Η ρουτούλ είναι μια γλώσσα που ομιλείται από τους Ρουτούλ, μια εθνική ομάδα που ζει στο Νταγκεστάν (Ρωσία) και σε ορισμένες περιοχές του Αζερμπαϊτζάν. Ομιλείται από 30.000 άτομα στο Νταγκεστάν (απογραφή του 2010)[3] και 17.000 άτομα (χωρίς ημερομηνία) στο Αζερμπαϊτζάν. Η λέξη Ρουτούλ προέρχεται από το όνομα ενός χωριού στο Νταγκεστάν, του οποίου οι ομιλητές της γλώσσας σχηματίζουν την πλειοψηφία του πληθυσμού του χωριού.[4]
| Ρουτούλ | |
|---|---|
| мыхаӀбишды чӀел | |
| Προφορά | ΔΦΑ [mɨxabiʃdɨ t͡ʃʼɛl] |
| Περιοχή | Ρωσία και Αζερμπαϊτζάν |
| Έθνος | Ρουτούλ |
| Φυσικοί ομιλητές | 90.000[1] (30.000 στη Ρωσία (απογραφή του 2010) και 17.000 στο Αζερμπαϊτζάν (χωρίς ημερομηνία)) |
| Ταξινόμηση | Βορειοανατολικές Καυκάσιες
|
| Σύστημα γραφής | κυριλλικό αλφάβητο |
| Κατάσταση | |
| Επίσημη γλώσσα | Νταγκεστάν |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | — |
| ISO 639-3 | rut |
| Glottolog | rutu1240[2] |
Η Ρουτούλ είναι απειλούμενη γλώσσα στη Ρωσία[5] και ταξινομείται ως "αναμφισβήτητα απειλούμενη" από το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Γλωσσών της Ουνέσκο.[6]
Η Ρουτούλ ανήκει στη Λεζγική ομάδα της οικογένειας γλωσσών του Βορειοανατολικού Καυκάσου. Οι Ρουτούλ αποκαλούν τη γλώσσα τους ως myx'abišdy č'el.
Η Ρουτούλ δεν ήταν γραπτή γλώσσα μέχρι την ανάπτυξη αλφαβήτου με βάση το Κυριλλικό το 1990. Ένα λατινικό αλφάβητο αναπτύχθηκε το 2013 με βάση τη διάλεκτο Σιν-Σόρσου.[7] Οι ομιλητές είναι συχνά δίγλωσσοι ή πολύγλωσσο, έχοντας μια καλή γνώση των Αζερικών, των Λεζγικών ή/και των ρωσικών. Υπάρχουν 8 διάλεκτοι και 2 υποδιάλεκτοι της Ρουτούλ. Η λογοτεχνική έκδοση της γλώσσας παραμένει στην αναπτυξιακή διαδικασία. Στις πυκνοκατοικημένες από τους Ρουτούλ περιοχές της νότιας Ρωσίας, η γλώσσα διδάσκεται στα δημοτικά σχολεία (τάξεις 1 έως 4).
Μεταξύ των γλωσσών της Λεζγικής ομάδας, η Τσαχούρ φαίνεται ως ο πιο στενός συγγενής της Ρουτούλ.[8] Εκτός από αυτές τις δύο, υπάρχουν άλλες επτά γλώσσες στη Λεζγική ομάδα, η Λεζγική, η Ταμπασαράν, η Αγκούλ, η Μπουντούχ, η Κριτς, η Ούντι και η Άρτσι.
Ρουτούλ γλώσσα αναφέρθηκε μερικές φορές λανθασμένα στη Λεζγκική ομάδα γλωσσών. Αλλά είναι πατέρα (ανεξάρτητη) γλώσσα.
Η Ρουτούλ έχει γραφεί σε διαφορετικά αλφάβητα στον ρου της ιστορίας της. Αυτά τα αλφάβητα στηρίχτηκαν σε τρεις γραφές: Αραβική (πριν το 1928), Λατινική (1928–38) και Κυριλλική (1990–present).
Η αλληλογραφία κυριλλικών και λατινικών αλφαβήτων παρουσιάζεται στον πίνακα:[9]
| ΔΦΑ | Κυριλλικό αλφάβητο | Λατινικά | ΔΦΑ | Κυριλλικό αλφάβητο | Λατινικά |
|---|---|---|---|---|---|
| ɑ | A a | A a | o | О о | O o |
| ɑˤ | AӀ aӀ | AӀ aӀ | p | П п | P p |
| æ | Аь аь | Ə ə | p' | ПӀ пӀ | P' p' |
| b | Б б | B b | r | Р р | R r |
| ʋ | В в | V v | s | С с | S s |
| g | Г г | G g | t | Т т | T t |
| h | Гь гь | H h | t' | ТӀ тӀ | T' t' |
| ʁ | Гъ гъ | Ğ ğ | u | У у | U u |
| ɣ | ГӀ гӀ | Gh gh | y | Уь уь | Ü ü |
| d | Д д | D d | uˤ | УӀ уӀ | UӀ uӀ |
| d͡ʒ | Дж дж | C c | f | Ф ф | F f |
| e | Е е | E e | χ | Х х | X x |
| ʒ | Ж ж | J j | x | Хь хь | Xh xh |
| z | З з | Z z | q | Хъ хъ | Qh qh |
| i | И и | İ i | t͡s | Ц ц | Ts ts |
| j | Й й | Y y | t͡s' | ЦӀ цӀ | Ts' ts' |
| k | К к | K k | t͡ʃ | Ч ч | Ç ç |
| q' | Кь кь | Q' q' | t͡ʃ' | ЧӀ чӀ | Ç' ç' |
| ɢ | Къ къ | Q q | ʃ | Ш ш | Ş ş |
| k' | КӀ кӀ | K' k' | ʔ | Ъ ъ | ' |
| l | Л л | L l | ɨ | Ы ы | I ı |
| m | М м | M m | ɨˤ | ЫӀ ыӀ | IӀ ıӀ |
| n | Н н | N n |
- Ρουτούλ (φυλή)
- Βορειοανατολικές Καυκάσιες γλώσσες
- Γλώσσες του Αζερμπαϊτζάν
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
