Ιωάννης της Βρετάνης

Ο Ιωάννης της Βρετάνης (Γαλλική γλώσσα : Jean de Bretagne, 1266 - 17 Ιανουαρίου 1334) από τον Οίκο του Ντρε-Βρετάνης ήταν 4ος κόμης του Ρίτσμοντ (1306 - 1334). Πρόσφερε στρατιωτικές υπηρεσίες στον θείο του Εδουάρδο Α΄ της Αγγλίας και δέχτηκε τον τίτλο του κόμη του Ρίτσμοντ (15 Οκτωβρίου 1306).^[1] Την εποχή που ο Εδουάρδος Α΄ συγκρούστηκε με τη Σκωτία πήρε τον τίτλο του "Φύλακα της Σκωτίας", ο ξάδελφος του Εδουάρδος Β΄ της Αγγλίας του έδωσε τον τίτλο του λόρδου όταν συγκρούστηκε με τους βαρόνους (1311). Ο Ιωάννης της Βρετάνης υπηρέτησε την Αγγλία σαν στρατιώτης και διπλωμάτης αλλά ήταν πολιτικά ανενεργός σε σχέση με άλλους κόμητες στην εποχή του, έμεινε γνωστός επί Εδουάρδου Α΄ και επί Εδουάρδου Β΄ για τις διπλωματικές του ικανότητες. Δεν παντρεύτηκε ποτέ, τους τίτλους και τα εδάφη του κληρονόμησε ο ανεψιός του Ιωάννης Γ΄ της Βρετάνης. Έμεινε πιστός στον ξάδελφο του Εδουάρδο Β΄ αλλά όταν εξεγέρθηκαν εναντίον του η σύζυγος του Ισαβέλλα της Γαλλίας (1295-1358) και ο Ρότζερ Μόρτιμερ, 1ος κόμης του Μαρς τους υποστήριξε. Όταν παραιτήθηκε ο Εδουάρδος Β΄ και ανέβηκε στον θρόνο ο ανεψιός του Εδουάρδος Γ΄ της Αγγλίας αποσύρθηκε στα κτήματα του στη γενέτειρα του Βρετάνη όπου και πέθανε (1334) Ο Ιωάννης ήταν ο δεύτερος γιος του Ιωάννη Β΄ της Βρετάνης και της Βεατρίκης της Αγγλίας κόρης του Ερρίκου Γ΄ της Αγγλίας, είχε άλλους δύο αδελφούς και τρεις αδελφές.^[2] Ο πατέρας του είχε τον τίτλο του κόμη του Ρίτσμοντ αλλά είχε ελάχιστη εμπλοκή στις Αγγλικές πολιτικές υποθέσεις.^[3] Ο Ιωάννης μεγάλωσε στην αυλή του θείου του Εδουάρδου Α΄ μαζί με τον μεγαλύτερο γιο του Ερρίκο που πέθανε σε ηλικία 6 ετών (1274).^[4]

Ιωάννης της Βρετάνης
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	John of Brittany, Earl of Richmond (Γαλλικά)
Γέννηση	1266
Θάνατος	17  Ιανουαρίου 1334 Βρετάνη
Χώρα πολιτογράφησης	Γαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Γαλλικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός
Οικογένεια
Γονείς	Ιωάννης Β΄ της Βρετάνης και Βεατρίκη της Αγγλίας
Αδέλφια	Αρθούρος Β΄ της Βρετάνης Λευκή της Βρετάνης Μαρία της Βρετάνης Ελεονώρα της Βρετάνης (1275-1342)
Οικογένεια	Οίκος του Ντρε
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Guardian of Scotland
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Υπηρεσίες στον Εδουάρδο Α΄

