Αναρχοκομμουνισμός

Ο αναρχοκομμουνισμός είναι ένας πολιτικός χώρος ο οποίος υποστηρίζει την κατάργηση του κράτους, της ιδιωτικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής (γαίες, εργοστάσια, μεγάλες επιχειρήσεις) και του καπιταλισμού, με σκοπό την αντικατάστασή τους από ένα κομμουνιστικό σύστημα συλλογικής ιδιοκτησίας και διαχείρισης των μέσων παραγωγής, στηριγμένο σε ένα δίκτυο εθελοντικών συνεταιρισμών μεταξύ ισότιμων παραγωγών και πολιτών, το οποίο θα λειτουργεί στη βάση της άμεσης δημοκρατίας.

Ο αναρχοκομμουνισμός τοποθετείται στο ευρύτερο πλαίσιο του ελευθεριακού σοσιαλισμού και έχει τις ρίζες του στον αναρχοκολεκτιβισμό του Μιχαήλ Μπακούνιν της Πρώτης Διεθνούς. Ο Πιοτρ Κροπότκιν (1842-1921) υποστήριξε ότι η πραγματική καταγωγή του αναρχισμού ήταν «η δημιουργική, εποικοδομητική δράση των μαζών». Τόνισε χαρακτηριστικά πως «ο αναρχισμός έλκει την καταγωγή του από το λαό και θα διατηρήσει τη ζωτικότητα και τη δημιουργική του δύναμη αρκετά μόνο εάν παραμείνει κίνημα του λαού».

Δύο ζητήματα που δίχασαν ιστορικά τους αναρχοκομμουνιστές ήταν το αν οι διαχειριστικές αποφάσεις στις κομμούνες θα λαμβάνονται πλειοψηφικά ή συναινετικά, και το αν οι αναρχικοί πρέπει να ενσωματωθούν σε μία ενιαία οργάνωση με κοινή γραμμή και τακτικές (πλατφορμισμός), ή οι επιμέρους τοπικές αναρχικές ομάδες να διατηρήσουν πλήρη αυτονομία. Ο πλατφορμισμός διαμορφώθηκε αρχικά κατά τον Μεσοπόλεμο, στο πλαίσιο μίας προσπάθειας αντιμετώπισης των αιτιών που οδήγησαν στην ήττα του αναρχισμού κατά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Η αντιοργανωτική πτέρυγα του αναρχοκομμουνισμού έχει επηρεάσει πολύ σημαντικά τον σύγχρονο αναρχισμό μετά τη δεκαετία του 1950, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα και πλατφορμιστικές οργανώσεις.

Χαρακτηριστικά

Ο Πιοτρ Κροπότκιν στο έργο του Η Κατάκτηση του Ψωμιού, στο τρίτο κεφάλαιο («Αναρχοκομμουνισμός») ξεκινάει λέγοντας:

«Κάθε κοινωνία που έχει καταργήσει την ιδιωτική ιδιοκτησία θα αναγκαστεί, υποστηρίζουμε, να οργανωθεί στις γραμμές της Κομμουνιστικής Αναρχίας. Η Αναρχία οδηγεί στον Κομμουνισμό, και ο Κομμουνισμός στην Αναρχία, που είναι και οι δυο τους όμοια εκφράσεις της κυρίαρχης τάσης στις σύγχρονες κοινωνίες, της αναζήτησης της ισότητας.»

Οι αναρχοκομμουνιστές δίνουν μεγάλη έμφαση στη δύναμη της λαϊκής μάζας. Θεωρούν τις μάζες οργανικές οντότητες, στις οποίες κυρίαρχο στοιχείο είναι η αλληλοβοήθεια, η αλληλεγγύη και η αμοιβαιότητα. Ο Κροπότκιν τόνισε :

«Οι κομμουνιστικές οργανώσεις δεν μπορεί να αφεθούν να δημιουργηθούν από νομοθετικά σώματα που ονομάζονται κοινοβούλια, δημοτικά ή κοινοτικά συμβούλια. Πρέπει να είναι δουλειά όλων, μια φυσική ανάπτυξη, ένα παράγωγο της εποικοδομητικής μεγαλοφυΐας των μαζών.»

