Αγία Παρασκευή Αμαρίου Ρεθύμνης

Η Αγία Παρασκευή Αμαρίου είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Αμαρίου, στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου της Κρήτης. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 160 μέτρων, 60 χλμ. νοτιοανατολικά από την πρωτεύουσα του νομού, Ρέθυμνο^[2].

Αγία Παρασκευή
Ο ναός της Παναγίας στο κέντρο του χωριού
Αγία Παρασκευή Αγία Παρασκευή
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα[1]
Περιφέρεια	Κρήτης
Περιφερειακή Ενότητα	Ρεθύμνου
Δήμος	Αμαρίου
Δημοτική Ενότητα	Κουρητών
Γεωγραφία
Νομός	Ρεθύμνης
Υψόμετρο	160 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος	78
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	740 59
Τηλ. κωδικός	2833
δεδομένα

Ιστορικά στοιχεία

Ο οικισμός αναφέρεται σε βενετικά κατάστιχα του 1577 ως S(an)ta Venerand, ενώ σε απογραφή που πραγματοποιήθηκε λίγα χρόνια αργότερα (1583) αναφέρεται ως Santa Veneranda, με πληθυσμό που ανερχόταν στους 95 κατοίκους. Μνεία στον οικισμό γίνεται και κατά την τελευταία βενετική απογραφή που διεξήχθη το 1630, λίγες δεκαετίες πριν από την οθωμανική κατάκτηση της Κρήτης^[2], όπου αναφέρεται ως S. Veneranda, Sagudhi, πιθανόν κάνοντας αναφορά στον φεουδάρχη της περιοχής.^[3] Το 1834, σύμφωνα με τα στοιχεία της αιγυπτιακής απογραφής - όπως αυτή παρατίθεται στο βιβλίο του Άγγλου περιηγητή Ρόμπερτ Πάσλεϊ - στην Αγία Παρασκευή κατοικούσαν 15 χριστιανικές οικογένειες^[4]. Το 1879 το χωριό υπήχθη στο δήμο Αποδούλου της επαρχίας Αμαρίου και σύμφωνα με την οθωμανική απογραφή του 1881 είχε πληθυσμό 78 κατοίκων (44 άνδρες και 34 γυναίκες, όλοι χριστιανοί)^[5]. Το 1894, σύμφωνα με εκτίμηση του αξιωματικού του ελληνικού στρατού, Νικόστρατου Καλομενόπουλου, στο χωριό ζούσαν 25 ελληνικές οικογένειες^[6]. Μετά την απελευθέρωση της Κρήτης και την ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος υπήχθη στην επαρχία Αμαρίου^[7], στην κοινότητα Αγίου Ιωάννη.

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής, αρκετοί κάτοικοι του χωριού εντάχθηκαν στις οργανώσεις της Εθνικής Αντίστασης (κατά κύριο λόγο στο ΕΑΜ). Μάλιστα τον Μάιο του 1944, ο οικισμός αποτέλεσε καταφύγιο για την ομάδα των Βρετανών πρακτόρων και των Ελλήνων αντιστασιακών που είχαν απαγάγει τον Γερμανό υποστράτηγο Κράιπε^[8]. Την ίδια περίοδο, πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή άκαρπες έρευνες των δυνάμεων Κατοχής προς αναζήτηση του Κράιπε^[8].

Μεταπολεμικά η Αγία Παρασκευή υπέστη αισθητή μείωση του πληθυσμού της καθώς αρκετοί κάτοικοι έφυγαν προς τα αστικά κέντρα (κυρίως στο Ηράκλειο) για αναζήτηση εργασίας^[9]. Το 1997, στα πλαίσια των αλλαγών που επέφερε στην τοπική αυτοδιοίκηση το σχέδιο Καποδίστριας, ο οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Κουρητών^[7], ενώ από το 2011 υπάγεται στον καλλικρατικό δήμο Αμαρίου^[10].

Στην Αγία Παρασκευή γεννήθηκαν ο στρατιωτικός και ηγετικό στέλεχος της Χούντας των Συνταγματαρχών Στυλιανός Παττακός^[9][11] και ο αντιστασιακός και υπεύθυνος του ΕΑΜ Αμαρίου Μιχάλης Παττακός^[12].