Στη νεότητα του συμμετείχε σε πολλούς αθλητικούς αγώνες αλλά δεν διακρίθηκε ποτέ σαν στρατιώτης.^[5] Όταν ο Γάλλος βασιλιάς έκανε κατάσχεση στο Δουκάτο της Ακουιτανίας από τον Εδουάρδο Α΄ (1294) ο Ιωάννης ταξίδευσε στη Γαλλία σαν υπολοχαγός του δουκάτου.^[6][7] Απέτυχε να ανακαταλάβει την Μπορντώ, το Πάσχα του 1295 δραπέτευσε στη Ρίονς.^[8] Τον Ιανουάριο του 1297 γνώρισε την ήττα στην πολιορκία του Μπελγκάρντ μαζί με τον Ερρίκο ντε Λάσι, κόμη του Λίνκολν, στη συνέχεια επέστρεψε στην Αγγλία.^[9] Ο θείος του Εδουάρδος Α΄ τον εκτιμούσε ιδιαίτερα παρά τις αποτυχίες του στη Γαλλία, του συμπεριφερόταν σαν να ήταν γιος του.^[10] Συμμετείχε σε όλους τους πολέμους με τη Σκωτία, στη "μάχη του Φάλκιρκ" (1298) και στην "πολιορκία του Καρλάβεροκ" (1300).^[9] Οι ευγενείς που συμμετείχαν στην "πολιορκία του Καρλάβεροκ" τιμήθηκαν από τον Εδουάρδο Α΄ σε εορταστικές εκδηλώσεις, το έμβλημα του Ιωάννη ήταν δεύτερο σε σειρά μετά από αυτό του βασιλιά. Ο πατέρας του πέθανε (1305) και τον διαδέχθηκε ο μεγαλύτερος αδελφός του Αρθούρος Γ΄ της Βρετάνης, ο θείος του Εδουάρδος Α΄ του έδωσε την επόμενη χρονιά τον τίτλο του κόμη του Ρίτσμοντ (1306).^[11] Την ίδια χρονιά του έδωσε τον τίτλο του "Φύλακα της Σκωτίας", τη θέση αυτή επικύρωσε και ο ξάδελφος του Εδουάρδος Β΄ (1307).^[5] Η Αγγλική αυλή μεταχειριζόταν τον Ιωάννη πάντοτε σαν έμπιστο διπλωμάτη, σημαντικό του πλεονέκτημα ήταν οι σχέσεις του με τους Γάλλους.^[5][12]

Υπηρεσίες στον Εδουάρδο Β΄

Την εποχή που πέθανε ο Εδουάρδος Α΄ (1307) ήταν ένας από τους παλιότερους κόμητες του βασιλείου.^[13] Οι σχέσεις του Εδουάρδο Β΄ με την αριστοκρατία χειροτέρεψαν σημαντικά, ο Ιωάννης Β΄ παρέμεινε ωστόσο πιστός σύμμαχος του βασιλιά και απεστάλη στον πάπα Κλήμη Ε΄ σαν εκπρόσωπος του βασιλικού ερωμένου Πιρς Γκάβεστον.^[14] Ο Ιωάννης της Βρετάνης παρέμεινε πιστός σύμμαχος του Γκάβεστον χωρίς να εισέλθει στον ανταγωνισμό με τους υπόλοιπους κόμητες.^[15] Οι σχέσεις του Εδουάρδου Β΄ με τους κόμητες χειροτέρεψαν σε τέτοιο βαθμό που πήραν από τον βασιλιά τον έλεγχο της διακυβέρνησης. Οι κόμητες αγνόησαν τη βασιλική διαταγή να μην μεταφέρουν όπλα στο Κοινοβούλιο, ζήτησαν από τον βασιλιά με τη βία να προχωρήσει σε μιά σειρά από μεταρρυθμίσεις. Τα αιτήματα τους επικεντρώθηκαν γύρω από τον ερωμένο του Εδουάρδου Β΄ Πιρς Γκάβεστον και την άσχημη συμπεριφορά του. Ο βασιλιάς συμφώνησε στον διορισμό ενός αριθμού βασιλικών λόρδων με στόχο τις μεταρρυθμίσεις του βασιλικού νοικοκυριού.^[16] Ο Ιωάννης της Βρετάνης ήταν ένας από τους 8 βασιλικούς κόμητες που συμμετείχαν στο "Συμβούλιο των 21", ήταν ο παλιότερος κόμης και από τους ελάχιστους που παρέμεναν πιστοί στον βασιλιά.^[17] Ο Ιωάννης πήγε στη Γαλλία για διπλωματικές διαπραγματεύσεις και στη συνέχεια επέστρεψε στην Αγγλία. Την περίοδο της απουσίας του ο Γκάβεστον εξορίστηκε από τους ευγενείς, επέστρεψε παράνομα και τελικά δολοφονήθηκε από τον Τόμας, 2ο κόμη του Λάνκαστερ.^[18] Μετά τη δολοφονία ο Ιωάννης και ο Γιλβέρτος ντε Κλαρ, κόμης του Γκλόστερ προσπάθησαν να συμφιλιώσουν τις δύο πλευρές.^[19] Ο Ιωάννης συνόδευσε τον Εδουάρδο Β΄ στο ταξίδι του στη Γαλλία παραμένοντας πάντα πιστός οπαδός του. Με τη "Συνθήκη του Ληκ" (1318) ο Εδουάρδος Β΄ επανήλθε σε πλήρη βασιλική εξουσία.^[20]

