Βατσλάου Λαστοούσκι

Ο Βατσλάου Λαστοούσκι (Vaclaŭ Lastoŭski) (λευκορωσικά: Вацлаў Ластоўскі‎‎, 8 Νοεμβρίου 1883 – 23 Ιανουαρίου 1938) ήταν ηγετική φυσιογνωμία του κινήματος ανεξαρτησίας της Λευκορωσίας στις αρχές του 20ου αιώνα και Πρωθυπουργός της Λαϊκής Δημοκρατίας της Λευκορωσίας από το 1919 έως το 1923, καθώς και συγγραφέας, ιστορικός και ακαδημαϊκός της Λευκορωσικής Ακαδημίας των Επιστημών, που διώκονταν από τις σοβιετικές αρχές.

Βατσλάου Λαστοούσκι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Вацлаў Юстынавіч Ластоўскі (Λευκορωσικά)
Γέννηση	8  Νοεμβρίου 1883 Kaliesniki
Θάνατος	23  Ιανουαρίου 1938 Σαράτοφ
Συνθήκες θανάτου	θάνατος από μη φυσικά αίτια
Ψευδώνυμο	Vlast[1] και Wlast[1]
Χώρα πολιτογράφησης	Λαϊκή Δημοκρατία της Λευκορωσίας Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
Θρησκεία	Καθολικισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Λευκορωσικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	δημοσιογράφος άποψης ειδικός στην λογοτεχνία μεταφραστής δημοσιογράφος συγγραφέας πολιτικός ιστορικός[2]
Εργοδότης	Institute of Belarusian Culture Λιθουανικό Υπουργείο Λευκορωσικών Υποθέσεων[3]
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/Κίνημα	Belarusian Socialist Assembly και Belarussian Socialist-Revolutionary Party
Οικογένεια
Σύζυγος	Marija Lastauskienė
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Νεανικά χρόνια

Ο Λαστοούσκι γεννήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1883 στο χωριό Καλιεσνικάου, κομητεία Ντισνένσκι, Κυβερνείο Βίλνια της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (σήμερα - Περιοχή Χλιμποκάγιε, Λευκορωσία) στην οικογένεια ενός ακτήμονα ευγενή.^[4][5] Έχοντας λάβει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση στο Δημοτικό Σχολείο Πάχοστ, μετακόμισε στη Βίλνια το 1896 όπου εργάστηκε ως βοηθός καταστήματος και, αργότερα, στο Σιαουλιάι, ως υπάλληλος. Το 1902 ο Λαστοούσκι εντάχθηκε στο Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, που δραστηριοποιούνταν στη Λιθουανία. Το 1905-1906 εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος σε φοιτητική βιβλιοθήκη στην Αγία Πετρούπολη, όπου παρακολούθησε επίσης διαλέξεις στην Σχολή Ιστορίας χωρίς να εγγραφεί στο πανεπιστήμιο.^[6]

Το 1906 ο Λαστοούσκι μετακόμισε στη Ρίγα, για να εργαστεί ως υπάλληλος σιδηροδρόμων. Προσπάθησε να περάσει εξετάσεις, για να λάβει πτυχίο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αλλά, παρά τα καλά αποτελέσματα στα κύρια μαθήματα, απέτυχε λόγω της κακής γνώσης της ρωσικής γλώσσας. Μετά δεν θα μπορούσε να μορφωθεί πουθενά τυπικά.^[6]

Στη Ρίγα, ο Λαστοούσκι συμμετείχε ενεργά στο εθνικό κίνημα της Λευκορωσίας. Ήταν μέλος της Λευκορωσικής Σοσιαλιστικής Συνέλευσης μεταξύ 1906 και 1908 και φυλακίστηκε για σοσιαλιστική προπαγάνδα για αρκετούς μήνες το 1906. Ο Λαστοούσκι ήταν επίσης γραμματέας της συντακτικής επιτροπής της λευκορωσικής εφημερίδας " Naša Niva ".^[5][7]

Συμμετοχή στο κίνημα ανεξαρτησίας της Λευκορωσίας

Ξεκινώντας από το 1915, ο Λαστοούσκι υποστήριξε ανοιχτά την ιδέα της ανεξαρτησίας της Λευκορωσίας τόσο από τη Ρωσία όσο και από την Πολωνία.^[7]

Τον Ιανουάριο του 1915, ο Λαστοούσκι, μαζί με άλλους εξέχοντες ηγέτες του κινήματος ανεξαρτησίας της Λευκορωσίας, όπως οι Βίνσεντ Σβιαταπόλκ-Μίρσκι, Ιβάν και Άντον Λούτσκιεβιτς, υπέγραψαν μια αναφορά καλώντας τις γερμανικές αρχές, που κατέλαβαν τη Δυτική Λευκορωσία κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο να εξουσιοδοτήσουν την έκδοση λευκορωσικών εφημερίδων. Εκείνη την περίοδο ο Λαστοούσκι ήταν επικεφαλής ενός βιβλιοπωλείου της Λευκορωσίας στη Βίλνια. Ασχολήθηκε επίσης με τη συγγραφή και έκδοση σχολικών βιβλίων από έναν ιδιωτικό εκδοτικό οίκο.^[5][8]