Γενικά στοιχεία

Οι κάτοικοι της Αγίας Παρασκευής ασχολούνται κυρίως με αγροτικές εργασίες. Ο οικισμός διαθέτει τρεις εκκλησίες: η κεντρική είναι αφιερωμένη στον Άγιο Στυλιανό^[13], ενώ οι άλλες δύο είναι αφιερωμένες στην Αγία Παρασκευή και στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Από αυτές η πρώτη διαθέτει καμπάνα κατασκευασμένη από κέλυφος βόμβας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου^[14] ενώ η δεύτερη είναι κτίσμα του 1516 στο οποίο σώζονται τοιχογραφίες του 16ου αιώνα και κτητορική επιγραφή^[2][15].

Κλίμα

Η περιοχή παρουσιάζει ήπιους χειμώνες και θερμά καλοκαίρια. Σύμφωνα με τον μετεωρολογικό σταθμό στην ευρύτερη περιοχή (184 μέτρα υψόμετρo) στις 3 Αυγούστου 2021 σημειώθηκε θερμοκρασία που έφτασε τους 48.8 °C.^[16]

Απογραφές πληθυσμού

Απογραφή	1583	1881	1900	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2021
Πληθυσμός	95[2]	78[5]	157[3]	169[7]	188[7]	157[7]	154[7]	97[7]	90[7]	127[7]	88[17]	124[10]	78

Διοικητικά στοιχεία

Η Αγία Παρασκευή αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να προσαρτάται στην τότε κοινότητα Αγίου Ιωάννου Αμαρίου. Το 1929 με το ΦΕΚ 135Β - 28/11/1929 ορίστηκε έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας.^[18] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίηση του Κλεισθένης Ι αποτελεί την κοινότητα Αγίας Παρασκευής^[19] που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Κουρητών του δήμου Αμαρίου και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 124 κατοίκους.^[20]

Δείτε: Κοινότητα Αγίας Παρασκευής

Σημείωση

Στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου υπάρχουν 2 ακόμα συνώνυμοι οικισμοί: Αγία Παρασκευή στο Δήμο Ρεθύμνου και Αγία Παρασκευή στο Δήμο Αγίου Βασιλείου.

Παραπομπές

1. (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
2. «Αγία Παρασκευή». amariotes.gr. Το Αμάρι στο Διαδίκτυο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2016.
3. Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Α΄. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελ. 51.
4. Robert Pashley, Travels in Crete, London, 1837, vol. II, σελ. 314.
5. Κρήτης Ανθρωπογεωγραφία, Ένθετο εφημερίδας Πατρίς, Φεβρουάριος 2008, τόμος Β', σελ. 134.
6. Κρήτης Ανθρωπογεωγραφία, Β΄, 2008, σελ. 148.
7. Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, 2012, Α΄ τόμος, σελ. 8.
8. Γεωργίου Ευθ. Χαροκόπου, Η απαγωγή του στρατηγού Κράιπε, Eurobooks, Αθήναι 2007, σελ. 186 - 194.
9. Παντινάκης, Μανόλης (17 Φεβρουαρίου 2014). «Το χωριό των… αιωνόβιων». madeincreta.gr. Made in Creta. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2016.
10. «Αγία Παρασκευή (η) Δήμου Αμάριου Τοπική Κοινότητα Αγίας Παρασκευής. Ρέθυμνο – Κρήτη». dhmos.gr. Δήμοι, πόλεις και χωριά Ελλάδας. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2016.^{[νεκρός σύνδεσμος]}
11. Στυλιανός Παττακός, Κάιν διατί; Κομμουνιστοσυμμοριτοπόλεμος 1941-1949, Ekdosis, Αθήναι, 2006, σελ. 79 - 80.
12. Γεωργίου Ευθ. Χαροκόπου, 2007, σελ. 189.
13. «Ιερὰ Μητρόπολις Λάμπης, Συβρίτου καὶ Σφακίων». ec-patr.org. Οικουμενικόν Πατριαρχείον. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2016.
14. Ρηγινιώτης, Θ. Ι. (25 Ιουλίου 2012). «Άγιοι του Ιουλίου… στο Ρέθεμνος». rethemnos.gr. Ρέθεμνος. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2016.
15. Ζαφειρόπουλος, Γιώργος (10 Αυγούστου 2007). «Αγία Παρασκευή Αμαρίου Ρεθύμνου - Παπάς με τσαγανό». greecewithin.com. Greece Within. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2016.
16. «48.8°C στη Νότια Κρήτη. Αύγουστος 2021».
17. «Απογραφές πληθυσμού 2001 και 1991». statistics.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2016.
18. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2023.
19. «Νόμος 4555/2018 - ΦΕΚ 133/Α/19-7-2018 ( Άρθρα 1 - 151) (Πρόγραμμα ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ) (Κωδικοποιημένος)». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2022.
20. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10883 (σελ. 409 του pdf)