Ήττα από τη Σκωτία

Το κάστρο του Ρίτσμοντ

Συνόδευσε τον Εδουάρδο Β΄ ξανά στη Γαλλία (1320), την επόμενη χρονιά (1321) έκλεισε ειρήνη με τους Σκωτσέζους.^[21] Ο Τόμας του Λάνκαστερ εξεγέρθηκε ξανά (1322) αλλά ηττήθηκε, ο κόμης του Ρίτσμοντ παραβρέθηκε στη δίκη του όπου καταδικάστηκε σε θάνατο.^[22] Οι Άγγλοι επιτέθηκαν στη Σκωτία αλλά ο στρατός τους θερίστηκε από πείνα επειδή ο Ροβέρτος Α΄ της Σκωτίας είχε κάψει την ύπαιθρο. Ο Ροβέρτος Μπρους προχώρησε στην Αγγλία, πέρασε τον 5ο Σολβέι στα δυτικά και πορεύτηκε προς το Γιορκσάιρ, ο στρατός του είχε συγκροτηθεί στο Άρτζιλ και τα νησιά. Η ορμητικότητα με την οποία επιτέθηκε ο Ροβέρτος Μπρους στα μέσα Οκτωβρίου έφερε τον Εδουάρδο Β΄ σε μεγάλο κίνδυνο μέσα στα ίδια τα εδάφη του, είχε στη διάθεση του μόνο έναν στρατό υπό την ηγεσία του Ιωάννη της Βρετάνης. Ο Ιωάννης της Βρετάνης βρέθηκε σε πλεονεκτική θέση στα βουνά αλλά με την ίδια τακτική ο Ροβέρτος Μπρους μπόρεσε να τον συντρίψει με τις γνωστές του τακτικές, ο Ροβέρτος Μπρους τον συνέλαβε και τον συνέτριψε.^[23] Ο Ιωάννης παρέμεινε φυλακισμένος μέχρι το 1324, στη συνέχεια ελευθερώθηκε αφού πληρώθηκαν λύτρα που έφταναν στο ποσό των 14.000 μάρκων, συνέχισε κατόπιν τη διπλωματία με τη Γαλλία και τη Σκωτία.^[5]