Ο Λαστοούσκι ήταν ένας από τους ηγέτες του κόμματος «Η Χριστιανική Ενότητα» (1915). Συνέγραψε το «Μνημόνιο των Αντιπροσώπων της Λευκορωσίας» που διατύπωσε το δικαίωμα του λευκορωσικού λαού για εθνική και πολιτική ανάπτυξη και που παρουσιάστηκε σε διεθνές συνέδριο στη Λωζάνη το 1916. Το 1916-1917 ο Λαστοούσκι επιμελήθηκε την εφημερίδα «Χόμαν» και, το 1918, εξέδωσε το περιοδικό «Kryvič».^[5][8]

Στις αρχές του 1918 ο Λαστοούσκι ίδρυσε την Ένωση Ανεξαρτησίας και Μη Διάσπασης της Λευκορωσίας, που διατύπωσε τις κατευθυντήριες γραμμές για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου λευκορωσικού κράτους. Το 1918-1919 ήταν μέλος του Λευκορωσικού Συμβουλίου της Βίλνια. Εξελέγη ως ένας από τους εκπροσώπους αυτού του συμβουλίου, για να συμμετάσχει στη Ράντα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Λευκορωσίας που, στις 25 Μαρτίου 1918, αποδέχτηκε την Τρίτη Συνταγματική Συνέλευση (ή την Τρίτη Συνταγματική Χράματα, Τρίτο Συντακτικό Χάρτη) και διακήρυξε την ανεξαρτησία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Λευκορωσίας.^[6][8]

Τον Νοέμβριο του 1918 ο Λαστοούσκι έγινε μέλος του Συμβουλίου της Λιθουανίας. Στα τέλη του 1918 ήταν επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Λευκορωσίας στη Λιθουανία και ο ακόλουθος της Λευκορωσίας στην Πρεσβεία της Λιθουανίας στο Βερολίνο. Το 1919 έγινε ηγέτης των Λευκορώσων Σοσιαλιστών Επαναστατών.^[4][7]

Τον Δεκέμβριο του 1919 ο Λαστοούσκι διορίστηκε Πρωθυπουργός της Λαϊκής Δημοκρατίας της Λευκορωσίας. Στις 17 Δεκεμβρίου 1919 συνελήφθη στο Μινσκ από τις πολωνικές αρχές, που δεν αναγνώρισαν το ανεξάρτητο κράτος της Λευκορωσίας. Αφού απελευθερώθηκε τον Φεβρουάριο του 1920, ο Λαστοούσκι πήγε στη Ρίγα. Το 1920 απευθύνθηκε στα κράτη της Αντάντ με αίτημα να στηρίξει την κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Λευκορωσίας. Ο Λαστοούσκι ξεκίνησε επίσης τη δημιουργία της Ένωσης Λευκορωσικών Κομμάτων για τον Αγώνα για μια Ανεξάρτητη και Ενωμένη Λευκορωσία ενάντια στη Σοβιετική κυριαρχία και κατά της Πολωνικής Κατοχής σε μια Λευκορωσική διάσκεψη στη Ρίγα στις 20 Οκτωβρίου 1920. Από το 1920 έως το 1923 ο Λαστοούσκι πήγε για διπλωματικές αποστολές στο Βέλγιο, τη Γερμανία, το Βατικανό, την Ιταλία, την Τσεχοσλοβακία, τη Γαλλία, την Ελβετία και άλλες χώρες. Το 1923 παραιτήθηκε από τη θέση του πρωθυπουργού της Λαϊκής Δημοκρατίας της Λευκορωσίας και αποχώρησε από τις πολιτικές δραστηριότητες.^[7][8]

Ζωή στη Λιθουανία και μετεγκατάσταση στη Σοβιετική Λευκορωσία

Μεταξύ 1923 και 1927 ο Λαστοούσκι επιμελήθηκε το περιοδικό «Kryvič» στο Κάουνας και εξέδωσε πολλά σχολικά βιβλία. Ήταν επικεφαλής της επιτροπής για την 400η επέτειο της Λευκορωσικής Εκτύπωσης Βιβλίου: 1525-1925 καθώς και της Ένωσης για την Εθνική και Κρατική Απελευθέρωση της Λευκορωσίας. Τον Νοέμβριο του 1926 προσκλήθηκε από το Ινστιτούτο Λευκορωσικού Πολιτισμού (Inbelkult) να συμμετάσχει σε ένα ακαδημαϊκό συνέδριο για τη μεταρρύθμιση της λευκορωσικής ορθογραφίας και εξελέγη Επικεφαλής της Επιτροπής Γραφικών του συνεδρίου. Η άρνηση της λιθουανικής κυβέρνησης να χρηματοδοτήσει το περιοδικό «Kryvič» και το πραξικόπημα της 17ης Δεκεμβρίου 1926 ώθησαν τον Λαστοούσκι να εγκατασταθεί στη Σοβιετική Λευκορωσία τον Απρίλιο του 1927. Διορίστηκε Διευθυντής του Κρατικού Μουσείου της Λευκορωσίας, εργάστηκε στο Inbelkult και ήταν επικεφαλής του εθνογραφικού τμήματος της Λευκορωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Κατά τη διάρκεια μιας εθνογραφικής αποστολής, που οργάνωσε ο Λαστοούσκι, βρέθηκε ο Σταυρός της Eŭfrasińnia Polackaja (ο Σταυρός της Αγίας Ευφροσύνης), ένα από τα εθνικά σύμβολα της Λευκορωσίας.^[7][8]

