Γερανός (αστερισμός)

Ο Γερανός (Λατινικά: Grus, συντομογραφία: Gru) είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά το 1603 από τους Keyser και Houtman, και δημοσιεύθηκε στην Ουρανομετρία του Bayer. Eίναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι νότιος αστερισμός και συνορεύει με έξι άλλους αστερισμούς, που είναι οι εξής: Νότιος Ιχθύς, Μικροσκόπιον, Ινδός, Τουκάνα, Φοίνιξ και Γλύπτης. Είναι αμφιφανής στην Ελλάδα, δηλαδή είναι ορατός από την Ελλάδα, εκτός από ένα μικρό μέρος του νότιου τμήματός του. Η επιλογή του Bayer είναι κατάλληλη, αφού το πτηνό γερανός κατά τον Αλεξανδρινό γραμματικό Ωραπόλλωνα ήταν το σύμβολο του παρατηρητή των αστέρων στην αρχαία Αίγυπτο, προφανώς επειδή το πουλί αυτό πετάει πολύ ψηλά. Ο εναλλακτικός τίτλος Φοινικόπτερον (φλαμίγκο), περιγραφόμενο με ανοικτές φτερούγες να κτυπά το Νότιο Ιχθύ με το ράμφος του, συνηθισμένος στην Αγγλία και την Ισπανία ως το 17ο αίωνα, έχει πλέον περιπέσει σε αχρησία, μη γενόμενος δεκτός από τη Διεθνή Αστρονομική `Ενωση. Του αποδίδονταν 13 αστέρες ορατοί με γυμνό μάτι.

Γερανός
πατήστε για μεγαλύτερη εικόνα
Συντομογραφία	Gru
Λατινικό όνομα	Grus
Γενική	Gruis
Έκταση	365,5 τετ. μοίρες (0,886 %) Κατάταξη 45ος
Αριθμός άστρων (μέγεθος ≤ 6,5)	55
Πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 33°N - 90°S

Ο Καίσιος φαντάστηκε ότι ο αστερισμός αυτός απεικόνιζε τον Πελαργό στον ουρανό του βιβλίου Ιερεμίας της Παλαιάς Διαθήκης («και η ασίδα εν τω ουρανώ έγνω τον καιρόν αυτής», κεφ.8, εδ.7, μετάφρ.των Εβδομήκοντα), παρ' ότι ο γερανός αναφέρεται παρακάτω στο ίδιο εδάφιο στο εβραϊκό πρωτότυπο. Αλλά ο Ιούλιος Σίλερ συνεδύαζε τον Γερανό με τον Φοίνικα στην απεικόνιση του Ααρών.

Οι Άραβες ενσωμάτωναν τους αστέρες του Γερανού στο Νότιο Ιχθύ.

Οι φωτεινότεροι αστέρες

Οι βασικοί αστέρες του αστερισμού, εκτός του λαμπρότερου, σχηματίζουν μία καμπύλη νοτιοδυτικά του Νοτίου Ιχθύος.

• Ο α (άλφα) Γερανού, είναι γνωστός και με το ιδιαίτερο όνομα Αλ Ναΐρ, που σημαίνει «ο λαμπρός». Πραγματικά, με φαινόμενο μέγεθος 1,74 είναι ο φωτεινότερος όλων των αστέρων του Γερανού.
• Ο β Γερανού βρισκόταν κατά τον Al Tizini στο τέλος της ουράς του Νοτίου Ιχθύος, ενώ τώρα σημειώνει την αριστερή φτερούγα του γερανού. Ο φασματικός τύπος του είναι M5 III (ερυθρός γίγαντας) και το φαινόμενο μέγεθος 2,10.
• Ο γ, φαιν.μεγέθους 3,01 και φασματικού τύπου B8 III, κυανόλευκος γίγαντας, σημειώνει το μάτι του πουλιού.
• Το ζεύγος δ¹ και δ² έχουν φαιν.μεγέθη 3,97 και 4,11, και φασματικούς τύπους G7 III και M4.5 IIIa αντιστοίχως.
• Το ζεύγος μ¹ και μ² έχουν φαιν.μεγέθη 4,79 και 5,10 και τον ίδιο φασματικό τύπο G8 III.
• Οι π¹ και π² έχουν παρομοιασθεί με «μικρούς γυαλισμένους δίσκους από χαλκό και ασήμι που τους φωτίζουν με δυνατό φως». Πράγματι, είναι φασματικού τύπου S5,7e (αστέρας άνθρακα) και F3 III-IV, αντιστοίχως. Τα φαινόμενα μεγέθη είναι 6,62 και 5,62 αντιστοίχως.

Αξιοσημείωτα στον αστερισμό

• Το πλανητικό νεφέλωμα IC 5148 / IC 5150 έχει το αμυδρό φαινόμενο μέγεθος 13, αλλά καταλαμβάνει σχετικά μεγάλη έκταση στον ουρανό για τέτοιο σώμα.
• Ο γαλαξίας IC 5201 με φαιν.μέγεθος 10,60 βρίσκεται φαινομενικά κοντά στα π.
• Ο ραβδωτός σπειροειδής γαλαξίας NGC 7424 έχει φαινόμενο μέγεθος 10,50. Οι αμυδρότεροι σπειροειδείς NGC 7582, 7590 και 7599 σχηματίζουν μία ωραία τριάδα στην ανατολική πλευρά του αστερισμού.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος αστέρων του Γερανού

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Grus (constellation) στο Wikimedia Commons
• Λεξιλογικός ορισμός του Γερανός στο Βικιλεξικό