Οι αναρχοκομμουνιστές, σε αντίθεση με τους αναρχοσυνδικαλιστές, αποδέχονται την ύπαρξη ταξικής πάλης και εκτός των χώρων εργασίας. Ακόμα δεν πρέπει να συγχέονται με τους ελευθεριακούς μαρξιστές (π.χ. τους συμβουλιακούς κομμουνιστές), οι οποίοι επίσης εντάσσονται στον ευρύτερο χώρο του ελευθεριακού σοσιαλισμού.

Πολιτική οργάνωση

Πολιτική διαδήλωση στο κέντρο του Χαλανδρίου το 2013 εναντίον της απόλυσης μιάς υπαλλήλου του βιβλιοπωλείου Ευριπίδης που οργανώθηκε από την Ανοιχτή Συνέλευση Κατοίκων Αγίας Παρασκευής, μια άτυπη οργάνωση με αντι-ιεραρχικά και αριστερά χαρακτηριστικά

Ο αναρχοκομμουνισμός υποστηρίζει τη δομή της κομμούνας ως μορφή κοινωνικής οργάνωσης. Σύμφωνα με τους αναρχοκομμουνιστές η κομμούνα δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ομοσπονδοποίηση μη σταθερών ελεύθερων συνδέσμων, συμβουλίων, και εθελοντικών ομάδων που προωθούν την αλληλοβοήθεια και την αυτοοργάνωση. Σύμφωνα με αυτούς η κομμούνα είναι το πλέον κατάλληλο και αποδεκτό σύστημα λαϊκής αυτοκυβέρνησης, που προωθεί σε μεγάλο βαθμό την άμεση δημοκρατία στη λήψη κοινοτικών αποφάσεων και υπόσχεται ένα μεγάλο ποσοστό λαϊκής συμμετοχής και πολιτικής ισότητας. Όσον αφορά τα εργοστάσια, σε αυτά θα πρέπει να αναπτύσσονται εργατικά συμβούλια ανάμεσα στις εθελοντικές ομάδες που διαχειρίζονται τα μέσα παραγωγής. Από αυτή τη σκοπιά ο αναρχοκομμουνισμός μοιάζει με την εργατική αυτοδιαχείριση που προωθούν οι συμβουλιακοί κομμουνιστές.

Οικονομική οργάνωση

Σε αντίθεση με το κολεκτιβιστικό σύστημα που προτάσσει ο αναρχοκολεκτιβιστής Μιχαήλ Μπακούνιν οι αναρχοκομμουνιστές, δεν πιστεύουν σε ένα αμετάβλητο και στατικό οικονομικό σύστημα. Έτσι απορρίπτουν τον μηχανισμό της αγοράς, το χρήμα και κάθε είδους εξαγορά της εργατικής δύναμης ή μισθολογικό σύστημα. Ο Πιοτρ Κροπότκιν χαρακτηριστικά αναφέρει:

«Κατά τη γνώμη μας οι κολεκτιβιστές υποπίπτουν σε ένα διπλό σφάλμα στα σχέδιά τους για την αναδόμηση της κοινωνίας. Ενώ κάνουν λόγο για την κατάργηση του καπιταλιστικού συστήματος σκοπεύουν απ την άλλη να διατηρήσουν δύο θεσμούς που αποτελούν καθεαυτή τη βάση του συστήματος αυτού και οι οποίοι είναι η Κυβέρνηση Αντιπροσώπων και το Μισθολογικό Σύστημα.» («Η κατάκτηση του ψωμιού», Το μισθολογικό σύστημα του Κολεκτιβισμού).

Σύμφωνα με τον Πιοτρ Κροπότκιν το οικονομικό σύστημα θα πρέπει να βασίζεται στην αρχή: «Από τον καθένα σύμφωνα με τις ικανότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του». Σύμφωνα με τη φράση αυτή καθετί θα πρέπει να παράγεται, να διανέμεται και να ανταλλάσσεται ελεύθερα, με βάση τις παρούσες ανάγκες του καθενός και της κοινωνίας.