Διώξεις από τις σοβιετικές αρχές και θάνατος

Τον Οκτώβριο του 1929 ο Λαστοούσκι απολύθηκε από γραμματέας της Λευκορωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Στις 21 Ιουλίου 1930, κατά τη διάρκεια μιας εθνογραφικής αποστολής στη Σιβηρία, συνελήφθη για την υπόθεση της Ένωσης Απελευθέρωσης της Λευκορωσίας . Στις 6 Δεκεμβρίου 1930 του αφαιρέθηκε ο ακαδημαϊκός τίτλος, που του αποκαταστάθηκε μετά θάνατον το 1990. Στις 10 Απριλίου 1931 ο Λαστοούσκι καταδικάστηκε σε εξορία για πέντε χρόνια στο Σαράτοφ, όπου διηύθυνε το τμήμα παλαιών τυπογραφικών και χειρογράφων της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης.^[5][7]

Σύμφωνα με το Διάταγμα Νο 33 του Προϊσταμένου της Λογοτεχνίας και των Εκδοτικών Οίκων της 3ης Ιουνίου 1937 σχετικά με «Ο κατάλογος της λογοτεχνίας που πρέπει να κατασχεθεί από δημόσιες βιβλιοθήκες, εκπαιδευτικά ιδρύματα και βιβλιοπωλεία» όλα τα βιβλία του Λαστοούσκι έπρεπε να καούν.^[9]

Αφού συνελήφθη ξανά στις 20 Αυγούστου 1937, ο Λαστοούσκι καταδικάστηκε ως «πράκτορας της πολωνικής υπηρεσίας πληροφοριών και μέλος της εθνικοφασιστικής οργάνωσης» από το Ανώτατο Στρατοδικείο της ΕΣΣΔ και εκτελέστηκε στο Σαράτοφ. Ο Λαστοούσκι αθωώθηκε μετά θάνατον το 1958 (πρώτη ποινή) και το 1988 (δεύτερη ποινή).^[4][10][11]

Παραπομπές

1. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. js20010125054. Ανακτήθηκε στις 30  Αυγούστου 2020.
2. Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
3. Ανακτήθηκε στις 3  Ιανουαρίου 2024.
4. Shastouski, K. «Радзіма Вацлава Ластоўскага» [The Homeland of Vaclaŭ Lastoŭski]. www.radzima.org (στα Λευκορωσικά). Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2022.
5. «Вацлаў Ластоўскі» [Vaclaŭ Lastoŭski]. Рада Беларускай Народнай Рэспублікі / Rada of the Belarusian Democratic Republic (στα Λευκορωσικά). Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2022.
6. Багдановіч І.І. Значэнне “Кароткай гісторыі Беларусі” В. Ластоўскага ў станаўленні гістарычнай адукацыі ў Беларусі [Bahdanovič I.I. The Role of “Short History of Belarus” by V. Lastoŭski in the Establishment of Historical Education in Belarus]
7. Biographical Dictionary of Central and Eastern Europe in the Twentieth Century, by Wojciech Roszkowski, Jan Kofman, Jan Kofman, New York, 2008, p. 558
8. «Ластоўскі Вацлаў Юстынавіч» [Lastoŭski Vaclaŭ Justynavič]. Глыбоцкі гісторыка-этнаграфічны музей, Hlybokaye Historical-Ethnographic Museum (στα Λευκορωσικά). Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2022.
9. «Алесь Лукашук. МОВА ГАРЫЦЬ... (загад № 33)» [The language burns… (Order No33), by Alieś Lukašuk]. imperiaduhu.by (στα Λευκορωσικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2022.
10. Маракоў, Леанід. "Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. 1794-1991: ЛАСТОЎСКІ Вацлаў Юстынавіч" [Repressed writers, scientists, educators, public and cultural figures of Belarus. 1794-1991: LASTOŬSKI Vaclaŭ Justynavič, by Leanid Marakou]. www.marakou.by (in Belarusian). Retrieved 2022-02-22
11. Арлоў, Уладзімер (2020). ІМЁНЫ СВАБОДЫ (Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе.) [Uładzimir Arłou. The Names of Freedom (The Library of Freedom. ХХІ century.)] (PDF) (in Belarusian) (4-е выд., дап. ed.). Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода - Radio Free Europe/Radio Liberty. pp. 173–174.