεν μπορούσαν να διαλυθούν μέσα στους ωκεανούς αφού είχαν παγώσει όλοι εντελώς) και τελικώς έλιωσαν τους παγετώνες. Αν πραγματικά συνέβη αυτό, τότε κατά τη διάρκειά της, ολόκληρη η επιφάνεια της Γης ήταν καλυμμένη με πάγο, φαινόμενο που αναφέρεται και ως Χιονόμπαλα Γη (Snowball Earth), επειδή η Γη θα φαινόταν από το διάστημα σαν μια τεράστια χιονόμπαλα.^[2]

Επίδραση στο ανθρώπινο είδος

Η πιο πρόσφατη, με γεωλογικούς όρους, εποχή των παγετώνων στη Γη, γνωστή ως η Τελευταία εποχή [των] παγετώνων, άρχισε να υποχωρεί πριν από 12.000 χρόνια, στο τέλος της Πλειστόκαινου εποχής,^[3] και ο τερματισμός του παγκόσμιου ψύχους επέτρεψε στις ανθρώπινες κοινωνίες να μεταβούν από τη νομαδική ζωή των κυνηγών-συλλεκτών σε μόνιμη κατοίκηση περιοχών, η οποία και σε συνδυασμό με τις θερμότερες και ευνοϊκότερες θερμοκρασίες είχε σαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη της γεωργίας και κτηνοτροφίας. Η εμφάνιση των πρώτων ανθρώπινων πολιτισμών έγινε στις εύκρατες περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Αιγύπτου.

Νεότερη και σύγχρονη εποχή

Παγετώνας στην Ανταρκτική.

Η περίοδος από τα μέσα του 16ου αιώνα έως και τα μέσα του 19ου, έχει χαρακτηριστεί ως μια λεγόμενη Μικρή Εποχή των Παγετώνων,^[4] η οποία αν και δεν επρόκειτο για πραγματική περίοδο με παγετωνικές συνθήκες, κατά τη διάρκειά της παρατηρήθηκαν σταθερά και αισθητά πιο χαμηλές θερμοκρασίες από αυτές της σημερινής εποχής, με εξαιρετικά ακραία καιρικά φαινόμενα.

Η σημερινή Σκανδιναβία φέρνει τα ίχνη του πρόσφατου παγετωνικού παρελθόντος της, όπου το λιώσιμο των πάγων απελευθέρωσε έναν μεγάλο όγκο νερού, ο οποίος δημιούργησε τα διάφορα φιόρδ και λίμνες της περιοχής αυτής του κόσμου.

Οι σύγχρονες ηπειρωτικές περιοχές στις οποίες εξακολουθούν να επικρατούν παγετωνικές συνθήκες, είναι συγκεντρωμένες στην ήπειρο της Ανταρκτικής στο νότιο ημισφαίριο, η οποία κατά τους χειμερινούς μήνες σχεδόν διπλασιάζει το μέγεθός της, καθώς η θάλασσα γύρω από τις ακτές της μετατρέπεται σε πάγο,^[5] και στα νησιά της Γροιλανδίας και του Μπάφιν στο βόρειο ημισφαίριο.

Δείτε επίσης

• Παγετωνική περίοδος
• Τελευταία εποχή παγετώνων
• Παγετώνας

Παραπομπές

1. «Neoproterozoic 'snowball Earth' simulations with a coupled climate/ice-sheet model». Nature 405 (6785): 425–9. May 2000. doi:10.1038/35013005. PMID 10839531. Bibcode: 2000Natur.405..425H. http://www.meteo.mcgill.ca/~tremblay/Courses/ATOC530/Hyde.et.al.Nature.2000.pdf.
2. Miracle Planet: Snowball Earth, (2005) documentary, Canadian Film Board, rebroadcast 25 April 2009 on the Science Channel (HD)
3. Clayton, Lee; Attig, John W.; Mickelson, David M.; Johnson, Mark D.; Syverson, Kent M. "Glaciation of Wisconsin". Dept. Geology, University of Wisconsin.
4. "Glossary I-M". NASA.
5. «Cool Antarctica - Antarctica Fact File».

Βιβλιογραφία

• Montgomery, Keith (2010). «Development of the glacial theory, 1800–1870». Historical Simulation.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Εποχή των Παγετώνων

• Cracking the Ice Age from PBS.
• Rina Torchinsky (9 Αυγούστου 2021). «Scientists unveil 'best-preserved Ice Age animal ever found'». AccuWeather.
• Raymo, M. (Ιουλίου 2011). «Overview of the Uplift-Weathering Hypothesis». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Οκτωβρίου 2008.
• Eduard Y. Osipov, Oleg M. Khlystov. Glaciers and meltwater flux to Lake Baikal during the Last Glacial Maximum. Αρχειοθετήθηκε 2016-03-12 στο Wayback Machine.
• Black, R. (9 January 2012). «Carbon emissions 'will defer Ice Age'». BBC News: Science and Environment. https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-16439807.