Τελευταία χρόνια

Μετά την τελευταία του επιστροφή στη Γαλλία τον Μάρτιο του 1325 ο Ιωάννης της Βρετάνης στράφηκε για πρώτη φορά εναντίον του Εδουάρδου Β΄. Συμμάχησε με τη βασίλισσα Ισαβέλλα της Γαλλίας (1295-1358) που είχε μετέβη σε διπλωματική αποστολή στον αδελφό της αλλά είχε παραβεί τις εντολές του συζύγου της, ο Εδουάρδος Β΄ έκανε κατάσχεση στα κτήματα του Ιωάννη στη Γαλλία.^[24] Αργότερα όταν αναγκάστηκε ο Εδουάρδος Β΄ να παραιτηθεί και ανέβηκε στον θρόνο ο γιος του Εδουάρδος Γ΄ της Αγγλίας ο Ιωάννης της Βρετάνης αποκαταστάθηκε στα εδάφη του. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Ιωάννης έζησε στη Γαλλία και δεν ασχολήθηκε με τις Αγγλικές πολιτικές επιθέσεις, πέθανε (17 Ιανουαρίου 1334) και τάφηκε στην εκκλησία των Φραγκισκιανών στη Νάντη.^[5][9] Ο Ιωάννης της Βρετάνης δεν παντρεύτηκε ποτέ και δεν απέκτησε παιδιά, τον διαδέχτηκε στην κομητεία του Ρίτσμοντ ο ανεψιός του Ιωάννης Γ΄ της Βρετάνης.^[1]

Πρόγονοι

Παραπομπές

1. Fryde (1961), σ. 446
2. Phillips (1972), σ. 16
3. Prestwich (1997), σ. 235
4. Johnstone (1923)
5. Jones (2004)
6. Prestwich (1997), σσ. 378–379
7. http://www.gasconrolls.org/en/research-tools/duchy-office-holders/
8. Prestwich (1997), σσ. 381–382
9. Cokayne (1910–59)
10. Prestwich (1997), σ. 132
11. Prestwich (2007), σ. 361
12. Phillips (1972), σ. 271
13. McKisack (1959), σ. 1
14. Hamilton (1988), σ. 69
15. Hamilton (1988), σσ. 56, 67
16. McKisack, M. (1959). The Fourteenth Century: 1307–1399. Oxford: Oxford University Press. σ. 10
17. Prestwich (2007), σ. 182
18. Chaplais (1994), σ. 88
19. Phillips (1972), σσ. 42–44
20. Phillips (1972), σ. 172
21. Phillips (1972), σσ. 192, 204
22. Maddicott (1970), σσ. 311–312
23. Barrow (1965), σ. 317
24. McKisack (1959), σ. 82

Πηγές

• Barrow, G. W. S. (1965). Robert Bruce and the Community of the Realm of Scotland. London: Eyre & Spottiswoode.
• Chaplais, P. (1994). Piers Gaveston: Edward II's Adoptive Brother. Oxford: Clarendon Press.
• Cokayne, George (1910–59). The Complete Peerage of England, Scotland, Ireland, Great Britain and the United Kingdom. x (New ed.). London: The St. Catherine Press.
• Fryde, E. B. (1961). Handbook of British Chronology (Second ed.). London: Royal Historical Society.
• Given-Wilson, Chris (1996). The English Nobility in the Late Middle Ages. London: Routledge.
• Hamilton, J. S. (1988). Piers Gaveston, Earl of Cornwall, 1307–1312: Politics and Patronage in the Reign of Edward II. Detroit; London: Wayne State University Press; Harvester-Wheatsheaf.
• Johnstone, Hilda (1923). "The wardrobe and household of Henry, son of Edward I". Bulletin of the John Rylands Library, Manchester. 7: 384–420.
• Jones, Michael (2004). "Brittany, John of, earl of Richmond (1266?–1334)". Oxford Dictionary of National Biography. Oxford: Oxford University Press.
• McKisack, May (1959). The Fourteenth Century: 1307–1399. Oxford: Oxford University Press.
• Maddicot, J.R. (1970). Thomas of Lancaster, 1307–1322. Oxford: Oxford University Press.
• Phillips, J.R.S. (1972). Aymer de Valence, Earl of Pembroke 1307–1324. Oxford: Oxford University Press.
• Prestwich, Michael (1997). Edward I (updated ed.). New Haven: Yale University Press.
• Prestwich, Michael (2007). Plantagenet England: 1225–1360 (new ed.). Oxford: Oxford University Press.