Ηθολογία

Η ηθολογία είναι ο κλάδος της ζωολογίας που μελετά τη συμπεριφορά των ζώων. Εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1930 με τις εργασίες των ζωολόγων Κόνραντ Λόρεντς, Καρλ φον Φρις και Nikolaas Tinbergen, οι οποίοι το 1973 βραβεύθηκαν με το βραβείο Νόμπελ στη Φυσιολογία ή την Ιατρική (σουηδικά: Nobelpriset i fysiologi eller medicin) "για τις ανακαλύψεις τους σχετικά με την οργάνωση και την πρόκληση ατομικών και κοινωνικών προτύπων συμπεριφοράς"^[1].

Ο ορισμός της λέξης είναι ελληνογενής και προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις "έθος" (= η συνήθεια) + "λογία" (= διήγηση, έρευνα, ερμηνεία). Τον όρο καθιέρωσε για πρώτη φορά το 1902 ο Αμερικανός μυρμηγκολόγος Γουίλιαμ Μόρτον Γουίλερ ^[2], ορίζοντας ως "ethology" την επιστήμη που ασχολείται με τη συμπεριφορά (τις συνήθειες) των ζώων. Σήμερα στην ελληνική έχει επικρατήσει ο όρος ηθολογία ("ήθος" + "λογία"), αντί του ετυμολογικά ορθότερου "εθολογία", ως άμεση απόδοση του ακούσματος του ορισμού από την αγγλική γλώσσα.

Αντικείμενο έρευνας της ηθολογίας είναι η εξήγηση της συμπεριφοράς των ζώων, κυρίως στο φυσικό τους περιβάλλον, και η μελέτη του τρόπου με τον οποίο η συμπεριφορά τους συμβάλλει στην επιβίωση τους. Η ηθολογία μελέτα επομένως τα ερεθίσματα των ζώων, με τα οποία αυτά αντιδρούν στις διάφορες αλλαγές στο περιβάλλον, τις συνήθειες που κληρονομούνται και που αποκτώνται με την πάροδο του χρόνου και τη συσσώρευση των εμπειριών. Επιχειρεί επίσης να ερμηνεύσει το σύστημα επικοινωνίας που χρησιμοποιούν τα ζώα, ακόμα και τον βαθμό κατανόησης που διαθέτουν.

Συχνά οι ηθολόγοι διατυπώνουν ισχυρισμούς ομοιότητας της ζωικής με την ανθρώπινη συμπεριφορά. Αυτό όταν τεκμηριωθεί για συγκεκριμένο συμπεριφορικό μοτίβο γίνεται δεκτό, όμως τις περισσότερες φορές εγείρει διαμάχες. Στην ηθολογία κατατάσσονται και συμπεριφορικές μελέτες που αφορούν τον άνθρωπο οι οποίες εστιάζουν περισσότερο στις φυσιολογικές ανάγκες του ατόμου, στη θέση του στο κοινωνικό σύνολο και στα μοτίβα των αλληλεπιδράσεών του με άλλα άτομα, με λιγότερη έμφαση στις πολιτισμικές πτυχές της συμπεριφοράς τις οποίες μελετά η κοινωνική ανθρωπολογία και η ψυχολογία (γενικά μοτίβα ανθρώπινης συμπεριφορικής ανάλυσης, με λιγότερη έμφαση στο ποια πολιτισμικά μέσα χρησιμοποιούνται κατά την εκδήλωση της συμπεριφοράς).

Δείτε επίσης

• Ένστικτο

Παραπομπές

1. «The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1973». NobelPrize.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2019.
2. 1942-, Matthews, Robert W., (2010). Insect behavior (2nd ed έκδοση). Dordrecht: Springer. ISBN 9789048123896. 567367952.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• https://web.archive.org/web/20041112095117/http://www.oeaw.ac.at/klivv/ Ινστιτούτο Ηθολογίας Κόνραντ Λόρεντς